قرآن به عنوان برترین کتاب آسمانی در بردارنده تمام احکام، قوانین، معارف و نیز مشتمل بر تمام حقایق عالم هستی است به گونهای که خداوند میفرماید بیان هر چیزی در قرآن است و آن را «تِبْیاناً لِکُلِّ شَیْ ءٍ» معرفی کرد. کتاب مقدس به تعبیر امام سجاد(ع) در چهار سطح قرار دارد که شامل عبارت، اشاره، لطایف و حقایق است. عبارت آن برای عوام، اشارت آن برای خواص، لطایف آن برای اولیا و حقایقش برای انبیاست؛ کتاب الله عز وجل على أربعة أشیاء: على العبارة، والإشارة، واللطائف، والحقائق. فالعبارة للعوام، والإشارة للخواص، واللطائف للأولیاء، والحقائق للأنبیاء» ( بحار،ج 92 ص 95).
یکی از مسائلی که درباره قرآن همواره مطرح بوده است، زمانشمولی آیات روحبخش و وحیانی آن است. به این معنا که قرآن به لحاظ اینکه از مشتمل بر قوانین ثابت عالم هستی است، در تمام زمانها و مکانها کاربرد دارد و آیات آن هیچ گاه مندرس نمیشود و همواره دارای کارکرد و کاربرد است. به عنوان مثال وقتی از ارزشهایی مثل نماز و حجاب سخن به میان میآورد، این ارزشها نه تنها هیچ گاه زائل نمیشوند بلکه افراد در هر زمانی بر اساس اراده الهی میتوانند از لایههای مختلف این ارزشها آگاهی یابند. همچنین عبرت از داستانهای تاریخی قرآن، تذکرات اخلاقی، هشدار از خطرات دنیاگرایی و ... از مواردی است که باعث میشود این کتاب مقدس همواره تازهگی داشته باشد. یکى از اصحاب امام هادی به نام ابن سِکیّت میگوید: از امام هادى(ع) سؤال کردم چرا قرآن با مرور زمان و زیاد خواندن و تکرار، کهنه و مندرس نمىشود بلکه همیشه حالتى تازه و جدید در آن وجود دارد؟
امام علیهالسلام فرمود: زیرا خداوند متعال قرآن را براى زمان خاصّى و یا طایفهاى مخصوص قرار نداده است بلکه براى تمام دورانها و تمامى اقشار مردم فرستاده است؛ به همین جهت همیشه حالت جدید و تازهاى دارد و براى جوامع بشرى تا روز قیامت قابل عمل و اجراست.
متن روایت: عَنْ یَعْقُوبِ بْنِ السِّکیتْ، قالَ: سَاءلْتُ أ بَاالْحَسَنِ الْهادى علیه السلام : ما بالُ الْقُرْآنِ لا یَزْدادُ عَلَى النَّشْرِ وَالدَّرْسِ إ لاّ غَضاضَة؟ قالَ علیه السلام : إنَّ اللّهَ تَعالى لَمْ یَجْعَلْهُ لِزَمانٍ دُونَ زَمانٍ، وَلالِناسٍ دُونَ ناسٍ، فَهُوَ فى کُلِّ زَمانٍ جَدیدٌ وَ عِنْدَ کُلِّ قَوْمٍ غَضُّ إ لى یَوْمِ الْقِیامَةِ. (الامالی، شیخ طوسی، ص 580، ح1203)