حسین عاشوری، معاون شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران گفت که چگونه تحریم‌های اعمالی علیه ایران و روسیه بر روابط دو کشور و همچنین پتانسیل همکاری دوجانبه در احداث و تعمیر خط اهن‌های ایران تاثیر خواهد گذاشت.
به گفته عباس آخوندی، وزیر راه و شهرسازی ایران در دسامبر گذشته، تهران و مسکو قراردادی برای تولید واگن قطار امضا کردند. پیش از این، رسانه‌ها از توافق شرکت یونایتد واگن و 3 شرکت ایرانی برای تامین واگن قطار در ایران خبر داده بودند. قرار بود شرکت‌های ایرانی بدنه این واگن‌ها را تولید کنند و شرکت روسی چرخ‌ها و سیستم ترمز را تامین کند.
حسین عاشوری، معاون شرکت راه آهن جمهوری اسلامی می‌گوید تحریم‌های آمریکا هرگز بر همکاری راه‌آهن ایران با روسیه تاثیری ندارد و قراردادها همچنان گسترش می یابد. همچنین وی خاطرنشان کرد تحریم‌های پیشین نتوانستند بر همکاری این کشور در زمینه احداث خط اهن تاثیر بگذارند.
به گفته عاشوری، پیمانکاران و کارشناسان از دو کشور در پروژه‌های مشترک شرکت می‌کنند. از ان زمان این ماموریت از سوی کارشناسان روس در حال اجراست و تجهیزات نیز از سوی طرف روسی مطابق با توافق تامین شده است.
«کارشناسان ایرانی و خارجی در پروژه‌هایی که توسط شرکت‌های خارجی در حال اجراست، مشارکت دارند. بر اساس توافق، روسیه مسئول تامین سرمایه پروژه است با این حال، پیمانکاران ایرانی و روسی در این پروژه مشارکت دارند. در برخی مکان‌ها، نسبت کارشناسان ایرانی و روسی 50-50 است و در برخی موارد 30 به 70 است.»
طرف روسی همچنین مسئول تهیه تجهیزات و قطعات یکی است. عاشوری می‌گوید از زمانی که تمامی شرکت‌ها در تلاشند تا استانداردهای بین‌المللی را رعیت کنند، تفاوتی میان تجهیزات روسی و دیگر تجهیزات خارجی نیست.
«از آنجایی که روسیه مسئول بخش مالی پروژه است پس باید تجهیزات توسط این کشور تامین شود. ما هیچ سودی از خرید تجهیزات از روسیه نمی‌بریم. اگر قراردادی با دیگر کشوری امضا می‌کردیم، تجهیزات را از آنجا می خریدیم.»
به گفته عاشوری، بر اساس قرارداد تولید 6 هزار واگن قطار، طرف روسی باید جنبه مالی این پروژه را تامین کند.
این مقام ایرانی توضیح داد: «بر اساس این قرارداد، کارخانه‌های روس برخی از واگن‌ها و قطعات یدکی را تولید خواهند کرد و 3 شرکت ایرانی تولید کننده خودرو نیز این کار را در ایران انجام خواهند داد. شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران خریدار نیست بلکه شرکت‌های خصوصی خریدار هستند. شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران پرداخت پول را ضمانت می‌کند.»
با توجه به توافق برقی کردن خط آهن منطقه گرمسار-اینچه برون، ایران همچنین به قطعات یدکی نیاز دارد. «پس از برقی کردن این منطقه، برای حفظ این خط آهن، ما به قطعات یدکی گوناگون نیاز خواهیم داشت.»
به عنوان بخشی از توافق برقی کردن خط آهن گرمسار-اینچه برون، دو کشور توافق کردند تا چندین پروژه مشترک را اجرایی کنند؛ ازجمله ایجاد خط آهن دو طرفه خاف- کاشمر و برقی کردن خط آهن سرخس- بندر عباس. در حال حاضر نیز دو طرف در حال مذاکره برای امضای قراردادهای مورد نیاز هستند.
عاشوری خاطرنشان کرد همکاری در زمینه خط آهن میان روسیه و ایران علی‌رغم تحریم‌ها ادامه خواهد یافت. «در سال‌های اخیر، روسیه تحت تحریم بوده است. با این حال، در جریان این تحریم‌ها ایران هیچ مشکلی در زمینه همکاری ریلی با روسیه نداشته است. اکنون زمانی‌که محدودیت‌های جدید اعمال شود، من مطمئن هستم که همکاری ما به هر حال تاثیر نخواهد گرفت.»
معاون شرکت راه آهن جمهوری اسلامی ایران نیز بر اهمیت کریدور بین‌المللی شمال-جنوب در روابط تجاری کشورش تایید کرد. مطالعات اولیه نشان می‌دهد که این کریدور ظرفیت انتقال بیش از 7 هزار تن کالا در سال را داراست و هنوز بسیار با این ظرفیت فاصله دارد.
«در 14 – 15 سال گذشته، مذاکرات بسیاری در مورد این کریدور صورت گرفته است. یکی از مشکلات شروع فعالیت این کریدور این است که هیچ خدمات ریلی در مسیر قزوین- رشت-آستارا وجود ندارد. سال‌ها، ما تلاش کردیم که خدماتی در مسیر قزوین-رشت و آستارا- آستارا (ایران-آذربایجان) ایجاد کنیم. سال گذشته ما احداث منطقه آستارا-آستارا را تکمیل کردیم و امسال مسیر قزوین رشت را بهره‌برداری می‌کنیم. ما هنوز بخش رشت- آستارا را داریم که 167 کیلومتر است و توسط آذربایجان تامین مالی شده است.
به گفته عاشوری، یک ارسال محموله آزمایشی از هند به قزوین (ریلی) و قزوین به آستارا (با کامیون) و آستارا به مسکو (ریلی) انجام شد. در آن زمان، هزینه ارسال محموله‌ها مورد بحث قرار گرفت. هر سه طرف نیز در مورد کاهش هزینه تعرفه برای جذب محموله های ارسالی در این مسیر توافق کردند.
وی توضیح داد این خط آهن در ابتدا برای حمل کالاست اما احتمال انتقال مسافر وجود دارد. «در دوره حکومت شوروی، قطارهایی از مسیر جلفا از تهران به مسکو می‌رفت. پس از فروپاشی شوروی شانس ایجاد این خط دوباره وجود دارد اما به طور کلی، ما در مورد همکاری کشورها در زمینه انتقال محموله صحبت می‌کنیم. »
راه‌گذر شمال - جنوب یا کریدور شمال-جنوب از مسیرهای راهبردی در نیم‌کره شرقی جهان است. موقعیت استراتژیک، ژئوپلتیک و ژئواکونومیک ایران مورد توجه کشورهای بزرگ جهان بوده و هست. موقعیت مناسب ریلی و جاده‌ای و دسترسی ایران به سواحل طولانی در خلیج فارس، دریای عمان، دریای مکران، سواحل دریای خزر در سال های اخیر بسیار مورد توجه تولیدکنندگان بزرگ اقتصادی جهان بوده است. اگر بعضی مسیرهای ناتمام ریلی و جاده‌ای ایران تکمیل شوند، ایران می‌تواند از عبور و ترانزیت کالا از خطوط ریلی و جاده‌ای خود درآمد سرشاری داشته باشد.
موافقتنامه راه‌گذر حمل و نقل بین‌المللی شمال - جنوب در شهریور ماه 1379 در سن پترزبورگ به امضای وزرای حمل و نقل سه کشور ایران، هند و روسیه رسید.
راه‌گذر شمال - جنوب مهمترین حلقه تجارت بین آسیا و اروپا می‌باشد که در مقایسه با مسیرهای سنتی از نظر مسافت و زمان تا 40 درصد کوتاهتر و از نظر هزینه تا 30 درصد ارزانتر می‌باشد.
