دو روز گذشته همزمان با سفر رییس سازمان میراث فرهنگی به اروپا، لودرها در دو شهر تاریخی ایران مشغول به کار بودند. بخشی از بافت تاریخی همدان و اثر ثبت ملی مسجد معجردار مشهد روز گذشته با خاک یکسان شدند و شهرداری این دو شهر با لودر به جان تاریخ این دو شهر افتادند. هفته گذشته همچنین مشخص شد خانه تاریخی نیما یوشیج در شهر تهران نیز از ثبت ملی خارج شده و از این به بعد تخریب آن را تهدید می کند. این دومین موج تخریب بناهای تاریخی است که از روی کار آمدن علی اصغر مونسان در سازمان میراث فرهنگی به راه افتاده است.
اداره کل بی فایده خراسان رضوی
در مشهد موضوع تخریب مسجد تاریخی معجردار و آب انبار آن که قدمت صفوی داشته، از مدتی پیش مطرح شده بود. شهرداری مشهد بهانه های زیادی برای تخریب این بنا داشت اما مهمتر از همه گویا آزادسازی نمای ورودی یک مجتمع تجاری عظیم، علت اصلی این تخریب بوده است. در حالی دوستدارن میراث فرهنگی خراسان مدت ها پیگیر وضعیت این بنا و جلوگیری از تخریب آن بودند، میراث فرهنگی خراسان رضوی درگیر تغییر مداوم مدیران آن و مخالفت نهادهای مختلف با مدیران پیشنهادی بود. با این وجود کمتر از دو هفته پس از انتخاب مدیر جدید برای اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی، لودرها برای تخریب مسجد معجردار قشون کشی کردند تا بار دیگر نشان دهند که مسئولان میراث فرهنگی مشهد ضعف آشکاری در حفظ بناهای تاریخی این شهر دارند. مسئولانی که پیش از این درباره کم کاری در حفظ بناهای تاریخی به دادستانی مشهد نیز احضار شده بودند. واکنش این اداره کل دربرابر تخریب این بنای ثبت ملی اما در حد بی اطلاع بودن است. پس از آنکه مسجد معجردار با خاک یکسان شد، معاون میراث فرهنگی این استان گفت: «این اثر تاریخی ۱۸۰ سال قدمت دارد و جزو میراث معنوی و تاریخی شهر مشهد محسوب می‌شود. تاکنون هیچ حکمی مبنی بر خروج این اثر تاریخی ارزشمند به میراث‌فرهنگی اعلام نشده است.شاهد بی‌توجهی مسئولان شهرداری در این زمینه هستیم.»
همه نگران میدان امام بودند، شهرداری همدان به بافت تاریخی زد
در حالی که مدتی است دوستداران و فعالان میراث فرهنگی استان همدان نگران فعالیت های شهرداری این شهر در مرکز اصلی همدان و میدان امام هستند، مدیران میراث فرهنگی از تعامل صد در صد با شهرداری خبر می دهند و کار را به دست آنها سپرده اند. اما همزمان با فعالیت شهرداری در سنگفرش کردن خیابان های مرکزی همدان و پیدا شدن صدها یافته تاریخی، این نهاد به بافت تاریخی این شهر حمله و بخشی از خانه های تاریخی را با لودر تخریب کرد. در عملیات عمرانی شهرداری همدان در بافت قدیمی این شهر برخی از آثار ابنیه تاریخ همدان از جمله خانه‌های «شمسیان» و «بهرامی» مربوط به دوره قاجار و خانه «اخلاصی» مربوط به دوره پهلوی در محله کبابیان همدان توسط شهرداری تخریب شد. در این بین واکنش میراث فرهنگی همدان به این اتفاق تنها انتقاد از شهرداری بوده است. علی مالمیر، مدیر کل میراث فرهنگی استان همدان گفت: «ثار و بناهایی که در این عملیات عمرانی از سوی شهرداری تخریب شده‌اند، هیچ‌کدام ثبت ملی نبوده‌اند اما درهرحال آثار تاریخی هستند که واجد ارزش‌اند و باید حفظ شوند.بهتر این بود که شهرداری حتما قبلا از تخریب این آثار تاریخی از میراث‌فرهنگی استعلام بگیرد.»
میراث فرهنگی تهران همه را شوکه کرد؛ خروج خانه نیما از ثبت
هفته گذشته اما اداره کل میراث فرهنگی تهران گوشه ای تازه ای از ضعف ها خود را نمایان کرد. دفاع نامناسب این اداره کل دربرابر شکایت مالکان خانه تاریخی نیما یوشیج، باعث شد این بنا که صدها سند از حضور و زندگی نیما در آن ثبت شده، از ثبت ملی خارج شود. اداره کل میراث فرهنگی تهران مدت هاست با زمزمه تغییر مدیریت روبروست و هیچ واکنشی از سوی این نهاد به تخریب تاریخ تهران داده نمی شود. ده ها پرونده شکایت و تخریب در این اداره مفتوح است که به نظر می رسد با مشکلات ادامه دار بخش حقوق این اداره کل، امیدی به نتیجه گیری از آنها به نفع میراث فرهنگی تهران نیست و همچنان تخریبگران تاریخ تهران دست بالاتری از مدیران ساکت این اداره کل دارند.
مدیرانی که نمی روند، مسئولانی که در سفر هستند
به تخریب های اخیر می توان ده ها مورد دیگر اضافه کرد. در شهر تاریخی و ثبت جهانی یزد روزی نیست که تعرضی به تاریخ نشود. اوضاع وخیم میراث فرهنگی در خوزستان همه را نگران کرده و باقی استان ها نیز وضعیت بهتری ندارد. با این حال پس از روی کار آمدن علی اصغر مونسان در سازمان میراث فرهنگی با شعار تحول گرایی، بسیاری منتظر بودند که در حوزه مدیران ارشد این سازمان و مدیران کل استان ها، انتصابات تازه ای رخ دهد و رکود در اداره کل ها و بی توجهی آنها به وظایف محوله به پایان برسد. هم زمان به حضور مونسان در سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری موج تخریبی با سو استفاده از بی ثباتی شهرداری ها و سازمان میراث فرهنگی در استان های مختلف به راه افتاد. موجی که انتظار می رفت رییس تازه به آن واکنش نشان دهد و مدیران مربوط در این تخریب ها را مجبور به پاسخگویی کند. با این حال در نخستین نشست خبری رییس سازمان، مونسان اعلام کرد که بنایی تخریب نشده! و جلوی تخریب ها گرفته شده است. او با دفاع تمام از معاونت پرحاشیه میراث فرهنگی در این نشست نشان داد که انتظار فعالان میراث فرهنگی برای تحول در این نهاد قرار است باز هم به طول بیانجامد. حالا با گذشت ماه ها از حضور او در سازمان میراث فرهنگی، همچنان مدیران کل و معاونان سابق به کار خود ادامه می دهند و هر بار موج های تخریب با چند انتقاد و مصاحبه به دست فراموشی سپرده می شوند. در روزهایی که مونسان در سفر اروپا به سر می برد، لودرها در بافت های تاریخی کشور، فرمانروایی می کنند.
