طی چند سال اخیر و پس از تحولات کشورهای عربی، برنامه‌های بلندپروازانه محمد بن زاید ولیعهد امارات که بسیاری وی را مرشد محمد بن سلمان ولیعهد سعودی در ماجراجویی‌های خشن منطقه‌ای می‌دانند در حال گسترش بوده است. تلاش برای تجزیه یک کشور آفریقایی برای ایجاد جای پای مهمی در کنار آبراهه‌های مهم بین‌المللی از برنامه‌های جدید اماراتی‌هاست.
طی هفت سال پس از شروع تحولات موسوم به بهار عربی، چندین کشور شاهد دخالت‌های امارات متحده عربی بوده است. پس از اعزام نیروهای امنیتی اماراتی به بحرین، دخالت در درگیری‌های نظامی در لیبی، حمایت از دولت ژنرال السیسی در مصر، ایفای نقش اصلی در جنگ داخلی یمن و اشغال جزیره یمنی سقطری، این بار اماراتی‌ها در حال تلاش برای تجزیه سومالی و ایجاد پایگاه نظامی در نزدیکی تنگه مهم باب‌المندب هستند.
به گزارش اکونومیست، بندر قدیمی بربره در سومالی‌لند، سرزمینی که تلاش دارد از کشور سومالی جدا شود، به طور کلی مکانی ساکت و آرام است. گرمای هوا که در تابستان گاهی تا پنجاه درجه سانتی‌گراد هم می‌رسد حتی سگ‌ها را از نفس می‌اندازد. ولی اکنون در ساحل این منطقه، اتفاق عجیبی در حال وقوع است. در مقابل جایی که تا چندی پیش ساختمان قدیمی متعلق به تجار دوره عثمانی وجود داشت، یک دوبه (بارج) اماراتی شناور است که جرثقیلی که روی آن نصب شده به سوی ساحل قرار دارد.
همه این فعالیت‌ها به بندری مرتبط است که شرکت دی‌پی ورلد (DP World) در حال ساخت آن است. مالکیت بیشتر این شرکت در اختیار دولت دوبی است که خود بخشی از دولت امارات متحده عربی است. در حال حاضر، بندر بربره بندری کوچک است که بیشتر برای صادرات مواد خوراکی به منطقه خلیج فارس از ان استفاده و در مقابل کالاهای وارداتی از طریق آن به هرجیسا مرکز منطقه سومالی‌لند ارسال می‌شود.
قرار است با سرمایه‌گذاری دی‌پی ورلد، این بندر طی دهه آینده به یکی از بزرگترین بنادر شرق آفریقا تبدیل شود. ساخت این بندر در کنار برنامه اماراتی‌ها برای ایجاد پایگاه نظامی در بربره نشان می‌دهد که پول کشورهای حاشیه خلیج فارس، چگونه شاخ آفریقا را تغییر خواهد داد. این اقدامات از سوی دیگر، باعث خواهد شد دولت فدرال سومالی که از سوی جامعه بین‌المللی به رسمیت شناخته شده و در موگادیشو مستقر است، در مقابل تجزیه‌طلبان سومالی‌لند تضعیف شود.
سومالی‌لند از سال 1991 مدعی است، از سومالی جدا شده و یک کشور مستقل است. سرمایه‌گذاری 450 میلیون دلاری اماراتی‌ها برای ساخت بندر در بربره، بزرگترین سرمایه‌گذاری در این منطقه طی این دوره بوده است. برنامه اماراتی‌ها برای بربره، وقتی اهمیت بیشتری پیدا کرد که شرکت دی‌پی ورلد در ماه فوریه سال جاری میلادی از جیبوتی بیرون انداخته شد. اصلی‌ترین بندر جیبوتی از سال 2009 تاکنون در اختیار این شرکت بود.
جیبوتی که در همسایگی سومالی‌لند است، اکنون حدود 90درصد تجارت دریایی اتیوپی را در اختیار دارد و همچنین میزبان پایگاه‌های دریایی فرانسه، چین و آمریکاست. مقامات سومالی‌لند احتمالا امیدوارند بخشی از این تجارت به مقصد سومالی را در اختیار بگیرند. در ماه مارس، دولت اتیوپی اعلام کرد، 19 درصد از سهام بندر بربره را در خریده است.
پروژه اماراتی‌ها دولت مرکزی سومالی را که همین حالا هم وضعیت شکننده‌ای دارد، بیشتر نگران کرده است. در تلاش برای مقابله با برنامه‌های اماراتی‌ها، پارلمان سومالی ماه گذشته، قانونی تصویب کرده که فعالیت دی‌پی ورلد را در همه سومالی ممنوع کرده، ولی دولت سومالی توانایی اجرای این قانون را ندارد.
یک هفته پیش، مقامات سومالی موقت یک هواپیمایی اماراتی را توقیف کردند که قصد داشت مبلغی حدود ده میلیون دلار پول نقد را به پونتلند منتقل کند تا به سربازان مستقر در این منطقه خودمختار سومالی پرداخت شود. سه روز بعد از توقیف این وجوه، دولت سومالی در یازدهم آوریل اعلام کرد، برنامه مشابهی که طی آن دولت امارات هزینه‌های مربوط به حقوق و آموزش سربازان این کشور را پرداخت می‌کند، لغو کرده است.
مقامات سومالی‌لند از تصمیم مقامات سومالی و مصوبه پارلمان آن نگرانی ندارند. لبان یوسف عثمان معاون وزیر خارجه سومالی‌لند مدعی است، دولت فدرال سومالی حتی توانایی کنترل ده کیلومتر مربع از موگادیشو پایتخت کشور را هم ندارد. با وجود این، برنامه اماراتی‌ها در خصوص بندر بربره، اختلافی عمیق میان دولت‌های سومالی و سومالی‌لند ایجاد کرده است.
همزمان مقامات در موگادیشو در حال دریافت کمک‌های نقدی از قطر هستند و ترکیه به بزرگترین سرمایه‌گذار خارجی در سومالی تبدیل شده است.
در واقع دولت مستقر در موگادیشو دچار هرج و مرج فراوانی است. اخیرا محمد عثمان جواری رئیس پارلمان که در جنگ قدرت با نخست وزیر و رئیس‌جمهور مغلوب شده، مجبور شد از سمت خود استعفا دهد. چند روز پیش از این استعفا، محافظان رئیس پارلمان به ساختمان پارلمان هجوم برده و با نیروهای وفادار به حسن علی خیره نخست وزیر درگیر شدند. این در حالی است که هر دو نفر با برنامه اماراتی‌ها برای ساخت بندر بربره مخالف هستند.
چنین اختلافاتی باعث تضعیف بیشتر دولت فدرال سومالی شده و راه را برای مداخله بیشتر اماراتی‌ها باز می‌کند. همزمان الشباب گروه تروریستی وابسته به القاعده فرصت مناسبی برای تشدید فعالیت‌های خود به دست آورده است. در ماه جاری، نیروهای الشباب، حمله گسترده‌ای به نیروهای اوگاندایی مستقر در سومالی ترتیب دادند و ده‌ها تن از آنها را کشتند. حملات الشباب غیرمستقیم به نفع اماراتی‌هاست، زیرا ناامنی در سومالی، گرایش به استقلال در سومالی‌لند را افزایش داده و سبب بی‌توجهی بیشتر به دولت مرکزی سومالی خواهد شد.
