آیا پدیده جدید «برجام بدون امریکا» اساساً شدنی است؟ اگر به جهان اطرافمان نگاهی بیندازیم باید بگوییم نه نشدنی است! در این اروپا و در آن چین، چندان مایه‌ای برای ایستادن مقابل امریکا دیده نمی‌شود. در زمان مذاکرات هسته‌ای، اشتون به ظریف گفت که بهتر است شما مشکلات خود را با امریکا حل کنید و به مذاکره مستقیم روی بیاورید. چنین شد که از یک زمانی مذاکره با 1+5 جای خود را به «مذاکرات ظریف-کری» داد.
امروز هم اروپاییان همین حرف‌‌ها را می‌زنند، یعنی ترجیح می‌دهند در کنار امریکا به تخریب روانی برجام و گرفتن امتیازهای بیشتر با برجام‌های مکمل کمک کنند و برای معاهده‌ای که امضا کرده‌اند، اشک نمی‌ریزند. یک روز قبل از آنکه روحانی پیشنهاد تأمین خواسته‌های برجامی ایران را به اروپا بدهد، اروپا تکلیفش را با چنین پیشنهادی که ممکن است در خیال طرف ایرانی بیاید، یکسره کرد. از جمله «زیگمار گابریل» وزیر خارجه سابق آلمان در گفت‌وگو با اشپیگل اینگونه ایرانی‌‌ها را از «برجام بدون امریکا» ترساند: «اگر امریکا از برنامه جامع اقدام مشترک خارج شود، دیگر هیچ کشوری در ایران سرمایه‌گذاری نخواهد کرد و به این ترتیب دولت روحانی تحت فشار قرار می‌گیرد و ایران هم برنامه هسته‌ای خود را از سر می‌گیرد. در نتیجه امریکا و اسرائیل را بر آن خواهد داشت که با اقدام نظامی به این وضعیت واکنش نشان دهند وخطر بروز جنگ‌های 30 ساله وجود دارد. »واضح است که روی این سخن با ایران است، اگرچه ظاهراً هشدار به امریکا درباره خروج از برجام به حساب می‌آید.
رئیس‌جمهور فرانسه نیز از همین قماش است. او وضعیت «برجام بدون امریکا» را به «پاندورا باکس» (جعبه‌ای که هر چیزی ممکن است از آن خارج شود از جمله بدبختی و سیاه روزی) تشبیه کرد.
به این ترتیب برای اروپا «برجام بدون امریکا» معنی ندارد و پاسخ انتظار روحانی قبلاً داده شده است. رئیس‌جمهور محترم ما باید بداند که خروج امریکا از برجام، خروج منفعلانه نیست و مانند نقشی که در 40 سال گذشته مقابل ما بازی کرده است، کاملاً پویا و اثر‌گذار عمل می‌کند، یعنی خروج از برجام به‌علاوه ترغیب و تهدید اعضای1+5 به همراهی نکردن و بلکه ستیز اقتصادی با ایران. به همین خاطر سنگرهای مقاومت ما مقابل خروج امریکا هم باید در داخل و در منطقه غرب آسیا احداث شود تا درباره ایمنی از خیانت محتمل اروپا مطمئن باشیم .
البته شاید روحانی که فرصت‌های زیادی را برای آزمون و خطا با غرب در پنج سال گذشته داشته است، یک بار دیگر فرصت یابد تا «برجام بدون امریکا» را هم بیازماید اما آنچه را که با عنوان «خلاصی از شر امریکا» گفت، شاید به این راحتی به دست نیاورد، آن هم با نیم نگاهی که به اروپا دارد. بهتر آن است که دولت مانند اقدامی که در بازار ارز کرد و به نوعی مقابل کودتاگران ارزی، گارد جنگی گرفت و هرگونه معامله ارز خارج از نرخ مصوب را قاچاق اعلام کرد، مقابل خروج امریکا از برجام نیز به توانایی‌های خود و به همراهی مردم امیدوارتر باشد و بداند به رغم دشواریی‌هایی که خروج امریکا از برجام ایجاد می‌کند، قطعاً مردم در عبور از این مانع – که به قول خود روحانی کوتاه مدت است- پشت دولت خواهند ایستاد.
فرانسه و انگلیس برای دولت روحانی پشتوانه‌ای نخواهند بود. اگر آن طور که مشاوران ترامپ می‌گویند «امریکا در دوره او متعهد به نابودی ایران است» چرا در این فقره شریک امریکا و اروپا باشیم؟! اگرچه این آرزویی تحقق نیافتنی برای امریکا و اروپا است، اما وقتی آنها کمر به فروپاشی نظام ما و نابودی ایران دارند، نباید تا بدانجا همراهشان برویم که اگر روزی ضربه‌ای از امریکا و اروپا خوردیم، خنجر خود را نیز در پشتمان ببینیم!
غلامرضا صادقیان
