گروه اجتماعی- روند افزایش جمعیت در جهان و آنتروپی بیش از حد انواع وسایل نقلیه و مردم در خیابان ها، یک نوع اتلاف وقت را به عنوان بخشی از زندگی روزمره بوجود آورده که علاوه بر آسیب های زیست محیطی طبیعتا حجم سنگینی از هزینه های اقتصادی را بر دوش مدیران شهری قرار می دهد.
به گزارش افکارنیوز، در واقع مساله حمل و نقل شهری امروزه نه تنها یک مقوله اجتماعی بوده بلکه به دلیل حساسیت بیشتر از حد به یک پدیده سیاسی نیز سوق پیدا نموده که بر ساختارهای اجتماعی یک جامعه تاثیرگذار خواهد بود. حساسیت این موضوع از این جهت بوده که اگر جامعه مدرن امروزی نتواند روند تکامل شهرها، توسعه سیستم حمل و نقل و بهره گیری از اصول شهرسازی را به نحو احسن مدیریت نماید، نسل آینده با خطرات متعددی روبرو خواهد شد.
کلان شهر تهران به عنوان یکی از پرتراکم ترین شهرهای ایران از قاعده مدیریت بهینه حمل و نقل شهری نیز مستثنا نبوده و با مساحتی حدودا 750 کیلومتر مربع و تراکم جمیعتی بالای 12 میلیون نفر که بیش از 3.5 میلیون خودرو در سطح این شهر تردد می کنند، یکی از شهرهایی در جهان بوده که نیازمند مدیریت صحیح حوزه حمل و نقل شهری می باشد. یکی از راهکارهای اساسی به منظور مدیریت حمل و نقل شهری، توسعه و گسترش صنعت حمل و نقل عمومی در شهر تهران بوده که مستلزم همراهی شهروندان در این زمینه است.
بر اساس نمودار بالا مشخص گردیده، در حدود 50 درصد مردم تهران از خودروی شخصی برای تردد استفاده می نمایند و این مساله نشان دهنده عدم وجود فرهنگ استفاده از وسایل نقلیه عمومی در سطح شهر تهران است. بدون شک فرهنگ به عنوان بخش لاینفک زندگی شهری بوده موجب فراهم شدن بستری مناسب در جهت ایجاد هم افزایی میان شهروندان و مدیریت شهری خواهد شد. همان طور که بستن کمربند ایمنی در ابتدای کار امری سخت تصور می شد ولی با فرهنگ سازی های رسانه ای و اعمال قوانین متعدد شاهد عرفی سازی فرهنگ بستن کمربند در خیابان های شهر تهران بودیم، می توان برای مساله فرهنگ استفاده از وسایل نقلیه عمومی نیز از همین شیوه استفاده نمود.
زمانی شهروندان تهرانی برای تردد شهری خویش از وسایل نقلیه عمومی استفاده می نماید که این وسایل اعم از مترو، اتوبوس و تاکسی به میزان مناسب در سطح شهر وجود داشته باشد. در همین راستا به مزیت های گسترش حمل و نقل عمومی در سطح شهر تهران می پردازیم.
الف) کاهش آلودگی هوا: به طور کلی دو عامل انسانی و طبیعی در بروز آلودگی هوا در هر شهری دخیل بوده که عامل انسانی شامل تعدد استفاده از خودروهای شخصی می باشد. بر اساس آمارهای وزارت بهداشت در حدود 70 درصد از مرگ و میرها در شهر تهران ناشی از مشکلات تنفسی و قلبی است که ارتباط مستقیم یا حتی غیرمستقیمی با مساله آلودگی هوای این شهر دارد. معابر شهری در تهران حداکثر برای 2 میلیون دستگاه خودروی سواری ظرفیت داشته در حالی که ما شاهد حضور بیش از 5 میلیون خودرو هستیم و همین امر تهران را جزوی از آلوده ترین شهرهای جهان تبدیل کرده است. به منظور کاهش آلایندگی هوا و همچنین ایجاد محیط زیستی سالم تر نیازمند بهره برداری از وسایل نقلیه عمومی به ویژه حمل و نقل ریلی(فارغ از سوخت های فسیلی) می باشیم. بر اساس آمارهای جهانی خسارت های ناشی از آلودگی هوا در تهران بالغ بر 10 میلیارد دلار بوده که توسعه خطوط مترو و بهره برداری عمومی مردم از این خطوط طبیعتا موجب کاهش از بین رفتن سرمایه های ناشی از آلودگی هوا خواهد شد.
ب) صرفه جویی زمان: در جامعه مدرن امروزی، زمان به مثابه یک طلای ناب بوده که از ارزش بالایی برخوردار است و چنانچه حمل و نقل ریلی و یا حتی خطوط بی آر تی در ایستگاه های مختلف شهری برای تردد شهروندان بسیار سهل الوصول باشد، طبیعتا برای جلوگیری از اتلاف وقت ترجیح به استفاده از این وسایل نقلیه عمومی خواهند کرد. استفاده از این وسایل در واقع حکم راه میان بری را داشته که خودروهای شخصی را درگیر ترافیک افسارگسیخته شهری نمی نماید.
پ) اشتغالزایی: توسعه خطوط حمل و نقل عمومی در شهر تهران به عنوان یکی از صنایع اشتغالزا در وضعیت رکود اقتصادی فعلی بسیار خودنمایی می کند. در واقع صنایع خطوط ریلی مترو و همچنین شرکت های اتوبوسرانی موجب شده اند که بخش اعظمی از بیکاران در شهر تهران، شغل مناسبی را در این وانفسای بیکاری نصیب خود گردانند. بنا بر پژوهش های شهرداری سابق تهران به میزان هر هزارتومانی که در صنعت حمل و نقل عمومی سرمایه گذاری گردیده بالغ بر 4 هزار تومان سود دهی داشته و به ازای هر 1500 میلیارد تومانی در حمل و نقل عمومی سرمایه گذاری شده بالغ بر 3 هزار فرصت شغلی ایجاد شده است. در واقع می توان این گونه نتیجه گرفت که گسترش حمل و نقل عمومی توسط مدیریت شهری فارغ از ایجاد سهولت سفر برای شهروندان به کاهش رکود اقتصادی نیز کمک شایانی می کند.
ت) جلوگیری از اتلاف سرمایه های اقتصادی: بر اساس پژوهش های شهرداری تهران از میان همه اتوموبیل های حاضر در شهر تهران به دلیل حجم ترافیک و همچنین عدم وجود مکان هایی برای پارک خودروها، تنها 44 درصد از خودروها در سطح شهر برای رفت و آمد ضروری حضور داشته اند و ما بقی آنها یا به دنبال پارکینگ بوده و یا در ترافیک با موتورهای روشن در انتظار قرار دارند. فارغ از مباحث زیست محیطی این مساله، در این حالت 6 میلیون لیتر بنزین توسط موتور خودروها به هدر می رود که با احتساب سوبسید سالانه 550 میلیون دلاری بنزین توسط دولت، می توان نتیجه گرفت که در حدود نیمی از این سوبسید بی فایده به هدر می رود. در واقع حضور خودروهای شخصی در معابر عمومی موجب شده تا بخشی از سرمایه های اقتصادی کشور بدون هیچ دلیلی سوخت شوند! بهره برداری از وسایل نقلیه عمومی نه تنها منجر به کاهش حضور خودروهای شخصی و هدررفت سوخت شده بلکه از مصرف بیهوده سوخت خودروها بواسطه ایجاد ترافیک نیز جلوگیری می نماید.
ث) افزایش آرامش روانی جامعه: در حال حاضر گنجایش خیابانها در اثر تردد خودروها که اکثرا هم تک سرنشین و یا دوسرنشین بوده اند منجر به ایجاد کیلومترها ترافیک در بزرگراه ها و خیابان های اصلی شده و همین امر فشار عصبی را بر رانندگان افزوده است. نزاع های خیابانی به واسطه تصادف خودروها یکی از دلایل اصلی فشار عصبی حاصل ازترافیک در خیابان های شهری داشته که همین مساله سلامت روانی شهروندان را نیز به خطر می اندازد. توسعه حمل و نقل عمومی که به طور طبیعی کاهش حجم ترافیک را در اقصی نقاط شهری خواهد داشت، بر سلامت روانی رانندگان خودرو نیز تاثیر گذار بوده و به طور غیر مستقیم شاهد کاهش آسیب های اجتماعی حاصل از ترافیک خواهیم بود.
با توجه به موارد ذکر شده به نظر می رسد گسترش حمل و نقل عمومی در کلان شهر تهران به عنوان یکی از پروژه های اصلی مدیریت شهری از اهمیت قابل توجهی برخوردار بوده و ترمیم زیربنایی خدمات عمومی در ارتباط با ایجاد یک سیستم کارآمد حمل و نقل برای تقلیل آشفتگی های رانندگی شهری از ملزومات فعلی تهران می باشد. حال در دوره 12 ساله ای که گذشت، مدیران گذشته توانستند زیرساخت هایی قابل قبولی در مترو ایجاد کنند. 320 کیلومتر خط مترو در حالی ایجاد شده که با تزریق 2000 واگن به آن می توان ظرفیت سفر شهری با مترو در تهران را به 10 میلیون نفر افزایش داد. امری که لازمه جدیت و همت بالای مدیران جدید شهری را می طلبد تا به جای بازی های سیاسی و تعطیلی خطوط مترو با هماهنگی که با دولت دارند هرچه سریع تر مطالبات مردم تهران را نقد و دولت را موظف به اجرای تعهداتش در قبال حمل و نقل عمومی تهران کنند.
