هشیار رستمی، کارشناس اقتصاد اصلاح طلب در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی خبرگزاری تسنیم، می گوید: برنامه ای که دولت برای ارز پیاده کرده است، تک نرخی کردن ارز نیست. این تنها ایجاد یک رژیم ارزی جدید است که «اختراع» تیم اقتصادی دولت دوازدهم است. در حالی که دولت با سیاست های دستوری می خواهد نرخ ارز را ثابت نگه دارد. اما بازار بی توجه به این موضوع کار خود را انجام می دهد.
وی می افزاید: طرح دولت برای تک نرخی کردن ارز یک ایراد اساسی دارد، مبنی بر اینکه کشور نیازهای ارزی گوناگونی دارد. دولت هم نمی تواند به درستی معلوم کند می بایست به کدام یک از این نیازها ارز تخصیص دهد. در حالی که با توجه به شرایط تولید داخلی به طور تقریبی هر سال نیاز به 50 میلیارد دلار داریم، کشف نیازهای ارزی کشور برای تخصیص دلار از سوی دولت کار راحتی نیست.
این روزنامه نگار اصلاح طلب می گوید: دولت دوازدهم در بازار ارز مدیریت انجام نمی دهد، بلکه یک بازار غیر رسمی بوجود آورده است که در آن قاچاق ارز صورت می گیرد. موید این موضوع هم معاملات پنهانی صرافی هاست. به این شکل که صرافی ها در ظاهر تعطیل شده اند و معامله رسمی دلار ندارند، اما مشتریان صرافی ها می توانند در خودروهای پارک شده مقابل صرافی ها معامله با نرخ بالاتر انجام دهند و نماینده صرافی هم با یک دستگاه پرداخت سیار (P.O.S) مبلغ معامله را دریافت می کند و ارز را تحویل می دهد. در حالی که اسحاق جهانگیری قول داده بود دولت با این طرح جلوی قاچاقچیان ارز را می گیرد.
این کارشناس اقتصاد اصلاح طلب با اشاره به اینکه دولت شرایطی را بوجود آورد که بازار ارز ملتهب شود، اضافه می کند: کنترل از بازار ارز برداشته شده است. مردم هم در شرایطی که اقتصاد در آن قرار گرفته است می خواهند ارزش دارایی های خود را حفظ کنند. برای همین هجوم به سمت بازار ارز و در واقع تقاضا در این بازار زیاد شده است.
رستمی ادامه می دهد: شرایط ملتهب اقتصاد موجب شده است که کسی حاضر به فروش ارز نیست. چرا که اگر بازار در شرایط مطلوب باشد خریدار بعد از اینکه قیمت ها به میزان دلخواه رسید ارز را عرضه می کند (یا هر کالایی که خریده است به بازار عرضه می کند)، اما در شرایط فعلی به دلیل بازار قاچاق شکل گرفته همه می خواهند سرمایه خود را حفظ کنند و فروشنده نداریم.
این روزنامه نگار اقتصادی صحبت خود را این گونه پی می گیرد: دولت مدعی است در بازار ارز حباب بوجود آمده است. در حالی که معتقدم این حباب نیست، اول باید تاکید کنم که حباب از نظر اقتصادی تعریف خودش را دارد. بعد از آن هم باید به این مساله توجه کرد که در بازار ارز کسی حاضر به عرضه ارز خود نیست. در چنین شرایطی که عرضه دلار درون بازار میان طرف های مختلف بوجود نمی آید و متقاضیان هم برای حفظ سرمایه خود هر روز به سمت خرید بیشتر ارز سوق پیدا می کنند، این گونه می توان نتیجه گرفت که دولت با مشکل بزرگی مواجه خواهد شد.
او می گوید: اقتصاد ایران و بازار ارز به شدت تحت تاثیر اخبار سیاسی قرار گرفته است. موضوعاتی همچون خروج ایران از برجام و FATF نباید در کشور یک دوقطبی ایجاد کند. مسئولان می بایست در این زمینه ها تصمیم واحدی بگیرند.
رستمی با اشاره به اینکه رفتار آمریکا در خصوص ایران یک واقعیت سیاسی در کشور ماست، تاکید می کند: با توجه به رفتار آمریکا مسئولان کشور باید به گونه ای اقدام کنند که در کشور ثبات ایجاد شود.
وی می افزاید: در صورتی که آمریکا یکبار دیگر تحریم ها را برگرداند، مردم هوشمندانه عمل خواهند کرد و دارایی های خود را از شکل ریالی خارج خواهند کرد. در چنین حالتی دولت دوازدهم اگر بخواهد مشابه اقدامات دولت دهم را انجام دهد و با استقراض از بانک مرکزی تکاپو در بازارها را زیاد کند در عمل به ضرر ثبات اقتصادی رفتار کرده است.
رستمی معتقد است: تیم اقتصادی دولت ناکارآمد است. او می گوید: نه ولی الله سیف به عنوان رئیس کل بانک مرکزی و نه مسعود کرباسیان به عنوان وزیر اقتصاد تحصیلات اقتصادی دارند و نه اینکه محمد باقر نوبخت به عنوان رئیس سازمان برنامه و بودجه طی 5 سال گذشته از خود کارآمدی نشان داده است. محمد نهاوندیان هم در جایگاه معاون اقتصادی رئیس جمهور فرد کارآمدی نیست چرا که در این مدت یک گزاره اقتصادی تاثیر گذار ابراز نکرده است.
این کارشناس اقتصاد اصلاح طلب تصریح کرد: مردم با خرید دلار، سکه و طلا نشان دادند که می خواهند ارزش دارایی خود را حفظ کنند. دولت هم تا کنون در بازار ارز و سکه ناتوان عمل کرده است. حتی اگر بتواند عرضه، خرید و فروش آنها را کنترل کند بازهم در بازار طلا ناتوان خواهد بود. با این شرایط دولت باید با توجه به حجم نقدینگی های خود و همچنین تجربه جهانی اقدام به انتشار اوراق بدهی کند.
رستمی می گوید: اوراق بدهی که در کشورهای دیگر از سوی بانک مرکزی آنها عرضه می شود با اوراق مالی که در قالب عقود اسلامی عرضه می شود تفاوت دارد. در اوراق بدهی بانک های مرکزی کشورها تقاضا را هم مدیریت می کند. این نسخه ای است که می تواند با بررسی کارشناسان و سیاستگذاران اجرایی شود تا حجم نقدینگی های سیال کنترل شود.
این کارشناس اقتصادی معتقد است نقدینگی سیال در اقتصاد ایران سر از هر بازاری در بیاورد آن بازار را نابود خواهد کرد. از طرفی هم اگر مردم سپرده های خود را از بانک خارج کنند نظام اقتصادی فرو می پاشد.
این روزنامه نگار اصلاح طلب تاکید می کند در مورد دلار هم باید واقعیت های اقتصاد را بپذیریم. دولت با روش دستوری نمی تواند این بازار را مدیریت کند. از سویی هم در تشخیص اولویت بندی کالاهای اساسی با مشکل مواجه است. حتی اگر این کالاهای اساسی را مشخص کند با چه مکانیسمی می خواهد مشخص کند که وارد کننده ها تخلف نمی کنند؟
وی ادامه می دهد: اگر دولت بخواهد برای وارد کننده ها انحصار هم ایجاد کند تا عده خاصی اقدام به واردات کالاهای اساسی کنند در واقع یک توزیع رانت انجام داده است که تبعات آن سنگین است و می تواند «بابک زنجانی»های دیگر بوجود بیاید.
رستمی در خصوص راه اندازی سامانه ارزی نیما و کارآمدی این سامانه برای جلوگیری از مفاسد اقتصادی می گوید: این سامانه هم به محلی برای توزیع رانت تبدیل شده است. برخی گزارش ها نشان می دهد عده ای از محل این سامانه به کسب درآمدهای دلالی می پردازند و با خرید و فروش نوبت برای فعالان اقتصادی در آن اختلال بوجود آورده اند.
وی تصریح می کند اگر با توجه به واقعیت های اقتصادی کشور قبول کنیم که قرار است دو سال در تنگنای اقتصادی قرار بگیریم بهتر است دولت با دو نرخی کردن مقطعی ارز این بازار را مدیریت کند و جلوی توزیع رانت را بگیرد. همچنین نقدینگی سیال را مدیریت کند.
