برجام به روزهای سخت و کم‌فروغش رسیده و دیگر نه از آن عبارت‌های مبالغه‌آمیز و حماسی در وصف «فتح‌الفتوح» دولت خبری هست و نه از دفاع جانانه مدافعان برجام. حالا همه به این فکر می‌کنند که آقای روحانی با برجامی که حکم «همه چیز» را برای دولت‌اش داشت چه می‌کند و چگونه این سبوی شکسته و پیمانه ریخته را سر و سامان می‌دهد.
کدخدای دیوانه به زیر میز زده و دیگر شرکای اروپایی هم بی وزن و قافیه برای ادامه برجام غزلخوانی می‌کنند. مردم هم که امیدوارانه منتظر گشایش‌های اقتصادی و معیشتی بودند، حالا مدت‌هاست فهمیده اند باید به جای انتظارکشیدن پای نهال برجام، امیدهایشان را در جای دیگر جست‌وجو کنند! همه اینها به این معنی نیست که دولت و جناب روحانی و مذاکره‌کنندگان کشورمان را سرزنش کنیم.
برای نقد کردن و عبرت گرفتن وقت زیاد است. حالا نوبت تصمیم است. برای دولتی که همه حیثیت و اعتبار و آبرویش را برای تحقق برجامی گذاشته که حالا جز نامی از آن وجود ندارد، دل کندن سخت است. تعجبی ندارد که دولت همه تلاشش را برای زنده نگه‌داشتن برجام بکند و هیچ اشکالی هم ندارد که از هیچ کاری برای سرپا نگه داشتن منفعت‌های آن دریغ نکند اما نباید به بازگشتش امید داشت... شاید خوشبین‌ترین مدافعان «برنامه جامع اقدام مشترک» هم دیگر به این تلاش‌ها و تکاپوهای دولت محترم و رفتار اروپا و دیگر شرکای برجامی امیدی نداشته باشند.
نکته اساسی اینجاست که دولت دیگر زمانی برای آزمون و خطا در پرونده برجام ندارد. فی‌الواقع همه امتیازهایی که می‌توانست داده شود چه بسا بیشتر از حد مجاز هم داده شده و حرف‌ها و زمزمه‌های این روزهای برخی مقامات اروپایی مبنی بر مذاکره مجدد و امتیازدهی دوباره ایران، بیشتر به خواب و خیال می‌ماند. از طرفی فضای اجتماعی و اقتصادی کشور هم تحمل تمدید دوره تعلیق و انتظار اقتصادی و معیشتی را ندارد.
در دولت و تیم مذاکره کننده هم انگیزه و اقبال روزهای اوج برجام دیده نمی‌شود. نوبت تصمیم بزرگ است؛ «تجربه تاریخی» در آستانه شکوفایی است و حالا همه می‌دانند که صرفا با یک توافق بین‌المللی نمی‌شود کشور را اداره کرد و باید برجام را «چه بماند و چه برود» برداشت و جایش چیزی گذاشت که نرفتنی و ماندنی باشد؛ چیزی از جنس اراده ملی و توان داخلی و همبستگی اجتماعی و سیاسی برای ایستادن روی پای خود. همه اعم از مردم، منتقدان، سیاستمداران، دانشگاهیان، فعالان اقتصادی، رسانه‌ها و... دولت را برای این تصمیم بزرگ یاری کنند. دولت باید در زمان باقیمانده، یک بازنگری در «ایده‌مرکزی» خود داشته باشد و مطمئن باشد با جایگزین کردن توافقی دیگر به جای برجام و اروپا به‌جای آمریکا کار به سرانجام نخواهد رسید؛ عالمی دیگر بباید ساخت وز نو آدمی...
مهدی عرفاتی
