وابستگی دارویی یعنی یک بیمار بعد از مدتی استفاده از یک دارو، دیگر نتواند مصرف آن دارو را قطع کند و اگر بخواهد آن را قطع کند، دچار علائم و عوارضی شود که او را مجبور به مصرف دوباره دارو کند. البته این تعریف زمانی کاربرد دارد که بیماری فرد کنترل شده و دیگر اثرات درمانی دارو الزامی نیست.
مثلا یک بیمار دچار آسم نیاز طولانی به اسپری سالبوتامول دارد یا یک بیمار دیابتی نیاز به انسولین می‌خواهد.در هردوی این مثال‌ها بیمار با مصرف دارو بیماری را کنترل می‌کند و همیشه با میزان مشخصی از دارو کنترل می‌شود در حالی‌که وابستگی و اعتیاد به انواع داروهایی که در این مبحث مد نظر است تصاعدی و افزایش یابنده بوده و فرد مبتلا هر روز واکنش شدیدتری برای یافتن و مصرف دارو از خود نشان می‌دهد.
از خصوصیات مهم داروهای اعتیادآور این است که دارای اثرات تسکینی یا نشاط‌آور هستند و فرد بعد از قطع آن‌ها به دلیل ایجاد علائم عصبی و روحی مجبور به ادامه مصرفشان است.از طرفی بعد از مدتی از مصرفشان، فرد مجبور به اضافه کردن دوز مصرفی است و هر چه می‌گذرد، مقدار خاصی از دارو جوابگو نیست و مرتب باید به میزان مصرفی افزود.
رفتارهای فرد معتاد به موازات بیشتر شدن وابستگی شدت می‌گیرد. او ابتدا با روش‌های معقول در صدد یافتن دارو یا ماده‌ای است که به آن وابسته می‌باشد. با زیاد شدن شدت وابستگی و ایجاد علائم شدید جسمی و روحی بر اثر نرسیدن دارو، فرد معتاد با روش‌های غیر معقول و گاه بی‌شرمانه مجبور به یافتن و استفاده از دارو می‌شود.
مصرف مورفین و مشتقات آن‌ها در بیماران دچار درد بعد از جراحی یا تصادفات موضوعی است که همیشه ذهن بیماران را در مورد خطر اعتیاد مشغول کرده است. باید بدانیم تزریق مورفین و مشتقات آن باید فقط در مواردی که درد خیلی شدید است، صورت گیرد و تا وقتی بیمار می‌تواند درد را تحمل کند تزریق بعدی را باید به تاخیر انداخت.کدئین که در داروخانه‌ها براحتی یافت می‌شود نیز یکی از مشتقات مورفین است و مصرف بی‌رویه آن توصیه نمی‌شود.
از جمله داروهای مهم اعتیادآور ترامادول است که اگرچه مصرف موقت آن برای کنترل درد خیلی مفید است، ولی مصرف طولانی آن باعث اعتیاد و بیمار به طور روز افزون به آن وابسته می‌شود. ترامادول ضمنا دارای خاصیتی است که می‌تواند ایجاد تشنج کند.داروهای خانواده کورتون نیز اعتیاد آور هستند و بعد از مدتی استفاده در حالی که دیگر اثرات درمانی آن‌ها مورد نیاز نیست، بیمار بشدت برای ادامه مصرف آن‌ها پافشاری می‌کند.
در مورد کورتون‌ها موضوع مهم این است که بعد از حدود ۲۰ روز استفاده از آن‌ها اگر دیگر نیاز به ادامه نباشد حتما باید دارو را اندک اندک قطع کنیم تا عوارض قطع ظاهر نشود.
