از جمله تخلفات مهم عابران پیاده می‌توان به بی‌توجهی به خط‌کشی عابران پیاده، استفاده نکردن از پل عابر پیاده، بی‌توجهی به چراغ قرمز خیابان و ورود ناگهانی به سطح سواره‌رو اشاره کرد.
اگر عابری از معابر غیرمجاز عبور کند و حادثه‌ای برایش پیش آید، کارشناسان بخش تصادفات پلیس راهنمایی و رانندگی، سهم تقصیر را برای عابر هم لحاظ می‌کنند. آنها مواردی مانند مسکونی یا غیرمسکونی بودن، بزرگراه یا معبر اصلی، فرعی یا کوچه بودن یا امکان عبور برای عابر، وجود چراغ و علایم راهنمایی و رانندگی و سایر موارد موجود در محل را بررسی می‌کنند.
ممکن است در مواردی، سهم تقصیر عابر به ١٠٠ درصد هم برسد و راننده هیچ‌گونه جرمی مرتکب نشده باشد. برای مثال عابری با خودرویی تصادف کرده، اما، چون چراغ راهنمایی و رانندگی، برای راننده؛ سبز بوده و عابر حق عبور نداشته، با ملاحظه سایر موارد، سهم تقصیر عابر ۱۰۰ درصد ذکر می‌شود.
وظایف عابران پیاده براساس آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی
مطابق آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی، عابران پیاده موظفند در محل‌هایی که پیاده‌رو وجود دارد، از سطح سواره‌رو استفاده نکنند؛ در محل‌هایی که پیاده‌رو وجود ندارد یا به دلایلی غیرقابل تردد باشد، باید از منتهی‌الیه سمت چپ سواره‌رو و عکس جهت حرکت وسایل نقلیه عبور کنند؛ برای گذشتن از عرض راه، تنها از گذرگاه‌های پیاده، پل‌های هوایی و گذرگاه‌های زیرزمینیِ مجاز عبور کنند؛ از دویدن، پریدن و ورود ناگهانی به سطح سواره‌رو خودداری کرده و مراقب حرکت وسایل‌نقلیه باشند؛
از حصار آزادراه‌ها نگذرند و در بزرگراه‌ها و خیابان‌ها از لابلای درختان، گل‌بوته‌های حاشیه و میانه راه عبور نکنند؛ در تقاطع‌ها با روشن شدن چراغ سبز مقابل خود (چراغ عابر) حرکت کنند و هنگامی که چراغ عابر قرمز بود، بایستند؛ از موانع و خط‌کشی خطوط ویژه، سواره‌رو خیابان‌ها و میدان‌ها عبور نکنند؛ در بزرگراه‌ها و خیابان‌های اصلی، از خارج از گذرگاه‌های تعیین‌شده عبور نکنند همچنین در سواره‌رو خیابان برای سوار شدن به وسیله نقلیه و نیز صحبت کردن یا خرید و فروش با راننده یا سرنشینان وسایل نقلیه، توقف نکنند.
وظایف عابران پیاده طبق قانون مجازات اسلامی
در مواردی که عبور عابر پیاده ممنوع است، اگر عبور کند و راننده‌ای با سرعت مجاز و مطمئنه در حرکت بوده و وسیله نقلیه نیز نقص فنی نداشته، اما در عین حال، راننده قادر به کنترل نباشد و با عابر برخورد کند و منجر به فوت یا مصدوم شدن وی شود، راننده ضامن دیه و خسارت وارده نیست.
همچنین هر گاه شخصی در محل‌هایی که توقف در آنها مجاز نیست، توقف کند یا شی‌ء یا حیوانی را در این قبیل محل‌ها مستقر سازد یا چیز لغزنده‌ای در آن قرار دهد و دیگری بدون توجه به آنها، بر اثر برخورد یا لغزش مصدوم شود یا فوت کند یا خسارت مالی ببیند، شخص متوقف یا کسی که آن شی‌ء یا حیوان را مستقر کرده یا راه را لغزنده کرده، ضامن دیه و سایر خسارات است، مگر آنکه عابر با وسعت راه و محل، عمداً با آن برخورد کند که در این صورت نه‌تن‌ها خسارت به او تعلق نمی‌گیرد بلکه عهده‌دار خسارت وارده نیز می‌شود.
در صورتی که عابران به تکلیف مذکور عمل نکنند و تصادف واقع شود، مشروط به اینکه راننده وسیله نقلیه، همه مقررات را رعایت کرده و با این حال، قادر به کنترل وسیله نقلیه و جلوگیری از تصادف یا ایجاد خسارت مادی و بدنی نباشد، مسئولیتی نخواهد داشت. عدم مسئولیت راننده مانع از استفاده مصدوم یا وارث متوفی از مزایای بیمه نخواهد شد.
قانون نحوه رسیدگی به تخلفات و اخذ جرایم رانندگی
در صورتی‌که عابر پیاده در عبور از سواره‌رو معابر و خیابان‌ها، جز از نقاطی که خط کشی‌شده و مخصوص عبور عابر پیاده است (محل مجاز)، از محل دیگری (محل‌های غیرمجاز) عبور کند، متخلف شناخته می‌شود و مکلف به پرداخت جریمه مقرر در آیین‌نامه است و در صورتی که در این قبیل نقاط غیرمجاز، وسیله نقلیه موتوری با عابر پیاده تصادف کند، راننده وسیله‌ی نقلیه در صورتی که همه مقررات راهنمایی و رانندگی را رعایت کرده باشد، مسئول شناخته نمی‌شود. لازم به ذکر است عدم مسئولیت راننده مانع استفاده شخص ثالث از مقررات بیمه نخواهد بود.
برای اجرای این مقررات، ادارات مسئول امر عبور و مرور برحسب مورد (شهربانی، شهرداری و ژاندارمری) مکلفند قبلاً خیابان یا مسیر یا معبر مورد نظر را از حیث پیاده‌رو و خط‌کشی و نصب چراغ و تمامی علایم لازم و ایمنی عابر پیاده و رانندگان وسیله‌ی نقلیه موتوری، به طور کامل مهیا و تأمین کنند. آرای وحدت‌رویه نیز تا به حال با این موضوع همراه بوده‌اند.
مثالی از بررسی صحنه تصادف
طبق آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی، سرعت مجاز در تقاطع‌ها، ۳۰ کیلومتر در ساعت است. اگر راننده‌ای با سرعت غیرمجاز (در بررسی کارشناسان، آثار برجای‌مانده در صحنه تصادف مثل خط ترمز یا شدت برخورد، نشان‌دهنده سرعت غیرمجاز خودروست) با عابر پیاده‌ای برخورد کند که با وجود قرمز بودن چراغ عابر، اقدام به عبور از عرض راه کرده است، می‌توان هم عابر را به دلیل عبور از چراغ قرمزِ مخصوص عابران به میزان درصد تقصیر و هم راننده وسیله نقلیه را به دلیل عدم رعایت سرعت مجاز مقصر دانست.
