ضعف تیم مذاکرهکننده هستهای در دستیابی به توافق مطلوب، مشکلات عدیدهای برای دولتمردان ایجاد کرده است. این مشکلات سبب شده که دولتمردان از یک طرف بسیاری از مسائل بیربط را به عنوان دستاوردهای برجام معرفی کنند و از طرفی دیگر اصلیترین گرههای باقی مانده که توافق هستهای موظف به برطرف کردن آنها بود را «مسائل بیارتباط با برجام» بخوانند.
از بیربطترین موضوعاتی که در قالب دستاوردتراشی به برجام گره زده میشود میتوان به پیشرفتهای منطقهای ایراناشاره کرد. در حالی که این پیشرفتها حاصل خون هزاران شهید مدافع حرم و خوندل خوردن رزمندگان و فرماندهانی است که با مقاومت خود حماسههای تاریخی آفریدهاند، دولتمردان تلاش میکنند که آن را به برجام ربط دهند.
اما نکته جالب توجه آنجا است که درحالی معاون سیاسی وزارت خارجه تلاش میکند که موفقیتهای منطقهای را به برجام گره بزند که تا چندی پیش وزیر خارجه مستقیم و غیر مستقیم، دم از اتخاذ «رویکرد عقلانی» در مسائل منطقهای میزد و فضای فعلی منطقه را برد-باخت مینامید!
واضح است که نهتنها پیشرفتهای منطقهای ایران هیچ ربطی به برجام ندارد بلکه تفاوت آشکاری بین نگاه «مذاکره محور» وزارت خارجه با نگاه مقاومت فرماندهان میدانی وجود داشته و دارد چنانکه در صورت فراهم بودن شرایط ، ظریف و همقطارانش درنگی برای انجام مذاکرات برد- برد نمیکردند. در این صورت معلوم نبود چه بلایی بر سر این عامل اقتدار کشور میآمد!
اصلیترین وظایف و اهداف توافق هستهای طبق گفته خود دولتمردان لغو تمامی تحریمها از جمله تحریمهای بانکی و مالی بود اما عجله دولت در اتمام هر چه سریعتر کار و ضعف تیم مذاکرهکننده هستهای دستیابی به آن را غیرممکن ساخت. وقتی هم که مشکلات ناشی از باقی ماندن این تحریمها خود را نشان داد و افکار عمومی احوال آفتاب تابان برجام را جویا شد دولتمردان به کلی منکر ارتباط آن با برجام شدند.
در همین ارتباط بیژن زنگنه در پاسخ به سؤالی درباره اینکه مگر قرار نبود مشکل نقل و انتقال پول در برخی کشورها از جمله چین و کره بعد از برجام حل شود و یا اینکه دو سال فرصت کمی برای تحقق این موضوع بوده است میگوید: مشکل این پولها ربطی به برجام ندارد. اینها مربوط به تحریمها یا اقدامات محدودکننده آمریکاست!
وزیر نفت تصریح کرد: شک نکنید که در مسائل بانکی هنوز گیر داریم. از قول من بنویسید که ما در مسائل بانکی گیر داریم، البته این موضوع ربطی به برجام ندارد و مربوط به بقیه مسائل است(!) کسی نمیتواند کارت بانکی با خودش به خارج از کشور ببرد و لذا همه تقاضا برای پول نقد شکل میگیرد و باعث فشار به بانک مرکزی میشود. یک روابط ساده بانکی هم نمیشود برقرار کرد. ما در ترکیه و چین مشکل مبادلات بانکی داریم و حتی عراق کوچکترین تعامل بانکی با ما نمیکند. اینها ربطی به برجام ندارد بلکه مربوط به روابط بانکی است.
در حالی وزیر نفت از اشاره به ضعفهای برجام فرار میکند که مشکلات بانکی و دسترسی دشوار ایران به پولهای خود در نتیجه باقیماندن تحریم چرخه دلار یا یوترن (U-turn) است که تحریمی ثانویه و هستهای به شمار میرود. مشکل بعدی باقی ماندن تحریمهای ثانویه بانکی بعد از برجام است جایی که در دستورالعمل اجرای برجام و در B.1 تصریح شده که تراکنش مربوط به خرید نفت ایران نباید با یک فرد تحریمی SDN (اعم از حقیقی یا حقوقی) درگیر باشد!
با این تفاسیر بهتر است که وزیر نفت و دولت محترم توضیح دهند که دقیقاً چه چیزی به برجام ربط دارد چرا که اگر قرار باشد دولت با همین دست فرمان پیش برود تنها بارش برف از آسمان را میتواند به عنوان دستاورد برجام معرفی کند!