یکی از اقسام سحر و جادو، تصرفات چشم است که اگر به گونه آسیب زا و زیان بار باشد از آن به چشم زخم یاد می‌شود. چشم زخم به معنای آسیبی است که چشم بد به کسی بزند. چشم زدن و چشم زخم واقعیت دارد. اما نمی توان بطور یقین هر اتفاقی که در زندگی انسان رخ می دهد به چشم زخم نسبت داد.
حکمت و مقدرات را نیز نباید نادیده گرفت. چشم زخم آزاری است که به سبب دیدن بعضی از مردم و تعریف کردن ایشان کسی را یا چیزی را به وجود می آید، که در عرب به آن عین الامه گویند. ممکن است چشم زخم انسان نسبت به خودش نیز تاثیر گذار باشد. زیرا چشم انسان وسیله ارتباطی بین انرژی و شی یا شخص است. در درون انسان، انرژی های مثبت و منفی وجود دارند که حامل صفات درونی و ملکات انسانها هستند. به عنوان مثال، نگاه افراد سلیم النفس (اولیاء الهی) دارای انرژی مثبتی است که با آن می توانند انسان را متحول کنند.
از طرف دیگر افرادی که دارای صفات رذیله کبر، حرص و یا حسد هستند، در نگاه خود انرژی منفی دارند می توانند به وسیله چشم، به چیزی یا انسانی دیگر، آسیب برساند. از این رو چشم زخم یکی از انواع شر می باشد. انسان‌هایی که دارای چشم زخم هستند نمی‌توان جلوی آنها را گرفت، مگر آن که اراده الهی به این تعلق داشته که چشم زخم مردم در ایشان اثر نگذارد. بنابراین می‌توان گفت که چشم زخم امری حقیقی و پذیرفته شده است.
عوامل ایجاد کننده چشم زخم :
الف– حسادت در انسان ایجاد انرژی منفی می کنند که مخرب ذهن و روان است و آسیب (شر) می رساند.
ب – محبت بیش از حد نسبت به چیزی یا کسی، باعث چشم زخم و آسیب می شود. چنانچه علاقه به نعمت های خداوند از علاقه به خالق آنها بیشتر باشد، شر رخ می دهد. زیرا انسان محدود به خود می شود و آن نعمت را متعلق به خود می داند و شر وجودش را می گیرد. خداوند در قرآن می فرماید: اگر پدران، فرزندان و ثروت خود را بیش از خدا دوست بدارید، آنگاه منتظر عذاب الهی باشید.
ج - حیرت و تعجب انسان تنگ نظر وقتی به چیزی یا کسی نگاه کند، از چشم او انرژی منفی خارج می شود و آسیب می رساند.
قرآن اشاره مستقیمی به چشم زخم وجود نداشته اما برخی آیات از جمله آیه «وَ إِنْ یَکادُ الَّذینَ کَفَرُوا لَیُزْلِقُونَکَ بِأَبْصارِهِمْ لَمَّا سَمِعُوا الذِّکْرَ وَ یَقُولُونَ إِنَّهُ لَمَجْنُونٌ »(قلم/51) را بعضی از مفسران به این قضیه مربوط می‌دانند و در احادیث این موضوع به صراحت بیان گردیده و از جمله پیامبر اسلام می‌فرماید: چشم زخم حقیقت دارد و اگر چیزی بر قدر (تقدیر) پیشی می گرفت چشم بود. چشم زخم واقعیت دارد و مرد را در قبر و شتر را در دیگ قرار می‌دهد.
بیشتر بخوانید : توصیه امام صادق (ع) برای رهایی از چشم زخم
همچنین در تفسیر سوره حجر آیات 14-15 بیان شده است کافران مکه نیز در برابر معجزات پیامبر(ص) مدعی بوده که چشمانش در برابر مشاهده گشایش درهای آسمان مسحور گردیدند و در حقیقت پیامبر در چشمان ایشان تصرف نموده تا نتوانند حقیقت و واقعیت را از خیال جدا کنند. چنانچه کافران در تلاش بودند چشم زخمی به پیامبر(ص) برسانند که آنان از هر راهی تلاش نموده و تا آن حضرت را بکشند و یا دعوتش را به تعطیلی بکشانند از ساحران و جادوگران بهره گرفتند تا این کار را انجام بدهند.
در آیه67 سوره یوسف به امکان و حقانیت چشم زخم اشاره نموده و در این آیه حضرت یعقوب(ع) به فرزندان خویش فرمان داده که در هنگام ورود به مصر از یک دروازه شهر وارد آن نشوند و از آن جایی که فرزندان ده‌گانه ایشان افرادی زیبا و تنومند و جوان بودند از ایشان می‌خواهد برای در امان ماندن از چشم زخم مردم مصر از دروازه‌های متعدد وارد بشوند تا به چشم نیایند.
در حقیقت حضرت یعقوب(ع) از چشم زخم مصریان نسبت به فرزندانش دل نگران بوده که هر چند که آن حضرت بر این نکته تأکید ورزیده که قدرت انسان‌های دارای چشم زخم به گونه‌ای بوده که او نمی‌تواند جلوی آنها را گرفته، مگر آن که اراده الهی به این تعلق داشته که چشم زخم مردم در ایشان اثر نگذاشته باشد.
در روایات ساده‌ترین دستور برای رفع چشم زخم خواندن سوره ناس و فلق می باشد و پیامبر اسلام(ص) این سوره‌ها را برای امام حسن و امام حسین علیهماالسلام به عنوان تعویذ قرائت می فرمود.
از پیامبراکرم (ص) نقل شده است که فرمودند: هرگاه یکی از شما انسانی یا حیوانی را ببیند که از آن خوشش آید بگوید: آَمَنتُ بِاللهِ وَ صَلَّی الله ُعَلَی مُحَمَّدٍ وَ اَلِه تا چشم او به آن زیان نرساند.
از امام صادق(ع) روایت شده است: اگر کسی از شما چیزی از برادرش او را متعجب ساخت سه بار بگویید: ماشاء‌الله لا حول و لا قوة الا بالله العلی العظیم. در برخی روایات گفته می‌شود که تکبیر بگویید تا تأثیر چشم زخم از بین برود و در امان باشید. همچنین برای دفع چشم زخم سوره یس را نوشته و همراه داشته باشید.
امام رضا علیه السلام در پاسخ سوال راوی که پرسید آیا چشم زخم واقعیت دارد؟ حضرت فرمود: آری، هرگاه تو را چشم زنند، کف دستت را مقابل صورتت قرار ده و سوره حمد و قل هو الله احد و معوذتین را قرائت کن و هر دو کف را به صورتت بکش. خداوند تو را از گزند آن حفظ می‌کند.
در مفاتیح الجنان آمده است: برای در امان ماندن از چشم زخم این دعا خوانده شود: «اَللّهُمَّ رَبَّ مَطَرٍ حابِسٍ وَ حَجَرٍ یابِسٍ وَ لَیْلٍ دامِسٍ وَ رَطْبٍ وَ یابِسٍ رُدَّ عَیْنَ الْعایِنِ عَلَیْهِ فی کَبِدِهِ وَ نَحْرِهِ وَ مالِهِ فَارْجِعِ الْبَصَرَ هَلْ تَری مِنْ فُطُورٍ ثُمَّ ارْجِعِ الْبَصَرَ کَرَّتَیْنِ یَنْقَلِبْ اِلَیْکَ الْبَصَرُ خاسِئاً وَ هُوَ حَسیرٌ.
