بازار ارز مدتی است دچار نوسان شده و هر روز رشد قیمت در این بازار را شاهد هستیم. وضعیت کنونی بازار ارز بحران ارزی نام دارد که با حملات سفته بازانه همراه است. برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند که افزایش نرخ ارز منجر به رشد صادرات می‌شود اما چند اتفاق مهم می افتد که نباید از آن‌ها غافل شد.
کاهش ارزش پول ملی، از دست دادن ذخایر ارزی، افزایش نرخ سود سپرده‌های بانکی، افزایش تورم و رشد نرخ سود تسهیلات بانکی تنها بخشی از تبعات افزایش نرخ ارز و کاهش ارزش پول ملی است. اکنون که نرخ ارز رشد کرده بخشی از ذخایر ارزی توسط بانک مرکزی به بازار به منظور آرام سازی تزریق شده اما نتیجه مطلوبی برجای نگذاشته است. به بیان بهتر علاوه بر از دست دادن بخشی از ذخایر ارزی بانک مرکزی، بازار کنترل نشد و افزایش نرخ همچنان ادامه دارد.
در این صورت باید از راهکار افزایش نرخ سود بانکی استفاده کرد که یک بازگشت به عقب محسوب می‌شود. در این شرایط اگر بانک‌ها نرخ سود سپرده‌های خود را افزایش دهند به منظور تامین سرمایه‌های خود باید نرخ سود تسهیلات را نیز بیفزایند که این کار آثار تورمی بر جای می‌گذارد. افزایش نرخ بهره برای اقتصادی که مدت‌ها در رکود بوده باعث افزایش مشکلات می‌شود که کوچکترین آن تشدید رکود تورمی است.
از دیگر عواملی که می‌تواند اقتصاد را به چالش بکشد وابسته بودن تولید به مواد اولیه یا کالاهای واسطه‌ای وارداتی است. زمانی که نرخ ارز روند صعودی را طی می‌کند هزینه تامین کالاهای اولیه و واسطه‌ای وارداتی افزایش می‌یابد و در نتیجه هزینه تولید زیاد می‌شود.
از سوی دیگر باید توجه داشت که منابع ارزی مانند هر منبع دیگری محدود است و نباید برای کنترل بازار آن را در اختیار برخی دلالان قرار داد. ضمن اینکه هر لحظه ممکن است تحریم‌ها دوباره بر اقتصاد ایران سایه بیندازند و باید این منابع را با احتیاط بیشتری هزینه کنیم.
در این شرایط انتظارات تورمی مردم از اقتصاد بالا می‌رود و به طور خودکار تقاضا در بازارهای سوداگری افزایش می‌یابد که با توجه به نقدینگی سرگردان زیادی که در جامعه وجود دارد می‌تواند اثرات مخربی را به دنبال داشته باشد.
بانک مرکزی در این شرایط باید به صورت مستقیم وارد میدان شود و مانع سوداگری در بازار شود در غیر این صورت اقتصاد ایران هر روز تضعیف خواهد شد.
دکتر کامران ندری
عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق (ع)
