تصمیم دونالد ترامپ رئیس جمهور امریکا برای خروج از برجام که با حمایت اعضای تندروی جمهوری خواه در کنگره، لابی گسترده اسراییل و کشورهای عرب مخالف ایران به خصوص عربستان برای ترک توافق هسته ای چندجانبه با ایران که به طور رسمی به عنوان برنامه مشترک اقدام جامع (JCPOA) شناخته می شود و بین ایالات متحده، ایران، چین، روسیه، آلمان، فرانسه و انگلیس روی داده است، نقض روشن قوانین بین المللی بوده است.
این امر نشان می دهد ایالات متحده بجای حمایت از جامعه جهانی در موضوع به اصطلاح مبارزه با اشاعه سلاح های هسته ای به دنبال اهداف دیگری است. دونالد ترامپ با محکوم کردن آنچه که او به عنوان «بدترین معامله» نامیده، در نهایت، ایالات متحده را از توافقنامه، به رغم درخواستهای دیگر امضاکنندگان، شرکای بین المللی و مشاوران خود خارج نمود.
در همین راستا وزیر امور خارجه امریکا طی روزهای گذشته اعلام کرد: دومین دور تحریم های جدید در نوامبر امسال (آبان ماه) وارد فاز اجرایی می شود. این تحریم ها قرار است صادرات نفت ایران را هدف قرار دهد. دولت آمریکا تلاش می کند که هرچه زودتر تعداد بیشتری از کشورها واردات نفت خود از ایران را به صفر برسانند تا درآمدهای این کشور کاهش یابد.
در این راستا گفتگویی با « مارک فینو» دیپلمات فرانسوی و محقق حوزه های تروریسم، خاورمیانه، کنترل تسلیحات، امنیت اروپا، حقوق بشر و ... تنظیم شده که در ادامه می آید.
«مارک فینو» دیپلمات سابق فرانسوی که از سال 2004 تا 2013 در «مرکز سیاست امنیتی ژنو» (GCSP) فعالیت کرده است، اکنون یک عضو اجرایی این سازمان است. وی در حال حاضر فعالیت های مربوط به گسترش تسلیحات را رهبری می کند.
او در سال 1977 با ورود به وزارت خارجه فرانسه ابتدا در بخش همکاری های نظامی مشغول به کار شد. طی سال های 1977 تا 1978 مشاور کنسول در کنسولگری فرانسه در لنینگراد (شوروی سابق) بود. پس از بازگشت به پاریس و در سال های 1979 تا 1982در اداره اروپا (کنفرانس امنیتی و همکاری اروپا - CSCE) به فعالیت پرداخت و در سال های 1982 تا 1983 نیز عضو هیئت نمایندگی فرانسه در نشست های این سازمان بود.
در این سال ها پیش از انتخاب به عنوان دبیر اول سفارت فرانسه در ورشو، همچنین به عنوان رئیس ستاد دبیرخانه وزارت خارجه خدمت کرد. در سال های 1987 تا 1988 وی دبیرکل هیئت نمایندگی فرانسه در نشست های CSCE در وین بود. در سال های 1989-1993 او به عنوان مشاور دوم در نمایندگی فرانسه در کنفرانس خلع سلاح در ژنو و عضو هیئت نمایندگی فرانسه در کمیته اول مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک خدمت کرد. از سال 1993 تا 1996، او رئیس اداره اطلاع رسانی (و سخنگوی وزارت امور خارجه) در پاریس بود.
*برخی معتقد هستند تحریمهای جدید آمریکا در خصوص ایران از آنجا که اجماع جهانی را با خود همراه ندارد مانند تحریمهای پیش از برجام مؤثر نخواهد بود. نظر شما چیست؟
ایالات متحده آمریکا دارای ابزار قانونی قدرتمند جهت اعمال تحریم ها نه تنها بر دولت ها (حکومتها، افراد و شرکت های آن کشور) بلکه همچنین بر اشخاص (شرکت ها یا افراد) که با دولتهای تحت تحریم تجارت می کنند، است (به اصطلاح تحریم های ثانویه).
اگر شرکت های اروپایی منافعی در ایالات متحده امریکا (بازار، سهامداران، سرمایه گذاری، شرکت های تابعه، تجارت با دلار آمریکا و غیره) داشته باشند، آنها در مقابل تحریم های ثانویه و جریمه های سنگینی که توسط دادگاه های ایالات متحده اعمال می شود، آسیب پذیر هستند.
بنابراین اثر تحریم های ثانویه آمریکا بر چنین شرکت هایی به عنوان شکلی از بازدارندگی واقعی خواهد بود. چنانچه شرکت ها چنین ارتباطاتی نداشته یا منافع بیشتری در تجارت با ایران داشته باشند، آنها در مقابل تحریم های ثانویه آمریکا بیشتر ایمن خواهند بود.
در هر صورت، شرکتهای روسی یا چینی که ارتباطات کمتری با ایالات متحده دارند، از مزایای فوق العاده ای در چنین وضعیتی برخوردار خواهند بود.
*اینکه تحریم ها با خروج یکجانبه امریکا از برجام شکل می گیرد، درست است اما امریکا می تواند اراده خود را بر دیگر کشورها با اعمال مجازات علیه شرکت های آنها مانند شرکت های اروپایی اعمال کند و آنها را مجبور کند بازار ایران را رها کنند. پس برجام واقعا اهداف ایران را برآورده نمی کند. نظر شما چیست؟
این موضوع به شدت بستگی خواهد داشت به اینکه کدام شرکتهای اروپایی به بازار ایران جذب می شوند و چگونه آنها توسط مقررات اتحادیه اروپا در مقابل تحریم های ثانویه آمریکا محافظت شوند.
*امریکا اعلام کرد که دیگر کشورها باید واردات نفت از ایران را تا ماه نوامبر قطع کنند. اگر ایران نتواند نفت خود را صادر کند آیا به نظر شما در برجام خواهد ماند؟
البته صادرات نفت برای ایران استراتژیک است زیرا بیشترین درآمد دولت از فروش نفت تامین می شود. با این حال، همانطور که قبل از برجام هم ایالات متحده امریکا و هم اتحادیه اروپا تحریمهای یک جانبه نفتی را علیه ایران اعمال کردند، ایران هنوز هم می تواند به بسیاری از کشورهای دیگر مانند چین و هند نفت صادر کند.
*بر اساس تحول جدید در برجام پیش بینی شما در مورد این توافق چیست؟
پیش بینی آنچه اتفاق خواهد افتاد دشوار است. ما در یک مرحله گذار قرار داریم که این مرحله با تهدید جنگ تجاری بین ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا و همچنین افزایش تنش نظامی میان ایران و اسرائیل در سوریه مشخص می شود.
روسیه در حال حاضر نقش واسطه ای و تثبیت کننده ایفا می کند. همچنین در ارتباط با تحریم های ایالات متحده آمریکا، رئیس جمهور کاملا آزاد نیست و نیاز به رای کنگره دارد که ممکن است تضمین نشود.
ارتش آمریکا نیز مخالف اقدام نظامی علیه ایران است. اگر شرکای ایران بتوانند از ایران در مقابل تحریم های فلج کننده محافظت کنند، برجام هنوز هم می تواند کار کند و از وخیم شدن وضعیت جلوگیری به عمل آید. البته، اگر تهران همچنان با آرامش اقدام نماید و وارد تله جنگ و تشدید وضعیت نشود، به شرکای ایران کمک می کند تندروهای آمریکایی – کسانی که تغییر رژیم ایران را هدف قرار داده اند - توجیه کنند.
