نشست مکه» که اخیرا برای حمایت مالی از اردن پس از بحران اقتصادی اخیر این کشور برگزار شده بود، تنها برای همسویی مواضع اردن با «معامله قرن» نبود، بلکه فراتر از آن به تحولات جنگ سوریه و ارتباط آن با اردن مربوط میشود.
به نوشته وبگاه شبکه خبری المیادین، با آغاز عملیات نظامی ارتش سوریه در جنوب این کشور و پیشروی آن به سمت مرزهای اردن، احیای روابط بین دمشق و امان با دو پرونده «گذرگاههای مرزی» و «آوارگان سوری مستقر در اردن» مجددا مطرح میشود.
اما در سایه تلاشهای منطقهای و بین المللی برای سکنی گزیدن و ادغام آوارگان سوری در کشورهایی که به سوی آن مهاجرت کردند، این فرصت برای ریاض فراهم شده تا از اردن در مقابل محدود کردن ارتباطش با دمشق در ازای کمک مالی به امان، همزمان با عملیات ارتش سوریه در جنوب این کشور و بحران اقتصادی اردن، باجخواهی کند و با آن به دمشق و حتی تهران فشار بیاورد.
شبکه المیادین به نقل از منابع آگاه گزارش داد که عربستان از بحران اقتصادی اردن برای باجخواهی و کمک مالی به امان در نشست اخیر ریاض سوء استفاده میکند و از سوی دیگر به دولت اردن تحمیل میکند که آوارگان سوری را به کار بگیرد و آنها را در مناطق مختلف اردن ادغام کند، تا مقدمهای برای سکنی گزیدن آوارگان مقابل کمکهای مالی باشد و در عین حال، گذرگاههای مرزی اردن با سوریه بسته و هرگونه روابط تجاری امان و دمشق ممنوع شود.
به نوشته المیادین، با ورود جنوب سوریه به عرصه مذاکرات بین المللی، عربستان سعودی تلاش میکند تا با توجه به حضور ایران در محور جنوبی، از کشورهای همپیمان خود در منطقه بویژه اردن که با جنوب سوریه هم مرز است، برای مقابله با ایران سوء استفاده و به نوعی باجخواهی کند.
منابع اردنی میگویند که برخی از طرفها در اردن تمایل به بازگشت روابط امان و دمشق دارند، اما در کادر سیاسی کنونی اردن، شخصیتی برای ایفای نقش در این زمینه وجود ندارد.
از سوی دیگر، منابع آگاه در سوریه میگویند که «دمشق با تحریککنندگان ضد دولت سوریه و نمایندگان آنها درباره احیای روابط مذاکره نمیکند؛ بهویژه اینکه ارتش سوریه اخیرا در جنوب سوریه و در مرز اردن به پیروزی رسیده و تروریستها را شکست داده است.»
پولهای کشورهای خلیج فارس نمیتواند جلوی میزان تاثیرات و پیامدهای ادغام آوارگان سوری و بستن مرزهای اردن را بدون مکانیزم و راهکارهای اردن بگیرد.
از سوی دیگر، خود کشور اردن که به منافع کوتاه مدت خود از سوی کشورهای کمک کننده مالی منطقه دل خوش کرده است، به کمکهای مالی منطقهای و بین المللی وابسته است و در منابع مالی و تصمیمات سیاسی و اقتصادی استقلال رای ندارد، بنابراین مجبور است به باج خواهی عربستان تن دهد، اگرچه شاید تمایلی به این باج خواهی نداشته باشد.
با این وجود درهای دمشق برای بازگشت روابط به روی امان همچنان باز است، با این شرایط که منافع سیاسی و اقتصادی و دستآوردهای نظامی آن حفظ شود.
تحولات اخیر میدانی در پاکسازی جاده دمشق-امان و تسلط نیروهای ارتش سوریه بر گذرگاه مرزی «نصیب» و بیشتر پاسگاههای مرزی، باعث شده که توپ اکنون در زمین اردن باشد تا درباره احیای روابط بین دو کشور تصمیم گیری کند.