نزدیک به ١٠ سال از زمانی که وزارت بهداشت ممنوعیت استفاده از دستگاه سولاریوم در باشگاه‌ها و آرایشگاه‌ها را اعلام کرد، می‌گذرد و هنوز در خیلی از باشگاه‌ها و آرایشگاه‌ها از این دستگاه استفاده می‌شود. مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت همان موقع تاکید کرده بود که استفاده از این دستگاه برنزه‌کننده خطرناک است و اشعه‌های آن سرطان‌زاست.
١٠ سال پیش وزارت بهداشت اعلام کرد که بر اساس هماهنگی‌های انجام‌شده با سازمان انرژی اتمی ایران و اداره کل مقررات صادرات و واردات وزارت بازرگانی، ورود این دستگاه به کشور ممنوع شده، اما «سمیرا» که نزدیک به دو سال است مدیریت یک باشگاه ورزشی در مرکز شهر را به عهده دارد، به تازگی این دستگاه را خریده و می‌گوید که جدیدترین مدلی است که در دنیا از آن استفاده می‌شود: «مشکلی برای خرید این دستگاه نداشتیم. خیلی از باشگاه‌ها هم از همین دستگاه‌ها استفاده می‌کنند.
برای برنزه شدن به روش سولاریوم باید هر جلسه پولی پرداخت کرد. اگر جلسه‌ها جداگانه باشد، برای ١٠ دقیقه استفاده، ١٢ هزار تومان و اگر در قالب بسته‌ای ١٠ جلسه‌ای باشد، هر جلسه ١٠ هزار تومان و هر بسته ١٠٠ هزار تومان هزینه دارد: «خیلی‌ها از سولاریوم استفاده می‌کنند. ما هر روز از بین خود مشتریان باشگاه، افرادی را داریم که سولاریوم می‌روند. به هر حال تابستان است و خیلی از ورزشکاران علاقه دارند پوستی تیره‌تر و به‌اصطلاح برنزه داشته باشند.
سمیرا هم می‌داند که استفاده از این دستگاه برای برنزه شدن بی‌خطر نیست، اما به هر حال آن را یکی از راه‌های درآمدزایی می‌داند که استقبال خوبی از آن می‌شود: «خیلی‌ها ترجیح می‌دهند به جای اینکه ساعت‌ها جلوی آفتاب بنشینند و کرم‌ها و لوسیون‌های مختلفی به بدنشان بزنند تا برنزه شوند از دستگاه سولاریوم استفاده کنند.
رنگ گرفتن با این دستگاه کمی طول می‌کشد، اما هم به‌صرفه‌تر است و هم راحت‌تر.» از جلسه پنجم به بعد، بدن شروع به رنگ گرفتن می‌کند و بعد از ١٠ جلسه، دیگر برنزه می‌شود، اما ماجرا تنها به همین جلسه‌های ١٠ دقیقه‌ای و رضایت از رنگی که روی بدن نشسته، ختم نمی‌شود. «نیوشا» دو سال پیش ١٠ جلسه سولاریوم رفت و حالا یک لکه قهوه‌ای روی کمرش دیده می‌شود: «همان چند باری که سولاریوم رفتم، این لکه روی کمرم پیدا شد، هر کاری هم کردم نرفت.» او از مخاطرات برنزه شدن به روش سولاریوم خبر دارد و حتی سرطان‌زا بودن آن را هم شنیده، اما این موضوع مانعی برایش نشده است.
وزارت بهداشت پیش از این اعلام کرده بود در صورتی که در هتل‌ها، آرایشگاه‌ها، باشگاه‌های ورزشی و حتی مطب‌ها از این دستگاه استفاده شود، محل پلمپ می‌شود، اما تمام آن‌هایی که با روش سولاریوم برنزه می‌شوند هیچ محدودیتی برای استفاده از این دستگاه نمی‌بینند و به‌راحتی به تمام این مراکز مراجعه و از دستگاه استفاده می‌کنند.
به اعتقاد متخصصان پوست، برنزه شدن با دستگاه سولاریوم توجیه علمی ندارد، چرا که حجم زیادی از اشعه ماورای بنفش در مدت زمان کم، به بدن تابیده می‌شود و می‌تواند عوارض بدی داشته باشد. سازمان جهانی بهداشت پیشتر اعلام کرده بود افرادی که از سولاریوم استفاده می‌کنند، هشت برابر بیشتر در معرض ابتلا به نوعی سرطان پوست به نام ملانوما هستند. تحقیقات نشان داده استفاده از سولاریوم خطر ابتلا به ملانوما (بدترین نوع سرطان پوست) را دو برابر می‌کند.
همچنین مضرات آن از تابش طبیعی آفتاب بیشتر است، چون اولا اشعه با قدرت بیشتر و ثانیا به هر دو طرف بدن تابیده می‌شود. براساس آمار، زنانی که بیش از یک‌بار در ماه به سولاریوم می‌روند، حداقل ۵۵ درصد بیشتر از سایر زنان در معرض ابتلا به ملانوما قرار می‌گیرند.
سالانه در سراسر جهان ۱۳۲ هزار نفر به ملانوما یعنی وخیم‌ترین نوع سرطان پوست و ۲میلیون نفر به دیگر انواع سرطان‌های پوستی مبتلا می‌شوند. محققان می‌گویند سولاریوم احتمال ابتلا به ملانوما را ۲۰ درصد افزایش می‌دهد و این میزان در افرادی که قبل از ۳۵ سالگی به صورت مرتب از کابین‌های برنزه‌کننده پوست استفاده می‌کنند به ۴۰ درصد می‌رسد.
سولاریوم چیست؟
سولاریوم یک دستگاه برای برنزه کردن پوست بدن است که شامل تختی است که در دیواره‌های آن لامپ‌های اشعه فرابنفش تعبیه شده است. وقتی شخص درون این وسیله قرار می‌گیرد، درِ این دستگاه که حاوی لامپ‌های مشابهی است بسته می‌شود و بدن درون جعبه‌ای که حاوی نور فرابنفش است، قرار می‌گیرد. فرآیندی که در دستگاه رخ می‌دهد، باعث می‌شود پوست بدن شخص پس از چند دوره تکرار برنزه شود. میزان و طیف رنگ به انتخاب خود شخص است.
چرا سولاریوم خطرناک است؟
وقتی اشعه آفتاب که حاوی اشعه ماورای بنفش است به پوست ما می‌تابد، باعث تخریب آن می‌شود پس سلول‌هایی از پوست به نام ملانوسیت (Melanocyte) ماده‌ای به نام ملانین (Melanin) ترشح می‌کنند که در واقع ضد آفتاب طبیعی بدن ما است و باعث می‌شود رنگ پوست تیره یا به‌اصطلاح برنزه بشود. برنزه‌شدن واکنش دفاعی بدن انسان در مقابل اشعه آفتاب است.
تصور عمومی بر این است که اشعه‌های دستگاه سولاریوم مضرات نور خورشید را ندارد، در حالی که اگر مضرات آن از حمام آفتاب بیشتر نباشد، کمتر نیست. پیری پوست، افزایش چین‌و‌چروک‌های پوستی و شلی و افتادگی پوست از عوارض استفاده از سولاریوم هستند که در درازمدت خود را نشان می‌دهند و کسانی که بیشتر در معرض اشعه فرابنفش قرار بگیرند، نسبت به سایر افراد ۲۰ سال زود‌تر گرفتار پیری پوست و بروز لکه‌های پوستی، کک‌ومک، کدرشدن پوست، چین‌وچروک پوست و ضخیم‌شدن سطح پوست می‌شوند.
علاوه بر افزایش احتمال ابتلا به سرطان‌های پوستی، سولاریوم قدرت ایمنی پوست را نیز کاهش و این موضوع هم احتمال ایجاد انواع عفونت‌ها و بدخیمی‌ها را افزایش می‌دهد.
پاسخ به باور‌های نادرست علاقه‌مندان به برنزه‌شدن:
ضدآفتاب جلوی ضرر اشعه خورشید را می‌گیرد: ضد آفتاب از پوست محافظت می‌کند، اما به هیچ‌وجه کافی نیست. همچنین «SPF»ای که روی قوطی ضد آفتاب می‌بینید، اصلا قادر به محافظت از آن نیست و این باور نادرست فقط ناآگاه ایجاد شده است. عموما ضد آفتاب SPF +٣٠ مناسب است. توجه داشته باشید که حداقل ٢٠ دقیقه قبل از اینکه در معرض تابش قرار بگیرید، ضد آفتاب را به پوستتان بمالید و هر دو ساعت یک‌بار هم دوباره ضد آفتاب بزنید.
برنزه‌شدن احساس زیبایی بیشتری می‌دهد: حتی اگر زیباتر باشید، یقینا سالم‌تر نیستید. یکی از جدیدترین تحقیقات نشان می‌دهد ٣١ درصد مردم فکر می‌کنند که وقتی برنزه هستند، سالم و شاداب‌تر هستند.
چه کسانی نباید برنزه شوند؟
کسانی که معمولا مو‌های بور و چشم‌های روشن دارند، اشعه ماورای بنفش به پوست آن‌ها بیشتر از بقیه آسیب می‌رساند.دومین گروه افراد زیر ۱۸سال هستند که نباید از دستگاه‌های سولاریوم استفاده کنند یا حمام آفتاب بگیرند.
کسانی که کک‌ومک و خال‌های زیاد، زخم‌های پوستی یا سابقه آفتاب‌سوختگی در بچگی و در هر مرحله‌ای از زندگیشان داشته‌اند.
افرادی که داروی خاصی مصرف می‌کنند، باید قبل از برنزه‌کردن با پزشک معالجشان مشورت کنند.زنانی که همیشه آرایش می‌کنند نباید برنزه شوند؛ چون ممکن است اشعه ماورای بنفش برایشان حساسیت ایجاد کند.
چطور بدون اشعه برنزه شویم؟
اگر خیلی دلتان می‌خواهد برنزه شوید، اما ترس از بیماری و آفتاب‌سوختگی دارید، می‌توانید این روش‌ها را امتحان کنید:
استفاده از خوردنی‌های رنگ‌دار مثل قهوه، آب هویج، آب گوجه: استفاده از این مواد روی بدن می‌تواند حتی بدون آفتاب هم به بدن رنگ بدهد. آن‌هایی که تب برنزه‌شدن دارند، این خوراکی‌ها را روی بدنشان می‌مالند و حمام آفتاب می‌گیرند، آفتاب به آن‌ها کمک می‌کند تا منافذ پوستیشان بهتر باز شود و رنگ این مواد طبیعی در لایه‌های عمیق‌تر پوست نفوذ کند.
کرم‌ها و محصولات برنزه‌کننده: برخی از کرم‌ها، لوسیون‌ها یا روغن‌های اتوبرنزه خود به خود باعث رنگ‌دارشدن پوست می‌شوند و به لایه‌های عمیق پوست نفوذ می‌کنند. گروهی از آن‌ها هم باید همراه با آفتاب‌گرفتن مصرف شوند؛ البته باید توجه داشت که ماده اصلی این کرم‌ها ماده‌ای به نام دی‌هیدروکسی‌استون است که استفاده بی‌اندازه و مداوم از این محصولات می‌تواند مشکلاتی مانند مقاومت به انسولین، ابتلا به دیابت، ایجاد اختلال‌های هورمونی در بدن یا حتی نازایی را به وجود آورد.
چه کسی پوست برنزه را مُد کرد؟
در گذشته رنگ پوست افراد طبقه اجتماعی آن‌ها را تعیین می‌کرد. سفیدپوست‌ها متعلق به طبقه بالای اجتماع و سیاه‌پوست‌ها و رنگین‌پوست‌ها جزو طبقه پایین و کارگر بودند. در یونان باستان و روم زن‌ها برای اینکه سفیدتر و رنگ‌پریده‌تر به نظر برسند، صورتشان را با سرب رنگ می‌کردند تا جایی که حتی به این خاطر مسموم می‌شدند. در اواسط قرن دهم میلادی هم از آرسنیک برای سفیدکردن صورت استفاده می‌شد که آن هم نتایج مرگباری به دنبال داشت.
در بریتانیا ملکه الیزابت و زنان اشرافی از خانه خارج نمی‌شدند تا چهره رنگ‌پریده خود را حفظ کنند ولی این وضعیت مدتی بعد عوض شد. سال ١٩٣٠ مد‌های جدید به‌تدریج جای خود را بین زنان باز کرد. خانم کوکوکانل (از طراحان مد) در حین سفر از پاریس به کن برای شرکت در یک فستیوال مد به طور تصادفی زیر آفتاب برنزه شد و به زودی همه جای دنیا طرفداران مد دنبال این بودند که برنزه شوند.
سال ١٩٧٠ گروه‌های مختلف از هر رده سنی خودشان را زیر آفتاب کباب می‌کردند؛ بدون اینکه بدانند برنزه‌شدن می‌تواند زمینه ساز ابتلا به سرطان در ١٠ تا ٢٠ سال بعدی عمرشان باشد. سال ٢٠٠٥ میزان سرطان پوست شدیدا در حال افزایش بود ولی طرفداران خورشید همچنان به برنزه‌کردن خود مشغول بودند. لایه اوزن در سرتاسر کره زمین نازک‌تر شده است و حفره‌های موجود در آن که تهدیدی برای پوست هستند، همچنان در حال افزایش‌اند.
