حدود دو هفته پیش، ایران یکی دیگر از موارد استفاده دلار در فعالیت های داخلی خود را حذف کرد تا وابستگی اش به ارز ملی آمریکا را کاهش دهد. این اقدام تبعات مختلف و گسترده ای دارد، اما کارشناسان و مقامات دولتی در خصوص تبعات این تصمیم بر اقتصاد ایران اختلاف نظر دارند.
روز 28 فوریه، وزارت صنعت، معدن و تجارت با انتشار دستورالعملی اعلام کرد که تمامی تجار از این تاریخ نباید سفارش واردات کالای خود را به دلار آمریکا ثبت کنند. استدلال ولی الله سیف،رئیس کل بانک مرکزی که این درخواست را مطرح کرده این بود که از آنجایی که سیستم بانکی ایران به دلیل تحریم ها به تراکنش های دلاری دسترسی ندارد، استفاده از دلار برای واردات به معنای استفاده از شبکه ای ازصرافی ها به جای بانک هاست و در عین حال در تضاد با سیاست رسمی کشور مبنی بر «حذف کامل دلار» از معاملات تجاری بین المللی ایران است. ایران این سیاست را در جبهه های مختلف پیگیری می کند. برای مثال، تهران به شکلی فعالانه در حال پیگیری قراردادهای سواپ ارزی چندجانبه و دوجانبه با شرکای تجاری اصلی خود است و پیشتر یک قرارداد سواپ ارزی را با ترکیه به اجرا گذاشته است.
مدت کوتاهی پس از صدور دستورالعمل ممنوعیت استفاده از دلار در ثبت سفارش واردات، مهدی کسرایی پور، معاون سیاست ها و مقررات ارزی بانک مرکزی ایران مدعی شد که این بخشنامه «هیچ تاثیری» بر واردات کشور نخواهد داشت. وی افزود: «وارد کنندگان باید از همتایان خارجی خود بخواهند تا سیاهه فاکتورهایشان را به ارزهای دیگر صادر کنند و از ارزهای جایگزین نظیر یورو برای خرید های خود استفاده نمایند.»
مجتبی خسروتاج، رئیس سازمان توسعه صادرات ایران هم گفته، با توجه به نوع کالاهای وارداتیو شرکای تجاری ایران، این دستور العمل «نباید هیچ مشکل جدی ای ایجاد کند.»
اما بسیاری از فعالان بخش خصوصی که از این دستورالعمل تاثیر مستقیم می پذیرند، نظر دیگری دارند.
فرهاد اهتشام زاد، رئیس اتحادیه وارد کنندگان خودروی ایران گفت، بانک مرکزی مشکلی در سوئیچ کردن سریع به ارزهای دیگر ندارد، اما موضوع در مورد بخش خصوصی فرق می کند زیرا بسیاری از همتایان خارجی به دنبال صدور کالاهای خود به ایران با استفاده از دلار هستند و تمایل چندانی به استفاده از سایر ارزها ندارند.
اهتشام زاد با اشاره به اینکه تجار با هزینه های تمام شده بیشتری در کسب و کار خود مواجه خواهند شد و باید هزینه های اضافی تغییر ارزها را به دوش بکشند افزود: «اکنون نرخ مبادله دلار به ارزهای دیگر به فهرست چالش های وارد کنندگان اضافه خواهد شد و این به یک عامل دیگر در نوسانات نرخ ارز تبدیل خواهد شد.»
محمد لاهوتی، رئیس کنفدراسیون صادرات ایران نیز گفته، ممنوعیت استفاده از دلار برای ثبت سفارش واردات منجر به افزایش هزینه ها و محدودیت های بیشتر برای وارد کنندگان خواهد شد.
نوسانات نرخ ارزی که اهتشام زاد به آن اشاره کرده، در طی چند ماه اخیر بازار ایران را درگیر خود کرده و موجب غافلگیری مقامات دولتی و همچنین افکار عمومی شده است.
اهتشام زاد خاطر نشان کرد: «ما می خواهیم دولت شرایط واقعی را در اقتصاد بپذیرد و روابط بین المللی را شفاف تر سازد و همچنین به بانک مرکزی استقلال بدهد و به سمت آزادسازی نرخ ارز حرکت کند.» وی همچنین از اجرای ناگهانی و شتاب زده ممنوعیت استفاده از دلار در ثبت سفارش واردات انتقاد کرد و گفت بهتر بود نهادهای دولتی نظرات بخش خصوصی را نیز مد نظر قرار می دادند.
