در زیر شهر هلسینکی حدود ۵۰۰ تأسیسات جداگانهی زیرزمینی با بیش از ۳۰۰ کیلومتر تونل وجود دارد که در همهجای شهر گسترده شدهاند. یکی از پیچیدهترین سامانههای زیرزمینی در جهان.
بیشتر این فضاهای زیرزمینی برای استفاده عموم است و شامل پارکینگ خودرو، تونلهای مترو، تأسیسات تصفیهی فاضلاب، مراکز خرید، استخرهای شنا و حتی مراکز داده شرکتها میشود.اما ساخت آنها هدف دیگری هم داشته است: استفاده بهعنوان پناهگاه برای ۷۵۰ هزار نفر یعنی جمعیتی بیش از جمعیت فعلی هلسینکی.هدفگذاری فنلاندیها این است که بتوانند در عرض ۷۲ ساعت این فضاها را از فضاهای ورزشی و ایستگاههای مترو به مکانهای امن و پناهگاه تبدیل کنند.
هلسینکی بر روی یکلایهی سنگی گرانیتی قرارگرفته که آن را برای ساختوسازهای زیرزمینی مناسب کرده است. از سال ۱۹۶۰ تا حالا نزدیک به ۹ میلیون مترمکعب از گرانیت سخت از زیر شهر هلسینکی تخلیهشده است.همهی اینها بخشی از طرح جامع زیرزمینی هلسینکی است که در آن علاوه بر این باید خانههای تازه ساخته شود و ساختمانهایی بازسازی شوند تا بهعنوان پناهگاههای شخصی مورداستفاده قرار گیرند.
جانی پیتکانن، مدیر بخش امداد و نجات هلسینکی میگوید: «طرح دو بخش دارد. هم پناهگاههای عمومی و هم پناهگاههای خصوصی. مثلاً اگر خانهی جدیدی ساخته شود باید بر اساس این طرح باشد.»
پناهگاههای اصلی به آخرین سامانههای تصفیه آب و هوا مجهزند و با برخورداری از توالتها، جای خواب و ذخایر غذایی میتوانند مردم را برای ۱۴ روز متوالی در خود جا دهند.آقای پیتکانن میگوید: «با همهی ذخایر آب و غذا و همهچیز اساساً این پناهگاهها برای ۱ تا دو هفته مورداستفاده قرار میگیرند نه برای همیشه».مقامات شهری میگویند شبکهی زیرزمینی بهعنوان محافظی برای اهالی شهر در برابر انواع مخاطرات ازجمله عواقب یک فاجعه هستهای در اروپای شرقی در نظر گرفتهشده بود.
اما دیگران میگویند ساخت این شبکهی زیرزمینی فقط به خاطر یک تهدید واقعی بوده و آنهم روسیه همسایهی قدرتمند فنلاند است که فاصلهی مرزهایش تا پایتخت فقط ۵ ساعت است.چارلی سالونیوس پاسترناک، کارشناس امنیتی و دفاعی فنلاندی معتقد است «روسیه بزرگترین تهدید نیست، اما تنها تهدید بالقوه و واقعی است.»
«ما واقعاً نمیدانیم قرار است روسیه در ۱۰ سال یا ۲۰ سال آینده چه کند؛ اگر شما این آمادگی ملی که بخشی از دفاع ملی است را کاهش دهید دیگر نمیتوانید واقعاً آن را بازسازی کنید.»
فنلاند روابط پرآشوبی با روسیه دارد- در اوایل قرن نوزده فنلاند به بخشی از امپراتوری روسیه تبدیل شد که تا انقلاب سوسیالیستی ۱۹۱۷ ادامه داشت، طی جنگ جهانی دوم هم اتحاد جماهیر شوروی سعی در اشغال فنلاند را داشت که طی آن چندین منطقهی مرزی را به خاک خود ضمیمه کرد و هنوز هم کنترل آنها را به دست دارد.
آقای سالونیوس پاسترناک میگوید: «اینطور نیست که فنلاندیها از روسها بترسند یا از آنها متنفر باشند. بیشتر حسی شبیه به این دارند که ما کشورمان را دوست داریم و از آن به روش خود محافظت میکنیم، اینطرفها نیایید و سربهسر ما نگذارید!»و اگر روسها قصد کاری داشته باشند مردم هلسینکی بهخوبی برای آن آمادهاند.