موضوع خروج احتمالی آمریکا از برجام از همان مقطعِ شروعِ مبارزاتِ انتخاباتی ایالات متحده برای تصاحب کرسی ریاست بر کاخ سفید،بر سر زبان ها افتاد.
اگرچه در ابتدا، اکثریت قریب به اتفاق تحلیلگران، شانس چندانی برای دونالد ترامپ قائل نبودند و اساسا حساسیت چندانی به طرح موضوع خروج از برجام نشان نمی دادند اما پس از قطعیتِ پیروزیِ مساله دار ترامپ در انتخابات،احتمالات و گمانه زنی ها در این خصوص(خروج از برجام) با افزایش هر چه بیشتری همراه شد.
در طول ماه های گذشته،از سوی رئیس جمهور آمریکا به کرات به موضوع خروج کاخ سفید از برنامه جامع اقدام مشترک تاکید شده و با وجود مقابله و ایستادگی اتحادیه اروپا در ارتباط با این تهدیدات،عقلانیت و منطق حکم می کند،تمامی سناریوهای لازم و احتمالی در برابر چنین تصمیمی از سوی ایران مدنظر قرار گیرد.
در این میان،تبیین تبعات اقتصادی موضوع خروج از برجام امری حائز اهمیت به شمار می رود که یقینا توجه به آن می تواند به مدیرت هر چه مطلوب تر و صحیح تر این هنجار شکنی بین المللی منتهی شود.
خروج ایالات متحده از برجام یک تصمیم سیاسی غلط است
حسن تقوی،کارشناس مسائل اقتصادی، با اشاره به خروج احتمالی ایالات متحده از برجام به عنوان یکی از خطاهای استراتژیک کاخ سفید در صحنه سیاست نظام بین المللی اظهار داشت:با این وجود نباید این واقعیت را از نظر دور داشت که در حال حاضر فردی بر مسند تصمیم گیری های کلان کاخ سفید قرا گرفته که به عدم برخورداری از هوش سیاسی،منطق و فقدان تعادل روحی شهره است و به تبع از چنین شخصیتی با گاف های سیاسی متعدد در این دوران کوتاه از عمر ریاست جمهوری اش،خروج از برجام بعید به نظر نمی رسد،بخصوص اینکه حلقه اطرافیان و مشاوران وی،ازگروه ها و افرادی تشکیل شده اند که به شدت،مدافع سیاستی های رادیکالی هستند.
وی در ارتباط با تاثیراتِ اقتصادیِ خروج احتمالی آمریکا از برجام گفت:در نفوذ و قدرت ایالات متحده در سطح جهان تردیدی وجود ندارد،اما سوابق گذشته و مقاومت ایران در برابر یکه تازی های آمریکا این واقعیت را به اثبات رسانده که کشور ایران نیز در برابر زیاده گویی ها و تهدیدات واشنگتن، منفعلانه عمل نکرده و کاخ سفید از سالیان دور گذشته، متوجه شده که معادلات ایران متفاوت از دیگر کشورهای خاورمیانه است.
تقوی گفت: با همه این اوصاف،نباید از تاثیرگذاری آمریکا بر کشورهای دیگر غافل شد که البته طرح این موضوع به معنای تامین خواسته های غیر منطقی ایالات متحده نمی باشد زیرا اهداف شوم از پیش تعیین شده مقامات و تئوریسن ها و تصمیم سازان و تصمیم گیران آمریکا،اصل و اساس نظام را هدف قرار داده و می طلبد همچون گذشته با اتخاذ تدابیر اصولی،تحمیل خسارت احتمالی به اقتصاد کشور به حداقل ممکن کاهش یابد.
کارشناس مسائل اقتصادی بیان کرد: استفاده حداکثری از خلاء های موجود در روابط میان چین،روسیه و اروپا با آمریکا و تکیه بر ظرفیت های داخلی اقتصاد کشور از مولفه هایی است که می تواند دامنه زیان ها و هزینه های احتمالی خروج واشنگتن از برنامه جامع اقدام مشترک را به میزان قابل توجهی تنزل دهد و این ضرورتی است که انتظار می رود با جدیت مضاعف در دستور کار قرار گیرد.
اقتصاد ایران، وابستگی به ایالات متحده ندارد که با خروج از برجام متضرر شویم
محمد محمودی شاه نشین، نماینده مردم شهریار، قدس و ملارد در مجلس شورای اسلامی، با اشاره به عدم وابستگی اقتصادی ایران به آمریکا، تصریح کرد: به تبع در چنین بستر و شرایطی،با خروج آمریکا از برجام، اقتصاد کشور ایران با معضلی جدی مواجه نمی شود، زیرا در حال حاضر نیز پیوندی میان تهران و واشنگتن وجود ندارد.
وی افزود: به اعتقاد بنده نباید،کلیت جهان را به آمریکا خلاصه کرد و کشورهای متعددی در جهان وجود دارند که با برنامه ریزی اصولی و هوشمندانه از سوی ما می توانند به عنوان متحدانی موثر برای ایران نقش آفرینی کنند و در این مناسبات دوسویه،منافع ملی ما و کشورهای مخاطب ما نیز توامان با یکدیگر حفظ و تامین شود.
نماینده مردم ملارد،شهریار و قدس در مجلس شورای اسلامی، اظهار کرد: موضع گیری اتحادیه اروپا در قبال ایالات متحده نیز نشان می دهد که فضای فعلی با دوران پیشین تا حدود بسیاری متفاوت است و اجماع گذشته در برابر ایران وجود ندارد لذا با همه این اوصاف، برای مقابله با هرگونه تهدیدی، انتظار می رود با اتکای هر چه بیشتر به سیاست های اقتصاد مقاومتی در برابر این دست از تحرکات پشت پرده،آمادگی خود را تقویت کنیم.
معصومه شمسیان،کارشناس اقتصاد سیاسی نیز ، با اشاره به ریسک بالای خروج از برجام برای آمریکا گفت: نخستین پیامد شوم این خروج برای کاخ سفید معطوف به این امر می شود که کشورهای جهان به عمق بدعهدی آمریکا پی می برند و اساسا اعتمادی به مذاکرات دو جانبه یا حتی چند جانبه که یک پای آن مقامات آمریکایی باشند نخواهند داشت.
وی افزود: به اعتقاد بنده،پیش بینی قطعی خروج از برجام از سوی آمریکا بسیار سخت و دشوار است، زیرا عقلانیت و منطق سیاسی و اقتصادی می گوید،این عهد شکنی برای ایالات متحده هزینه ساز خواهد بود،اما به موازات آن شاهدیم در حال حاضر کسانی در پست های حساسِ تصمیم ساز و تصمیم گیر آمریکا قرار گرفته اند که تصمیمات آنها با بار هیجانی بسیار توام می باشد و اتخاذ هر تصمیم غیر منطقی در قبال مسائل گوناگون کم نیست.
نباید به چین، روسیه و اتحادیه اروپا، اطمینان کامل داشت
یقینا در آینده، ابعاد و زوایای هر چه بیشتری از ماندگاری برجام و میزان پایبندی کاخ سفید به برنامه جامع اقدام مشترک روشن و شفاف خواهد شد،اما نباید این واقعیت را از نظر دور داشت که فراز و نشیب های سیاسی و تاریخی گذشته،این موضوع را به اثبات رسانده که اطمینان و اعتماد کامل به اتحادیه اروپا یا بلوک شرق خطا و اشتباه است.
البته طرح این موضوع به معنای کشیدن دیوار میان مناسبات موجود نیست، زیرا به هر ترتیب در عرصه جهانی و بین المللی، باید با تدبیر و دور اندیشی، بستر مناسب تعاملات دو سویه و چند سویه به نحو مطلوبی فراهم شود در غیر اینصورت اجماع جهانی علیه ایران با هزینه های سنگینی همراه خواهد شد،اما توجه به این نکته ظریف که چین و روسیه نیز در وهله اول در صدد تأمین منافع ملی خود هستند، در صورت لزوم از خالی کردن پشت ایران نیز دریغ نخواهند کرد.
تاریخ روابط اروپا با ایالات متحده نیز نشان داده با عنایت به منافع اقتصادی عمیق و انبوهی که میان قاره سبز و آمریکا جاری و ساری است، احتمال مقاومت جدی و مستمر در مقابل تَکروی های کاخ سفید ضعیف است و موضع گیری محکم اروپا در مقابل آمریکا در خصوص برجام نیز، جزء معدود مواردی است که نوید بخش به نظر می‌رسد؛ اما هیچگونه تضمینی در پایدار بودن این موضع گیری وجود ندارد و این اهمیت نحوه تعامل و رویکرد ایران در قبال تحولات آینده را صد چندان می‌کند.
