اشعهی ماوراءبنفش خورشید به DNA در سلولهای پوستی آسیب رسانده و باعث جهشهای ژنتیکی میشود. این جهشها باعث میشوند که سلولهای غیرطبیعی پوست به سرعت تکثیر شوند و تومورهای بدخیم ایجاد شود.
برخی از صفات فیزیکی موجب تشدید این وقایع میشوند؛ به عنوان مثال، افرادی که دارای پوست روشنی هستند، ملانین کمتری تولید میکنند. ملانین رنگدانهای است که میتواند برخی از (اما نه همه) اشعههای UV را مسدود کند.
در این مطلب قصد داریم در مورد رایجترین علل سرطان پوست توضیحاتی ارائه دهیم که بعضی از آنها ممکن است چندان معمول نباشند.
1. زیاد قرار گرفتن در معرض پرتو UV
شما چه مدت طولانی زیر نور خورشید باشید و چه گهگاه در معرض پرتوهای شدید UV قرار بگیرید، ریسک ابتلا به سرطان پوست را بالا خواهید برد. اگر کسی بیشتر از 5 بار دچار آفتاب سوختگی شود، ریسک ابتلا به سرطان پوست را دو برابر خواهد کرد. اگر موارد زیر شامل حال شما باشد پس باید بیشتر از بقیه از خودتان در برابر پرتوهای مضر مراقبت کنید:
* در حال حاضر سرطان پوست دارید
* سابقهی سرطان پوست در خانوادهتان وجود دارد
* خالهای زیادی دارید. البته بیشتر خالها معمولاً مشکلی ایجاد نمیکنند اما داشتن خال زیاد، احتمال سرطان پوست را بیشتر میکند.
* زیر نور آفتاب، کک و مک میزنید و خیلی زود آفتابسوخته میشوید.
* پوستتان روشن و حساس است، چشمهایتان آبی، سبز و یا خاکستری است و یا موهای قهوهای روشن، قرمز و یا بلوند دارید.
* در ارتفاعات زندگی میکنید یا زیاد به ارتفاعات میروید؛ جایی که پرتوهای UV قدرت بیشتری دارند.
* مدت زمان طولانی در فضای باز و زیر نور خورشید هستید.
* بیماری خود ایمنی دارید؛ مثلاً لوپوس.
* عضوی پیوندی در بدن دارید و داروهای سرکوبکنندهی ایمنی مصرف میکنید.
* دارویی مصرف میکنید که پوست شما را نسبت به نور خورشید حساستر میکند.
2. با افزایش سن، احتمال سرطان پوست بیشتر میشود
احتمال ابتلا به سرطان پوست با بالا رفتن سن بیشتر میشود که علت آن تأثیر فزایندهی سالهای زیادی است که در معرض نور خورشید هستید.
البته طبق گزارش متخصصین پوست آنها بیشتر در حال درمان افراد مبتلا به سرطان پوستی هستند که در دهههای بیست و سی زندگی خود هستند. شیوع استفاده از اتاقکهای برنزه کننده مخصوصاً در میان زنان جوان سفیدپوست میتواند توجیهکنندهی این ماجرا باشد.
3. احتمال ابتلا به سرطان پوست در میان مردان بیشتر از زنان است
هرچند طی چند دههی گذشته آمار سرطان پوست در میان زنان جوان افزایش یافته است؛ اما همچنان مردان بیشتر در معرض این بیماری هستند. آمار بیانگر این هستند که احتمال بروز سرطان پوست پیش از 50 سالگی در زنان و بعد از 50 سالگی در مردان بالاست. احتمال سرطان پوست در مردان بالای 80 سال، سه برابر زنان در همین سنین است.
یکی از علتها میتواند این باشد که مردها نسبت به زنها دانش کمتری از سرطان پوست دارند و برای همین کمتر از خود مراقبت میکنند. تحقیقی در سال 2016 نشان داد 76 درصد از زنها میدانستند که چیزی به نام «برنزه شدن بیخطر» وجود ندارد اما فقط 56 درصد از مردها اطلاع داشتند که چنین چیزی وجود ندارد. یک دلیل دیگر هم میتواند این باشد که پوست مردها ضخیمتر است و چربی و کلاژن کمتری زیر آن وجود دارد، بنابراین بیشتر در معرض آسیبهای ناشی از پرتوهای مضر هستند.
4. قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی احتمال سرطان پوست را افزایش میدهد
قرار گرفتن در معرض مقادیر زیاد آرسنیک که در آب چاه و برخی از آفتکشها وجود دارد ریسک سرطان پوست را بالا میبرد.
5. برخی از درمانهای طبی احتمال سرطان پوست را بیشتر میکنند
افرادی که جهت درمان سرطان رادیوتراپی میکنند یا برای پسوریازیس تحت درمان با اشعهی فرابنفش قرار میگیرند، بیشتر در معرض سرطان پوست هستند. بیمارانی که پیوند عضو انجام دادهاند و داروهای سرکوبگر سیستم ایمنی مصرف میکنند نیز در معرض این بیماریاند.
6. سرطان پوست میتواند عود کند
اگر در گذشته مبتلا به سرطان سلولهای اسکواموس یا ملانوما شده باشید احتمال اینکه دوباره این سرطانها را بگیرید وجود دارد.
7. سایر مشکلات پوستی میتواند ریسک سرطان پوست را افزایش بدهد
محققان دریافتهاند بین سرطان پوست و زخمهای شدید ناشی از سوختگیها، لکههای پوستی و عفونتهای پوست و یا سایر آسیبهای مرتبط با بیماریهای التهابی پوست، ارتباط وجود دارد.
8. بیماریهای ارثی میتوانند فرد را مستعد سرطان پوست کنند
گزرودرما پیگمنتوزوم (Xeroderma pigmentosum) یک اختلال ژنتیکی بسیار نادر است که باعث میشود پوست نتواند آسیبهایی را که پرتو UV به DNA وارد میکند ترمیم کند. افرادی که سندرم سلولهای بنیادی عصبی (یک بیماری ژنتیکی که معمولاً از یکی از والدین به ارث برده میشود) دارند نیز ممکن است به سرطان پوست دچار شوند که معمولاً در دوران کودکی یا نوجوانی شروع میشود..
9. ویروسها هم میتوانند احتمال سرطان پوست را بالا ببرند
HIV ویروسی که عامل بیماری ایدز است با تضعیف سیستم ایمنی میتواند منجر به سرطان سلولهای اسکواموس شود. انواع خاصی از ویروسهای HPV مخصوصاً آنهایی که بر اندام تناسلی یا پوست اطراف ناخن انگشت دست اثر میگذارند هم میتوانند موجب سرطان پوست در این نواحی شوند.
10. و باز هم سیگار!
محققان دریافتهاند کشیدن سیگار با سرطان سلولهای اسکواموس، مخصوصاً در ناحیهی لبها مرتبط است.