جبار آذین منتقد و مدرس سینمای کشور همزمان با اکران ۳ فیلم «عشقولانس» به کارگردانی محسن ماهینی، «پل خواب» به کارگردانی اکتای براهنی و «کمدی انسانی» به کارگردانی محمدهادی کریمی گفت: این روزها «عشقولانس» بازاری و نازل، «پل خواب» اقتباسی و سطحی و «کمدی انسانی» متفاوت هم به بازار مکاره اکران سینما پیوسته اند. فیلم هایی که به جز «عشقولانس» شلوغ و بی مایه، در حد متوسط نیز دیده نخواهند شد چرا که بازار مکاره اکران این روزها بسیار آشفته و شلوغ است.
وی افزود: «عشقولانس» با حضور حیف اکبر عبدی و لعیا زنگنه که البته برای پول در این فیلمک تجارتی نازل بازی کرده اند نام فردی را به عنوان نویسنده و کارگردان در پای خود دارد که پیشینه سینمایی ندارد ولی در مقام تهیه کننده اسم شخصی را یدک می کشد که روزگاری برای خود اسم و رسمی داشت.
آذین یادآور شد: «عشقولانس» را عبدالله باکیده نویسنده، کارگردان و تهیه کننده سینما و سازنده فیلم های «پوتین»، «صلیب طلایی» و «تو را دوست دارم» تهیه کرده است. فیلمی که کاملاً با موقعیت و تولیدات باکیده در سینما متفاوت است. او فارغ التحصیل هنرهای دراماتیک است و سینما را با دستیاری سیروس الوند در فیلم «فریاد زیر آب» در سال ۵۴ آغاز کرده است. ۲ فیلم نخست باکیده که پس از انقلاب مسیر سینمای ارزشی را در پیش گرفت و مدیرتولید فیلم های «مهاجر» و «دیده بان» ساخته های ابراهیم حاتمی کیا بوده مضامین ارزشی و دفاع مقدسی داشته اند اما او با فیلم «تو را دوست دارم» راه خود را از سینمای ارزشی جدا کرد و با «عشقولانس» به سینمای بازاری و تجارتی پیوسته است.
این منتقد سینما خاطرنشان کرد: رویکرد باکیده از سینمای ارزشی به سینمای بازاری حاصل حمایت نکردن متولیان ناکارآمد سینما از هنرمندان متعهد، بی سر و سامانی سینما، رونق فیلم های تجارتی و منزوی کردن فیلمسازان ارزشی است. در هرحال باکیده اکنون با فیلمک بد و شلخته و آشفته و نابسامان تجارتی «عشقولانس» در اکران سینما حضور یافته است. فیلمکی که هیچ چیز برای تماشاگر حتی فیلم های تجارتی خوش ساخت ندارد.
وی افزود: «عشقولانس» نادلچسب، غیر استاندارد، همراه با فیلمنامه ای بسیار سطحی، شخصیت پردازی نادرست و کارگردانی سردستی است. این فیلم بیش از آنکه حضور یک فیلمساز ناموفق بازاری تازه وارد را به سینما نمایان کند، انحراف و سقوط یک سینماگر ارزشی سابق به یک تهیه کننده سرخورده امروزی را نشان می دهد. «عشقولانس» از سطحی ترین حرکات، دیالوگ ها، حوادث و موقعیت های شوخی ساز استفاده کرده و حتی قابلیت رقابت با مشابه های روی پرده خود را ندارد. برای باکیده هدر رفته و عبدی و زنگنه درجا زده باید متأسف شد.
این مدرس سینما سپس به یکی دیگر از فیلم های تازه اکران شده اشاره کرد و گفت: اکتای براهنی فرزند رضا براهنی سینماخوانده کانادا است و بعد از سال ها دوندگی در سینما با کارگردانی «پل خواب» موفق شده نخستین فیلم سینمایی خود را راهی پرده سینماها کند. «پل خواب» یک فیلم اقتباسی تجربی و سطحی از روی داستان بزرگ و مشهور «جنایت و مکافات» اثر داستایوفسکی است. فیلمی که نیمی از خود را به یمن داستان آشنا، بازی های اکبر زنجانپور، هومن سیدی و ساعد سهیلی قابل تحمل کرده و علیرغم ضعف های فراوان در ساختار دراماتیک فیلمنامه، پردازش کاراکترها و نگاه خام اندیشانه به روانشناسی شخصیت ها و بی تجربگی فیلمساز تبدیل به فیلمی سرد و خنثی و متوسط شده است.
وی تأکید کرد: برداشت سلیقه ای و یک جانبه از «جنایت و مکافات» و ناموفقی فیلمساز در ایرانیزه کردن آن باعث پررنگی بخش جنایی فیلمی و پا در هوا رها کردن بخش مکافات اثر داستایوفسکی شده و سطحی و شتابزده و ناقص و نارسا هم به اتمام رسیده است. فیلمی که می توانست در دست یک فیلمساز باتجربه تبدیل به یک اثر سینمایی روانکاوانه جنایی تأثیرگذار شود توسط براهنی یک اثر ناقص اقتباسی شده است.
آذین با بیان اینکه بی توجهی به جنبه های روانشناختی و پرداخت کامل کاراکترها، کمرنگی و کم توجهی به شخصیت های مکمل، ناآگاهی یا سهل انگاری در استفاده از ویژگی های ژانر جنایی اکتای براهنی را در اقتباس سینمایی خود موفق نشان نداده است اظهار داشت: «پل خواب» با یاری و مشاوره حرفه ای های سینما می توانست فیلمی سرپا باشد ولی با مختصات کنونی عمدتاً یک تجربه سینمایی و اقتباسی معمولی از یک کارگردان فیلم اولی است.
وی سپس به یکی دیگر از آثاری که به تازگی اکران شده اشاره کرد و گفت: «کمدی انسانی» از منظر مضمون و محتوا نسبت به ۲ فیلم دیگر اثری متفاوت است؛ محمدهادی کریمی سازنده «کمدی انسانی» فیلمساز متفاوت نگر و متفاوت ساز است. او به عنوان نویسنده و کارگردان سینما و لحاظ نگاه ویژه پزشکی اش به آسیب های انسانی و اجتماعی ساخته هایی مغایر با تولیدات رایج سینمای ایران دارد.
آذین ادامه داد: «کمدی انسانی» فیلمی پر از حرف و نکته درباره انسان در گذرگاه تاریخ و جامعه است فیلمی که می خواهد نمایشگر و پاسدار کرامت و ارزش های انسان در وادی های مختلف زندگی و هستی باشد از همین رو نگاهی همراه با طنز تلخ به فراز و فرودهای زندگی دارد و در پی دستیابی و هشدار دهی جهت بیداری تماشاگر برای توجه به خود و ساختن خویش تن خویش است.
این منتقد تأکید کرد: «کمدی انسانی» گرچه از نظر درام سازی و شخصیت پردازی چندان قوی و بدون نقص نیست و کمرنگی مضامین طنز و کمدی و پررنگی مفاهیم انسانی در آن برجسته است ولی جزو معدود آثار بامحتوا و غیر تجارتی سینما است. در نگرش کریمی سینما ابزاری هنرمندانه برای بازگویی حرف ها، دردها و امیدها و آرمان های بشریت است و در این فیلم هم او چنین مضامینی را در بطن و حاشیه داستان و ساختار «کمدی انسانی» جاری کرده است. «کمدی انسانی» در آشفته بازار اکران سینما و رقابت های کور فیلم های بازاری اثری محترم شمرده می شود.
وی در خاتمه این گفتگو متذکر شد: کلام آخر اینکه فیلم های «عشقولانس»، در کنار فیلمک های مشابه بازاری شبه کمدی، «پل خواب» به رغم از اقتباس رمان «جنایت و مکافات» مشهور و «کمدی انسانی» با تمام حرف های خوب و انسانی اش در جنگل اکران این روزهای سینما شانسی برای توفیق در گیشه ندارند.
