تجارت بین الملل یکی از ارکان اقتصاد به حساب می‌آید که با قوت بخشیدن در آن می‌توان معادلات اقتصاد جهانی را به نفع کشور خود تمام کرد، از همین رو کشورها در تلاش اند بازار صادرات کالا و خدمات را گسترده‌تر کنند.
کشورهای مبدا برای گسترش بازار‌های صادراتی خود از ابزار‌های مختلفی استفاده می‌کنند که از نمونه‌های آن‌ها می‌توان به حضور و فعالیت رایزن‌های بازرگانی اشاره کرد.
حضور رایزن های اقتصادی در دنیا امروز به عنوان یکی از ویژگی‌های دیپلماسی بازرگانی به حساب می‌آید تا با اقدامات خود نقش راهنما را برای تجار کشور مبدا و مقصد
بازی کنند.
این افراد که در
ایران زیر نظر سفرا در سفارتخانه‌ها و سازمان توسعه
تجارت وزارت صنعت،
معدن و تجارت فعالیت می‌کنند وظیفه دارند بستری مناسب برای توسعه فعالیت‌های تجاری، صنعتی برون مرزی ایجاد کنند تا با اقدامات آن‌ها تصویر مثبتی از فضای
اقتصاد کشور مبدا شکل گیرد.
همچنین با فعالیت آن‌ها و ارائه خدمات مشورتی در خصوص تجارت کمک به معرفی و تبلیغ کالا‌ها و خدماتی صادراتی از ایران صورت می‌گیرد و در کنار آن می‌توانند به برگزاری نمایشگاه‌های اختصاصی در کشور هدف از سوی ایران یا به مشارکت شرکت‌های ایرانی در
نمایشگاه بین المللی در آن بازار کمک کنند و یا شاهد تسهیل مسافرت بازرگانان اقتصادی، برقراری ارتباط مستقیم بین واردکنندگان کالا و صادرکنندگان ایرانی و مدیریت هدفمند
واردات باشیم.
** نیاز کشور به ۵۰ دیپلمات اقتصادی
طبق آمار منتشر شده ایران در ۳۰ کشور اعم از کشور‌هایی مانند افغانستان، کویت، ازبکستان، روسیه، ترکیه، پاکستان، امارات متحده عربی، الجزایر، هندوستان، اتریش،
ونزوئلا و ... رایزن اقتصادی دارد که مشغول به کار هستند.
پیش از این مجتبی خسروتاج
معاون وزیر صنعت،
معدن و تجارت و رئیس سازمان توسعه و تجارت در ششمین همایش سالیانه رایزنان بازرگانی ایران نیاز کشور به رایزن اقتصادی را ۵۰ نفر دانست و گفت: در شرایط فعلی و با این تعداد رایزن و امکاناتی که در اختیار داریم، به شدت احساس ضعف می‌کنیم.
نگاهی به معاملات ایران در بازار‌های جهانی در سال‌های گذشته مانند قراردادهای خودرویی، قراردادهای خرید
هواپیما از شرکت بوئینگ یا ایرباس، حضور
سرمایه گذاران خارجی در ایران، انعقاد قرارداد توتال و سایر موارد نشان می‌دهد بیشتر تجارت‌های صورت گرفته از رابطه مستقیم سازمان‌ها یا تجار با متقاضیان شکل گرفته و رایزن‌های اقتصادی در آن سهمی نداشته اند.
این در شرایطی است که فعالیت رایزن‌های اقتصادی سایر کشورها در ایران به وضوح دیده می‌شود تا یاد آور این باشد که رایزن‌های اقتصادی ایرانی نیز باید به همین میزان تاثیرگذار باشند.
کارشناسان و فعالان حوزه تجارت بین الملل یکی از دلایل ضعف رایزن‌های ایرانی را آشنا نبودن با شرایط کشورهای مقصد بیان می کنند، به همین خاطر برای استفاده بیشتر از ظرفیت رایزن‌های اقتصادی پیشنهاد استفاده از پتانسیل ایرانیان مقیم در کشورهای هدف تجاری دادند که با زبان و فرهنگ منطقه آشنا هستند و بیشتر از سایر افراد می‌توانند مثمر ثمر باشند.
** تشویق دیپلمات‌ها به انجام فعالیت‌های اقتصادی
با توجه به اهمیت موضوع، آخرین شرایط رایزن های اقتصادی فعال در کشور را از بهرام قاسمی سخنگو
وزارت امور خارجه پیگیری کردیم.
بهرام قاسمی در خصوص آخرین وضعیت معاونت اقتصادی وزارت امور خارجه گفت: معاونت اقتصادی وزارت
امور خارجه که نام جدید آن دیپلماسی اقتصادی است به دنبال کار‌های تصدی گری نیست بلکه پلی بین سفارت خانه‌های ما و دستگاههای اقتصادی داخل کشور به حساب می آید.
وی در توضیح اهداف این معاونت گفت: تنظیم روابط اقتصادی خارجی با هماهنگی نقش سیاسی و روابط سیاسی از اهداف این معاونت تعریف شده است.
سخنگوی وزارت امور خارجه کشور بیان کرد: معاونت اقتصادی اقداماتی را هماهنگ می کند که به عنوان وظایف ذاتی وزارت امور خارجه کشور به حساب می آید، که از نمونه‌های آن می‌توان به جذب سرمایه گذار از طریق سفارتخانه ها، جذب فناوری، کمک به تسهیل معاهدات و کار‌هایی از این دست اشاره کرد.
قاسمی در خصوص فعالیت اقتصادی سفرا سایر کشورها در ایران، گفت: سفرا سایر کشورها دارای دفتر اقتصادی و متخصصین این حوزه هستند که وابسته به بخشی از وزارت امور خارجه شان پیگیری و اقدام می کنند.
وی بیان کرد: بنا بر آماری که در وزارت خارجه داریم، ۳۰ نفر وابسته بازرگانی در برخی از کشورها هستند که این افراد عمدتا از سوی وزارت صنعت، معدن و تجارت اعزام شده اند.
سخنگوی وزارت امور خارجه کشور در خصوص فعالیت دیپلمات های اقتصادی در سایر کشورها گفت: دیپلمات‌های ایران که تحصیلات اقتصادی یا شم اقتصادی داشتند از روابط خود استفاده کردند که در این زمینه نیازی به تخصصیی بالا نبوده اما هنوز در ایران تکلیف بخش اقتصاد خارجی خیلی روشن نیست و تربیتی در این راستا صورت نگرفته زیرا در وزارتخانه مربوطه هم چنین اشخاصی را نداریم که برای کار خارج تربیت شده باشند، به همین خاطر دیپلمات های در حال تدریس در دانشکده وزارت خارجه را به سمت تحصیل در رشته اقتصاد یا حوزه‌های اقتصادی تشویق می‌کنیم.
