روز عرفه یکی از مهم ترین روزهای ماه ذی الحجه به شمار می‌رود و بنا بر روایات ،امام حسین(ع) دعای عرفه را در چنین روزی در صحرای عرفات به همراه خانواده و برخی از یاران خود، خواندند. و بعد از آن، حج‌شان را ناتمام گذاشته، یعنی حج تمتع را به عمره تبدیل کردند تا زودتر به سمت کوفه حرکت کنند و در این مسیر بود که به کربلا رسیدند و ماجرای عاشورا رقم خورد.
محمد خوش نظر کارشناس علوم قرآنی با اشاره به فرارسیدن روز عرفه گفت: با توجه به اعمالی که برای روز عرفه به آن ها سفارش شده می توان گفت که غسل یکی از مهمترین آنها به شمار می رود.
وی ادامه داد: خواندن زیارت امام حسین (ع) در روز عرفه ثواب بسیاری دارد که معادل با ۱۰۰۰ حج می‌باشد.
خوش نظر تصریح کرد: همچنین پیش از اینکه فرد مشغول خواندن دعای عرفه شود بهتر است دو رکعت نماز بخواند و پس از نماز اعتراف به گناه کند. دراین نماز پس از حمد، خواندن سوره توحید در رکعت اول و خواندن سوره کافرون در رکعت دوم سفارش شده است.
این کارشناس علوم قرآنی در ادامه صحبت های خود همچنین توضیح داد: پس از این نماز نیز علاقمندان می توانند چهار رکعت نماز بخوانند به گونه ای که شامل دو نماز دو رکعتی بشود و فرد پس از خواندن سوره حمد در هر رکعت 50 مرتبه سوره توحید را بخواند.
وی یادآور شد: مهمترین عمل در روز عرفه خواندن دعای عرفه است که تمامی افراد این روز را با این دعا می شناسند. روز عرفه روز بسیار مهمی است چرا که روز شناخت و معرفت پروردگار و اعتراف به بزرگی او قلمداد می شود.
خوش نظر در بخش دیگری از صحبت های خود همچنین اظهار کرد: در دعای عرفه به شناخت پروردگار و همچنین آشنایی با صفات بزرگ او اعتراف می کنیم.به روزه گرفتن در روز عرفه سفارش بسیاری شده چرا که ثواب بسیاری دارد اما به این نکته نیز تاکید شده که اگر روزه گرفتن موجب بی حال شدن فرد برای خواندن دعای اصلی عرفه شود، بهتر است روزه نگیرد.
کاظم رجبعلی عضو هیئت علمی مدرسه دانشجویی قرآن و عترت دانشگاه تهران در گفتگویی درباره روز عرفه با خبرنگار میزان توضیحاتی را ارائه داد:
دعای عرفه،در واقع، یک معرفی از انسان، در پرده های مختلف و زاویه های گوناگون است، این دعا خودمان را به خودمان میشناساند.دعای عرفه در واقع خودت را به خودت معرفی می کند، این شناخت فواید بسیاری دارد چراکه وقتی خودت را خوب بشناسید، هیچگاه به چیزی که فایده ندارد دل نمی‌بندید، یا هیچ چیزی نمی‌تواند باورهای درستی را که به آنها یقین دارید از شما گرفته و سلب کند؛ به نوعی می توان گفت دعای عرفه کارش شکستن توهم هاست و البته جلوی اینکه به هر چیزی انگ توهم بزنیم را نیز می گیرد، علتش هم روشن است وقتی انسان خودش رو خوب بشناسد و این شناخت را نقطه ی معرفی برای چیزهایی که قبولش دارد قرار دهد، همه چیز برایش واضح و بدیهی می شود.
متاسفانه معمولا باورهای ما از جای درستی نیامده، و این مشکل ماست، گیر کار هم به عدم شناخت از خودمان بر می‌گردد که به اعتقاد من بیشترین رویکردی که به شکل ویژه باید داشته باشیم،استفاده از دعای عرفه و روز عرفه برای شناخت خودمان است.
تصویر امام حسین در دعای عرفه دیدنی تر است و اگر ایشان و کربلا را در دعای عرفه نبینیم، در روضه‌ها هم نمی توانیم استفاده درست کنیم. البته امام حسین(ع) در دعای عرفه یک شخصیت مصور نیست، فرق دعای عرفه همین است.در دعای عرفه، امام حسین(ع)از انسان ها دور نیست، حضرت در ابتدای این دعا شروع می‌کنند با خدای خود حرف زدن. ایشان راجع به زندگی خودشان می گویند و از لابلای رازو نیازشان عشق به خداوند و توحید را تحلیل می کنند. در واقع امام حسین توحید را از شرایط زندگی تعریف می کنند. و این اصلا دور و غریب و چیز عجیب و خیالی نیست چون همواره انسان دنبال خدا است و امام حسین (ع)هم در دعای عرفه به دنبال خدا است.
امام حسین(ع) در این دعا یک مدل سند و یک نوع جهان بینی ارائه می دهند، چراکه حرف هایی که امروز بعضاً پشت سر مدافعان حرم میشنویم ،پشت سر امام حسین(ع) نیز می گفتند به ایشان می‌گفتند برای دین قیام نکرده ای و از طرف دیگر جاهلان و مخالفان وی دعوای ایشان را با بنی امیه بر سر دنیا می دانستند. از همین رو دعای عرفه توانست سندی بر باطل بودن این حرف ها باشد.در دعای عرفه ایشان در واقع حس و جهان بینی خود را مرور کرده اما گویی هزاران ساعت روی آن فکر شده و از دقت و طبقه بندی قابل توجهی برخوردار است و در این دعا حضرت خواسته اند بگویند که پروردگار را چگونه می توان دید.
امام حسین(ع) در دعای عرفه خدا را با محبت و خالصانه هم دیدند و بی ادعا بودند و منّتی هم سر خدا نگذاشتند در حالی که خود را برای انجام اقدام بزرگی چون واقعه عاشورا آماده می کردند اما خودشان را بدهکار مطلقِ خدا می دانستند.امام حسین(ع) در دعای عرفه نه تنها ما را، بلکه خدا را و خودشان را، شناختنی کردند. کسی که خدای امام حسین(ع) را در این دعا ببیند، دلش می خواهد از هر تصوری که در مورد خدا داشته برائت کند و خدایی را که حسین بن علی معرفی کرده است را بپرستد که همان خدا یکتای جهان اسلام و مسلمانان است.
ابراهیم بهاری کارشناس علوم قرآنی گفت: روز عرفه در واقع آغاز اعمال حاجی در حج است. و برای عمده جامعه انجام اعمال روز عرفه تأکید شده است و مجموعه مردم توصیه می‌شود که در این روز به دعا و نیایش و عبادت مشغول شوند.
وی افزود: معنای عرفه روز آشتی با خدا است و حاجی در عرفات به سرزمینی در مکه وقوف پیدا می‌کند و می‌ماند در آنجا و بعدازظهر روز نهم ذی‌الحجه دعا می‌کند و دعاهایی که در آنجا به جا می‌آورد در اصل تقرب پروردگار عالم است.
وی ادامه داد: پیغمبر اکرم (ص) زمانی که ماه رمضان را توصیف می‌کردند فرمودند که کسی که در ماه رمضان بخشیده نشد ملعون است و باید روز عرفه در سرزمین عرفات حضور پیدا کند و توبه کند و این اهمیت روز عرفه است.
این کارشناس اظهار کرد: امام صادق (ع) فرموده‌اند در روز عرفه پروردگار عالم قبل از اینکه به زائرین بیت‌الحرام در سرزمین عرفه توجه کند به زائرین قبر سیدالشهداء توجه می‌کند و خواسته ها و حاجات آنان را می‌شنود. لذا در این روز در روایتی آمده است که اباعبدالله‌الحسین (ع) با اهل و عیال از چادرهای خودشان در عرفات خارج شدند و آمدند و رو به قبله ایستادند، مشغول به دعا شدند و دعای طولانی‌ای را خواندند که این دعا مشهور شد به دعای روز عرفه . شاید عالی‌ترین مضامینی که در مجموعه تاریخ اسلام دنبالش بگردیم در درون دعای عرفه است.
بهاری خاطرنشان کرد: در عصر روز عرفه در سرزمین عرفات پروردگار عالم توبه حضرت آدم را می‌پذیرد به همین خاطر است که این روز را روز آشتی با خدا نامیده‌اند و در چنین روزی توصیه شده به درگاه خدا گریه کنید و از او بخواهید که لطف و رحمت پروردگار عالم شامل حالتان شود.
از آنجایی که روز عرفه در ایران مصادف با روز سه‌شنبه ۳۰ مرداد ماه جاری است، مردم خداجوی پایتخت نیز همگام با مردم سراسر کشور در محافل معنوی دعا را در آستان مقدس امامزادگان، مساجد، حسینیه‌ها و تکایا حضور می یابند که در ادامه به برخی از آنها اشاره می‌شود:
*هیأت رزمندگان اسلام در کربلای معلی
مداحان: محمدرضا طاهری، حسین طاهری
کربلای معلی، سرداب حرم حضرت ابوالفضل العباس
از ساعت ۱۵:۳۰
پخش زنده از شبکه سه سیما
*آستان مقدس حضرت عبدالعظیم حسنی(ع)
مداح: حجت الاسلام منصور باقربیک
از ساعت ۱۵:۳۰
*حسینیه صنف لباس‌فروشان
مداح: منصور ارضی
خیابان سعدی جنوبی، حسینیه صنف لباس‌فروشان
از ساعت ۱۵
*حسینیه هدایت
سخنران: استاد حسین انصاریان
میدان قیام، خیابان ری، کوچه شهید رقیب‌دوست
از ساعت ۱۶:۳۰
*مسجد حضرت ابوالفضل (ع)
مداح: مجید عنان‌پور
مرزداران خیابان ۲۰ متری حضرت ابوالفضل(ع)، مسجد حضرت ابوالفضل (ع)
از ساعت: ۱۶ تا ۱۸
*هیأت روضه الشهدا
سخنران: حجت‌الاسلام علی سعیدیان
مداح: حسین محمدی‌فام
پونک، خیابان سردار جنگل، خیابان بهار غربی، بالاتر از میدان استاندارد، مجموعه مذهبی فرهنگی روضه‌الشهدا
از ساعت: ۱۶ تا ۱۹:۳۰
*مسجد امام حسین
مداح: میثم احمدی پور
میدان امام حسین(ع)، مسجدامام حسین(ع)
از ساعت: ۱۶ تا ۱۸
*فاطمیه ارشاد
سخنران: حجت‌الاسلام میثم علی‌پناه
مداح: مجید شعبانی
پایین‌تر از میدان رسالت تقاطع شهید مدنی و جانبازان میدان ۹۷ نارمک
از ساعت: ۱۵:۳۰ تا ۱۹:۳۰
*مسجد شهید بهشتی
مداح: میثم مطیعی
اتوبان شهید محلاتی، خیابان نبرد شمالی، میدان نبرد
از ساعت: ۱۶ تا ۱۹
*هیأت سائلین الزهرا
سخنران: مهدی توکلی
مداحان: محمد نوروزی، سعیدقربانی
بلوار اشرفی اصفهانی، ورودی غربی اتوبان حکیم، مسجد اباعبدالله
از ساعت: ۱۶ تا ۱۹
*هیأت کوی دانشگاه تهران
سخنران: حجت‌الاسلام مرتضی آقا تهرانی
امیرآباد خیابان کارگر شمالی، کوی دانشگاه تهران، مسجد کوی دانشگاه تهران
از ساعت: ۱۴:۳۰ تا ۱۸:۳۰
*آستان مقدس امامزادگان ابراهیم و اسماعیل کهریزک
مداحان: محسن علیزاده، حمید رضاخدام
کهریزک، بلوار حکیم‌زاده، روستای قلعه شیخ
از ساعت: ۱۶:۳۰ تا ۱۸
*مسجد الرضا(ع) دیباجی شمالی
سخنران: حجت‌الاسلام علی محمدی
مداح: احمد زین‌العابدین
خیابان شهید لواسانی(فرمانیه)، خیابان دیباجی شمالی، قبل از بزرگراه صدر، مجتمع مذهبی فرهنگی مسجد الرضا(ع)
از ساعت: ۱۶:۳۰ تا ۱۹:۳۰
*مسجد دانشگاه امام صادق (ع)
سخنران: حجت‌الاسلام میرلوحی
بزرگراه شهید چمران، پل مدیریت
از ساعت ۱۵
*مسجد دانشگاه صنعتی شریف
سخنران: حجت‌الاسلام قاسمیان
میدان آزادی، دانشگاه صنعتی شریف
از ساعت ۱۵
پخش دعای عرفه از شبکه‌های سیما
محمدحسین محمدزاده مدیر شبکه قرآن و معارف و دبیر شورای معارف سیما از پخش دعای پرفیض عرفه در شبکه‌های مختلف سیما خبر داد.
بر اساس این گزارش، شبکه یک سیما دعای عرفه امام حسین (ع) را از صحرای عرفات و شبکه دو نیز این دعای معنوی را با نوای حاج محمود کریمی از حرم مطهر امام رضا (ع) به روی آنتن خواهند برد.
پخش دعای عرفه با نوای حاج محمد رضا طاهری از کربلای معلی در دستور کار شبکه سه سیما قرار دارد.
شبکه چهار سیما این مراسم را از حرم حضرت معصومه (س) و شبکه پنج از حرم حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) با دعاخوانی حجج اسلام والمسلمین محمدپور و منصور باقربیگ پوشش خواهند داد.
شبکه قرآن و معارف سیما نیز مراسم ویژه قرائت دعای عرفه را از حرم امیرالمومنین علی (ع) و با نوای مداح اهل بیت (ع) حجت الاسلام والمسلمین پورموسوی به روی آنتن می‌برد.
همچنین قرار است، شبکه افق این مراسم را از دانشگاه تهران با حضور حجت الاسلام والمسلمین پناهیان و شبکه آموزش از مسجد مقدس جمکران با دعاخوانی حجت الاسلام والمسلمین میرزامحمدی پخش کنند.
