یکه تازی سودجویان در بازار خودرو

کارشناسان در تحلیل‌های خود گرانی خودرو را از چند جنبه می‌بینند. اولین دلیلی که آنها به تصویر کشیدند، توقف ثبت سفارش واردات خودرو از تیرماه سال 96 است. گفته می‌شود موضوع افزایش قیمت خودرو که از سال گذشته شروع شد با خبر توقف واردات خودرو در سال‌جاری به اوج خود رسید. محمد رضا بزرگمهری از فعالان بازار خودرو می‌گوید: وقتی ثبت سفارش خودرو متوقف شد، بستری برای افزایش قیمت فراهم شد. خودروسازان به‌صورت مستقیم قیمت‌های خود را بالا نبردند ولی با ایجاد رانت گرانی را در بازار ایجاد کردند. وی مقصر این گرانی‌ها را در کارتکس (علاوه بر اینکه خودرو صفر کیلومتر است، خودرو هنوز پلاک نشده و سند خودرو به‌نام هیچ شخصی صادر نشده است) و صلح نامه (به حالتی از فرآیند فروش گفته می‌شود که در آن قرارداد، از مشتری صاحب قرارداد به مشتری دیگر، با همان شرایط انتقال یابد)، می داند و می‌گوید: برخی از نمایندگی‌های خودروسازان در زمانی‌که خودرویی یافت نمی‌شود و مردم انتظار آن را می‌کشند براحتی کارتکس ارائه می‌کنند. این امر برای ما تعبیر رانت دارد. چرا برخی از نمایندگی‌ها به چنین امکاناتی دسترسی دارند ولی نمایشگاه‌داران و حتی مردم نمی‌توانند نیم نگاهی به خودرویی که می‌خواهند بیندازند.

سعید مؤتمنی رئیس اتحادیه نمایشگاه داران خودرو هم  از اینکه خودروسازان صلح‌نامه و کارتکس را متوقف نکردند و این اتفاق خارج از تعهداتی بوده که قبلاً دادند، گفت: بازار خودرو با هیچ پیش فروش و عرضه‌ای آرام نمی‌شود و در این میان عطش خرید هم بیشتر می‌شود. خودروسازان باید به سمتی بروند که خودرو به مصرف‌کننده واقعی برسد نه آنکه برخی از سرمایه داران با خریدهای خود بتوانند بازار را تحت تأثیر قرار دهند و قیمت‌ها مدار رشد را طی کند. وی ادامه داد: بازار خودرو هیچ ثباتی ندارد و شایعات مختلف در آن موج می‌زند، لذا مدیران خودروسازی باید شفاف با مردم صحبت کنند و بگویند فرآیند تولید چگونه طی خواهد شد تا مصرف‌کنندگان هم نسبت به خریدهایی که می‌خواهند انجام دهند برنامه‌ریزی کنند. از سویی حذف دلالان و واسطه‌ها تنها با دخالت دولت امکانپذیر است و اینکه خودروسازان به تعهدات خود عمل کنند.

تغییر شرایط بازار خودرو مشهود است

اگر سری هم به بازار خودرو بزنید متوجه می‌شوید شرایط تغییرات زیادی داشته است که برای همه مشهود است. نمایشگاه دارانی که حدود دو سال از رکود صحبت می‌کردند و می‌گفتند مشتری پا به مغازه هایشان نمی‌گذارد چرا که خودروسازان با فروش‌های منظم خود، فضا برای فعالیت نمایشگاه داران یا حتی نمایندگی‌ها باز نمی‌کنند و مردم هم دل و دماغ خرید خودرو ندارند چرا که می‌دانند خودرو، کالای سرمایه‌ای نیست. اکنون ورق برگشته است. مردم خودرو را کالای سرمایه‌ای می‌دانند و مرتب به نمایندگی و نمایشگاه‌های خودرو سر می‌زنند تا فرجی برای خرید خودرو برای آنها فراهم شود.

حقوق کارگران‌مان را هم نمی‌توانستیم پرداخت کنیم

محمد مرتضاییان از نمایشگاه داران خودرو می‌گوید: بیش از یک‌سال بود که کاهش فروش داشتیم و حتی نمی‌توانستیم حقوق کارگران‌مان را بدهیم ولی اکنون نمایشگاه خالی است و هر روز بر تعداد خریداران خودرو اضافه می‌شود. اکنون اگر خودرو موجود باشد بازار خودرو بشدت گرم شده است.

وی اذعان داشت: اگر نمایشگاه‌داران خودرو نداشته باشند قیمت خودرو گرانتر خواهد شد.افرادی که رانت دارند می‌توانند به خودروهای پرفروش دسترسی پیدا کنند و هر قیمتی که خواستند یک خودرو را عرضه کنند. به‌عنوان مثال خودروی 50 میلیون تومانی 207 چرا باید 102 میلیون تومان در بازار فروخته شود.وی ادامه داد: برخی از نمایشگاه داران هم که خودرو دارند  از فروش پرهیز می‌کنند به امید رشد قیمت یا اینکه خریداران حاضر به پرداخت پول کلان و غیر واقعی نیستند. مثلاً خودروی استپ‌وی که به 100 میلیون تومان رسیده است برای مردم قابل هضم نیست و نمی‌دانند که چرا این خودرو بر موج گرانی سوار است.

قیمت خودروهای خارجی سلیقه‌ای شده است

بازار خودروهای خارجی هم درکنار بازار داخلی‌ها به هم ریخته است. قیمت‌ها کاملاً سلیقه‌ای شده است و هیچ معیار و منطق مشخصی برای قیمت خودروهای خارجی وجود ندارد. نمایشگاه داران بر اساس ظاهر مشتری قیمت‌گذاری می‌کنند و اگر مشتری هم نخواست خوشحال‌تر می‌شوند چرا که می‌دانند چند روز بعد با قیمت بالاتری می‌توانند آن خودرو را به فروش برسانند.

فضا برای افزایش قیمت کارخانه‌ای فراهم شده است

نبود خودروهای خارجی باعث شد تا افرادی که خریدار واقعی هستند برای خودروهای مونتاژی پول‌های کلان پرداخت کنند و رکورد قیمت را برای خودروهایی بزنند که هیچ زمان ایران خودرو و سایپا تصور آن را نمی‌کرد. هرچند این پول‌ها به حساب خودروسازان واریز نمی‌شود اما وقتی تفاوت قیمت خودروهای مونتاژی کارخانه و بازار از 100 میلیون تومان هم عبور کند، قطعاً این تصور را در ذهن خودروسازان ایجاد می‌کند که می‌توانند قیمت‌های بالاتری را ثبت کنند. در حقیقت فضا برای افزایش قیمت کارخانه‌ای فراهم شده است.

پراید کیلویی چند است؟

در سال‌های تحریم (قبل از تحریم دوباره صنعت خودرو) هم روند افزایش قیمت با سرعت اتفاق افتاد. افزایشی که برای خیلی‌ها غیرقابل باور بود و جمله به یاد ماندنی رئیس جمهوری سابق هم تداعی‌کننده آن روزها است«پراید کیلویی چند است» گفتن این جمله در رسانه ملی باعث شد که همه خواهان کاهش قیمت خودرو شوند. اما فضای تحریم و نبود قطعه این جمله را تنها به یک خاطره تبدیل کرد. حال این خودرویی که باید از رده خارج شود در شرایط فعلی هم برای افزایش قیمت خیز برداشته است و گویا می‌خواهد دوباره یکه تاز بازار باشد. بدین جهت حال و روز صنعت خودرو به تحریم گره خورده است و تنها راه حل عبور از آن دور زدن تحریم‌ها، خودکفایی و طراحی داخلی است. موضوعی که با تکیه بر واردات دست یافتنی نیست.