این در شرایطی است که کنکور جریان آموزشی حاکم بر مدارس را جهت داده و معلمان کتاب‌های کمک‌آموزشی را برای خرید به دانش‌آموزان توصیه می‌کنند. گردش مالی 845 آموزشگاه آزاد فقط در تهران سالانه 500 میلیارد تومان است،مؤسسات کنکور وارد مدارس شده و اقدام به برگزاری آزمون برای دانش‌آموزان کنکوری می‌کنند.
سید محمد مهدی هادوی عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس درباره حذف کنکور گفت: استفاده از سابقه تحصیلی دوران دبیرستان برای قبولی در کنکور در کشورهای دیگر هم مطرح بود و به نتیجه نرسیدند به‌عنوان مثال کشور انگلستان وقتی وارد جایگزینی کنکور شد کم‌کم توجه شد نمی‌تواند سوابق تحصیلی دوره دبیرستان را جایگزین کنکور کند و اغلب کشورها کنکور دارند اما در کشور ما ماجرا قدری متفاوت است و بحث کسب مدرک جنبه هیجانی دارد و در کشورهای توسعه‌یافته با توجه به نیاز موجود به‌دنبال مدرک هستند.
وی افزود: کاری که سایر کشورها انجام می‌دهند تلفیقی از کنکور و امتحانات است، در ایران اگر بخواهیم کنکور را حذف کنیم جایگزین آن چه خواهیم داشت؟ سالانه یک و نیم میلیون نفر باید بررسی شوند آیا می‌توان نظامی را در دوره دبیرستان داشت که افراد را به‌خوبی بررسی کند؟ البته تجربه نشان داده این مسئله امکان‌پذیر نیست.
* تب مدرک در سایر کشورها به‌شدت ایران وجود ندارد
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس گفت: از سوی دیگر وقتی کنکور به‌صورت سؤالات چهارجوابی است مدارس فقط در حال تربیت افراد برای ورود به دانشگاه هستند و ملاک ارزیابی مدارس این است که چند درصد دانش‌آموزان آنها وارد دانشگاه شده‌اند و این نگاه خطرناک به مدارس کشور غلبه یافته است و 95 درصد مردم درگیر این مسئله هستند، در سایر کشورها وضعیت این گونه نیست که تمام مردم درگیر اخذ مدرک کارشناسی باشند و چنین شرایطی در ایران باعث شده است برخی مراکز هدفشان این باشد که دانش‌آموزان را برای تست‌زنی و ورود به دانشگاه آماده کنند.
هادوی ادامه داد: با توجه به محدودیت‌ها مجبوریم کنکور را داشته باشیم اما تمام معیار ورود به دانشگاه نباید کنکور باشد بلکه تلفیقی از کنکور و امتحانات را شاهد باشیم. در کشورهای شرق آسیا، چین، ژاپن و کره جنوبی کنکور وجود دارد اما آیا همین آسیب‌هایی را که در ایران مشاهده می‌کنیم، دارند؟ بنده با یکی از دانشجویان رشته آی‌تی که در سئول درس خوانده بود صحبت کردم، او می‌گفت برای آمادگی در کنکور دروس دبیرستان را می‌خوانند و سال پایان دبیرستان در آزمونی که آموزش‌وپرورش برگزار می‌کند شرکت می‌کنند و در صورت قبولی وارد دانشگاه می‌شوند. کنکور در ایران نیز می‌توانست آسیب‌های کمتری داشته باشد؛ آموزش‌وپرورش از سوی مجلس مکلف شده است در مدت سه سال راهی بیندیشد تا با برگزاری آزمون‌های استاندارد بتوان دانش‌آموزان را برای ورود به دانشگاه‌ها انتخاب کرد، تاکنون دو سال از این قانون گذشته اما این اتفاق نیفتاده است و سوابق تحصیلی 30 درصد تأثیر مثبت دارد.
* سونامی گرایش به تجربی
وی با اشاره به اینکه گرایش به‌سمت رشته تجربی بسیار زیاد است و این سونامی رشته ریاضی و انسانی را تحت تأثیر قرار داده است، گفت: دانشگاه‌های کشور در کنکور 96 می‌توانستند در رشته‌های علوم پایه 6 هزار و 200 داوطلب جذب کنند اما 3 هزار نفر را پذیرش کردند و سه‌هزار ظرفیت خالی در این رشتهها وجود دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس بیان کرد: اینکه فردی به یک رشته خاص در دانشگاه خاص می‌رود صرفاً به‌دلیل علاقه‌اش نیست بلکه بخشی از آن پرستیژ اجتماعی است. چرا انتخاب رشته را قبل از رتبه اجرا نمی‌کنیم می‌توان به‌صورت پایلوت در چند دانشگاه اختیارات لازم را ارائه داد هم‌اکنون 10 منطقه آموزش عالی در کشور داریم و باید چند دانشگاه را انتخاب کنیم تا انتخاب رشته را قبل از کنکور داشته باشند.
* دو مشکل در کنکور
امیرعلی سیف‌الدین عضو هیئت علمی دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران: آموزش‌وپرورش شاکی است که کنکور جهت‌گیری‌های آموزشی را به‌هم می‌زند، از سوی دیگر یکی از مشکلات کشور فرار مغزها است، در حقیقت کنکور باعث می‌شود افراد خوب و بااستعداد مناطق مختلف کشور در یک جا جمع شوند و در توسعه مناطق خود شرکت نکنند و هم‌اکنون به‌جز 13 دانشگاه برتر در سایر دانشگاه‌ها نیروهای با استعداد درخشان یافت نمی‌شود.
وی افزود: باید سازوکاری داشته باشیم تا افراد به رشته‌ای که می‌روند استعدادسنجی شده و علاقه داشته باشند تا بعدها انصراف ندهند و این اتفاق با کنکور رخ نمی‌دهد. یکی از مشکلات سیستم کنکور رتبه‌بندی است و در سایر کشورها یک کنکور عمومی برگزار می‌شود با 20 درس که داوطلب 10 درس را انتخاب می‌کند یعنی اگر زمین‌شناسی را به‌عنوان درس اصلی انتخاب می‌کند باید به رشته‌های زیرمجموعه آن برود و دانشگاه‌ها براساس کف نمره‌ای که برای خود تعیین کرده‌اند از بین داوطلبان اقدام به انتخاب می‌کنند.
عضو هیئت علمی دانشکده علوم و فنون نوین دانشگاه تهران عنوان کرد: در کنکور دو مشکل جدی داریم که نخست رتبه است و باعث می‌شود رتبه‌های خوب به برخی دانشگاه‌های خاص بروند از سوی دیگر کنکور سالی یک بار برگزار می‌شود و فرد یک سال زندگی خود را برای قبولی در کنکور تعطیل می‌کند بنابراین کنکور نیاز به چند تغییر دارد که ابتدا باید به‌جای رتبه به داوطلب نمره بدهیم مثلاً دانشگاه تهران می‌گوید افرادی که می‌خواهند فلان رشته را بخوانند نمره ریاضی باید بالای 18 و فیزیک بالای 15 باشد.
سیف‌الدین گفت: هم‌اکنون در 15 درصد رشتهها شاهد رقابت شدید داوطلبان هستیم که باید برای این رشتهها کنکور گذاشت و 85 درصد بقیه را جدا و هر چند ماه یک بار در قالب نمره گرفتن یا روش‌های دیگر اقدام به پذیرش دانشجو کنیم.
* رقابت برای ورود به دانشگاه‌های خاص روزبه‌روز تنگ‌تر می‌شود
محمدرضا آهنچیان مدیرکل برنامه‌ریزی آموزشی وزارت علوم: کنکور یک پدیده فرهنگی و اجتماعی در کشور است و مواجهه با آن این‌گونه نیست که یک مرجع قانوگذار زمان تعیین کند تا کنکور حذف شود و شاهد هستیم این اتفاق هنوز رخ نداده است و در بحث کمرنگ شدن کنکور سوابق تحصیلی مطرح است هرچند که هم‌اکنون چیزی به‌نام کنکور به‌روایت دهه 60 و 70 نداریم.
وی افزود: 85 درصد داوطلبان بدون هیچ رقابتی وارد دانشگاه‌ها می‌شوند و 15 درصد برای رشتهها و دانشگاه‌های خاص رقابت می‌کنند و این رقابت روز به روز تنگ‌تر می‌شود. در استرالیا دانش‌آموزان در سال‌های یازدهم و دوازدهم برای درس‌هایی که اجازه ورود به برخی رشته‌های تحصیلی در دانشگاه‌ها را می‌دهد آماده می‌شوند یا در آمریکای شمالی داوطلب با دانشگاه‌ها ارتباط می‌گیرد و اطلاعات لازم برای ورد به رشته خاص را می‌گیرد و نمرات ترم اول سال آخر دبیرستان را برای دانشگاه‌های مدنظر ارسال می‌کند و حق هر دانش‌آموز دبیرستانی است که به سه دانشگاه درخواست دهد و پس از بررسی نمرات نیمسال تحصیلی، دانشگاه می‌گوید "می‌توانی برای ادامه تحصیل به اینجا بیایی اما به‌شرط آنکه نمره‌ات در پایان سال از چیزی که هم‌اکنون فرستاده‌ای کمتر نشود".
* اختلاف زیاد مدارس در بحث استانداردهای آموزشی
آهنچیان گفت: نظام‌های آموزشی عالی کشورهای صنعتی اعتباری برای سنجش پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان است و اطمینان دارند که در مدارس به‌دقت نمره می‌دهند و آزمون مدارس دارای اعتبار و استاندارد لازم است، در کشورهای صنعتی مدرسه پایین شهر با بالای شهر انحراف معیار کمی به‌لحاظ استانداردهای آموزشی دارند اما در کشور ما مدارس شمال شهر با پایین شهر یا مناطق محروم به‌لحاظ استانداردها فاصله زیادی دارند و حتی اگر بتوانیم آزمون استاندارد در پایه یازدهم و و دوازدهم دوره متوسطه برگزار کنیم دانش‌آموزان مناطق غیربرخوردار با آزمون استاندارد نمره پایین گرفته و دانش‌آموزان مناطق برخوردار نمره بالاتر می‌گیرند و بی‌عدالتی اجتماعی ایجاد می‌شود.
وی تأکید کرد: در کشور با چالش فزونی گرفتن ورود دختران نسبت به پسران به دانشگاه‌ها مواجه هستیم و این مسئله ممکن است بعدها ناهنجاری اجتماعی ایجاد کند.
* حذف کنکور فعلاً ممکن نیست
محمدرضا امین ناصری عضو هیئت مدیره دانشگاه تربیت مدرس: با قضیه کنکور به این سادگی نمی‌توان برخورد کرد و اگر دستوری هم برخورد شود باید تبعات آن را پذیرفت. می‌پذیریم که مشکلات کنکور وجود دارد اما چرا نمی‌توان آن را حذف کرد؟ در کشورهایی که کنکور ندارند مانند آمریکا این موارد جایگزین است، معدل مدارس اعتبار دارد یعنی مدارس در سطح کشور استاندارد هستند و مثل کشور ما نیست که مدارس غیردولتی تهران را نتوان با مدرسه دولتی در نقطه محروم کشور مقایسه کرد.
وی افزود: در برخی کشورها در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا توصیه‌نامه‌هایی دارند و استادی که در مقطع قبلی کار کرده است دانشجو را ارزیابی کرده درباره استعدادها و علائق او می‌نویسد، همچنین در برخی کشورها 50 تا 60 هزار دلار از دانشجو می‌گیرند و اگر خودش را نشان ندهد پذیرش او رد می‌شود اما در ایران دانشگاه‌های دولتی بهترین سرویس علمی را به‌صورت رایگان ارائه می‌دهند و طبیعی است که تعداد متقاضیان زیاد بوده و باید از میان آنها انتخاب شود.
امین ناصری ادامه داد: در ایران ورود به دانشگاه‌ها دشوار و خروج از آن آسان است و شاهد فشار بسیار برای ورود به دانشگاه هستیم اما فعلاً جایگزین بهتری برای کنکور وجود ندارد و می‌توان مشکلات آن را کمتر کرد. حذف کنکور به ما کمک نمی‌کند جز نارضایتی‌هایی که ایجاد می‌کند به‌عنوان مثال در حوزه پزشکی 27 هزار نفر معدل بالای 15 داریم و هر امتحانی که بگذاریم مشکل‌ساز خواهد بود و باید داوطلبان را با ملاکی انتخاب کنیم که عدالت برگزار شود.
عضو هیئت مدیره دانشگاه تربیت مدرس افزود: 100 درصد داوطلبان برای ورود به 15 درصد ظرفیت دانشگاه‌ها صف می‌کشند و بهتر دانشگاه‌های دولتی کنکور خود را داشته باشند و ورود به دانشگاه‌های آزاد، غیرانتفاعی و پیام نور آزاد باشد. برای دانشگاه‌های دولتی که مقبولیت بالایی دارند و رایگان هستند باید ملاک ورود داشت و ملاک‌هایی که الآن مطرح هستند جایگزین مطمئنی برای کنکور نیستند.
