بعد از سالها نذر و نیاز و مراقبتهای وپژه، سرانجام خداوند به او دختری زیبا و سالم داد. خودش میگفت: به حضرت فاطمه زهرا(س) توسل کردم تا دختردار شوم. بعد از تولد به دیدنش رفتم گفتم: خداروشکر حاجت روا شدی حالا اسم کوچولو را چی گذاشتید؟ گفت آناهیتا. با تعجب پرسیدم: چرا آناهیتا!! مگر شما نگفتید توسل به حضرت فاطمه(س) داشتید تا دختردار شوید پس چرا این اسم را انتخاب کردید؟! گفت: این اسم را دوست داشتیم شیک و قشنگ است ولی گوش چپش را فاطمه گذاشتیم. گفتم: حالا او را فاطمه صدا میزنید یا آناهیتا، گفت آناهیتا. اما جالب اینجاست وقتی آناهیتا بیمار میشود باز هم توسل به حضرت فاطمه زهرا (س) میکنند !!…. با خود خودم چه اتفاقی برای ما افتاده، وقت نیاز با گریه و تضرع دست به سوی اهل بیت دراز میکنیم و وقتی از خوان کرم بهره مند شدیم روی برمیگردانیم و…
وقتی بازیگران در نامگذاری برای ما الگو می شوند
واقعا این رویه از کجا و چطور شروع شد که نامهایی به نام خاص و مد بودن را برای فرزندان خود انتخاب میکنیم؛ اسمهایی که هیچ نشانی از هویت اسلامی در آنها نیست؛ این درحالی است که فرزندانمان در یک فضای اسلامی رشد و ارتزاق میکنند، اما با کمال نامی که برایشان انتخاب میشود رد و نشانی از اسلامی بودن در آن نیست! براستی چرا اسمهای زیبای مذهبی با وجود پشتوانههایی حقیقی معنوی که دارند اینطور برای عدهای از ما غریب و مهجور ماندهاند و ما دل خوش به اسامی و نامهای کاذبی برای فرزندان خود کردهایم که هیچ چیزی برای آنها ندارد؟! دوستی که میخواست برای دختر خود اسم انتخاب کند به سایتی رجوع کرد تا از بین هزاران اسم ایرانی و خارجی یکی را پیدا کند؛ میگفت چند روزاست وقت خانواده مان را گرفته انتخاب از میان این همه اسم سخت است!!
هرچند اسم نشان ازهویت و شخصیت فرد است و پسر و دختر ندارد؛ اما این معضل فرهنگی بیش از همه به خصوص درباره دختران نمود و اثرگذاری بیشتری دارد؛ چراکه آنها مادران نسل آینده جامعه هستند و بیشتر در معرض آسیبهای تهاجم فرهنگی قرار دارند. چیزی که وجود دارد این است که در نهادینه شدن چنین معضل فرهنگی و اجتماعی بازهم پای بازیگران و فوتبالیستها و افراد مشهور رسانهای در میان است؛ الگوهایی که چه بخواهند و چه نخواهند در ردیف گروههای مرجع محسوب میشوند، آنها با افتخار اسم فرزندان خود را در صفحات مجازی خودشان یا برنامههای تلویزیونی که مدام دعوت میشوند میبرند، کافی است لیست اسامی فرزندان این دو گروه را نگاهی بیندازیم به وضوح میتوان ردپای چنین غربزدگی و بیهویتی را دید. اسمهایی چون پناه، آمیتیس، سارینا، صوفیا، عسل، تینا، نفس، دینا، نیاز، پشنا و…
یا سریالها و فیلمهای تلویزیونی که اغلبشان از اسامی غیرمذهبی برای دختران استفاده میکنند و به ندرت اسمی مذهبی از ائمه _علیهم السلام _را روی شخصیتهای سریالها میبینیم که این خود در طی زمان در فرهنگسازی این ضد فرهنگی در جامعه موثر بوده است. اسامی چون پریدخت، ستایش، کیمیا، پروانه، پریا، ثریا، یلدا و… که بر مجموعههای بلند مدت و روتین شبانه گذاشته میشد و باعث جاافتادن نام و شخصیت بر ذهن مخاطب عام میگردید؛ به عنوان مثال یادمان نرفته هنگامی که سریال ستایش پخش شد چقدر خانوادهها اسم ستایش را بر دختران خود گذاشتند؛ چنانچه همان سال در مراسمی که برای تقدیر از دست اندرکاران این سریال انجام شد، مجری در مراسم اعلام کرد: « به یمن این سریال اسم ستایش توانسته خودش را به مقام سوم اسم ثبت شده در ثبت و احوال برساند! یعنی بعد از زهرا و فاطمه.»
اسم های مذهبی روی کلفت های سریال ها
این مسئله نشان میدهد که رسانه ملی هم نقش مهمی در فرهنگ مهندسی نام و نامگذاری در جامعه دارد که نمیتوان و نباید از آن غافل بود، لذا باید در نشر و فرهنگ سازی اسامی ناب اسلامی کوشا باشد. چرا اسامی بامسمای دینی چون هاجر، رباب، رقیه، سکینه، کلثوم و… در لیست نامهای کاراکترهای محبوب تلویزیونی نیستند؟!( البته این اسامی بیشتر روی کلفتهای خانه یا پیرزنها گذاشته میشود تا دختر نوجوان و جوان انگار دوره این اسامی تمام شده است) تا هم دوباره چنین نامهای زیبای اسلامی احیا و رواج پیدا کنند و هم کسانی که چنین اسمهایی دارند بر خود ببالند.
بی شک اسامی، جهتگیری هویتی را در آن جامعه به تصویر میکشد. جلال مرادی، کارشناس ارشد روانشناسی بالینی به جامجم میگوید: “اسم هر شخص بخشی از هویت اصلی او محسوب میشود. هویتی که فرد به واسطه آن شناخته میشود. یک اسم خوب و شایسته باید دارای اصالت باشد و با فرهنگ و جامعهای که در آن زندگی میکنیم، همخوانی لازم را داشته باشد، اما برخی اوقات شاهدیم نام انتخاب شده واجد این ویژگیها و مختصات نیست و همین موضوع باعث میشود آن اسم از لحاظ هویت فرهنگی، تناسبی با الگوهای بومی آن سرزمین نداشته باشد. کافی است سری به مهد کودکها و دبستانها بزنیم و لیست اسامی بچهها را نگاهی بیندازیم تمام اسمهایی غیر مذهبی و کودکانه هستند گویی بچهها همیشه درهمین سن و سال باقی میمانند و بزرگ نمیشوند؛ متاسفانه درباره این امر مهم کار فرهنگی صورت نگرفته است تا مادران و پدران بیشتر روی اسم فرزندان خود تامل و دقت داشته باشند.”
شخصی به امام صادق (علیه السلام) عرضه داشت: “جانم به فدایت، ما اسامی شما و پدران شما را بر فرزندانمان میگذاریم، آیا این کار برای ما سودمند هست؟ امام در جواب فرمودند: ای والله وهل الدین الا الحب. قال الله: «ان کنتم تحبون الله فاتبعونی یحببکم الله ویغفر لکم ذنوبکم.» بله به خدا سوگند! و آیا دین غیر از حب و دوست داشتن ما اهل بیت است؟ خداوند می فرماید:(ای رسول ما بگو) اگر خدا را دوست می دارید، مرا پیروی کنید که خدا شما را دوست دارد و گناه شما را ببخشد.”
از وظایف والدین، انتخاب نام نیکو بر فرزندان
برخی از والدین پس از تولد فرزندان خود برای آنها نامهای ترکیبی ناموزن یا خارجی بدون معنا و مفهوم ایرانی انتخاب میکنند، حال آن که نامگذاری بدون در نظر گرفتن معنا و مفهوم یا لحاظ کردن معیارهای ملی و اسلامی در واقع اقدامی ضدفرهنگی است. این درحالی است که مطابق با دستورات اسلامی یکی از وظایف والدین این است که نام نیکو بر فرزندان خودشان بگذارند؛ چراکه اسم تاپایان عمر همراه انسان است و به نوعی بیانگر شخصیت و هویت اوست در حقیقت داشتن اسم خوب، به همان نسبت که می تواند حس برتری، رضایتمندی و اعتماد به نفس را برای افراد در موقعیتهای مختلف ایجاد کند، نام های ناخوشایند نیز، اثرات منفی بر روحیه افراد می گذارد.
بعضی افراد صرفا در پی انتخاب نامی خاص و متفاوت هستند و در این زمینه خلاقیتشان را به کار می گیرند اما توجه ندارند. دکتر اصغری نکاح روانشناس درباره انتخاب اسمهای خاص و جدید که این روزها بین زوج های جوان برای فرزندان باب شد است میگوید: «بیشتر از خاص بودن، شایستگی و ارزنده بودن مهم است. اسمی که دارای ریشه، مفهوم و با مسما باشد. تکراری بودن مهم نیست. نامی شایسته است که ریشه در فرهنگ و دین ما داشته باشد. به طورمثال، با شنیدن نام ابوالفضل، ویژگی هایی مانند وفاداری، مردانگی، شجاعت و… در ذهن ها تداعی می شود که این بسیار زیباست». به نظر میرسد همان طور که مدام درباره خوردن نمک و پفک و… آموزش و اطلاع رسانی صورت میگیرد می بایست درخصوص چنین مسئله فرهنگی مغفول هم آموزش و فرهنگ سازی انجام شود؛ چراکه اسم هر فرد گویای شخصیت و هویت اوست که قطعا تاثیرات روانی ومعنوی هم بر او خواهد گذاشت.