محمدرضا واعظ مهدوی (معاون توسعه امور آموزشی و فرهنگی سازمان مدیریت و برنامهریزی) «طی چند ماه اخیر هشدارهایی توسط مسئولان وزارت بهداشت مطرح شد با این مضمون که ممکن است به دلیل کمبود اعتبارات، طرح تحول سلامت با چالشهای جدی مواجه شده و کیفیت و نحوه ارایه خدمات در مراکز درمانی به شرایط مشابه ماههای پایانی فعالیت دولت دهم بازگردد و با تکرار افزایش هزینههای درمان از جیب مردم مواجه شویم. تحلیل شما از وضعیت بودجهای دولت و نظام سلامت طی چند ماه اخیر و سرانجام این هشدارها چیست؟
واعظ مهدوی در پاسخ میگوید: دهها سال است که ما گرفتار عدم تعادل منابع و مصارف در بودجه هستیم.
وی میافزاید: طرح تحول سلامت، خدمت ارزندهای بود که توسط دولت یازدهم ارایه شد و یکی از مهمترین مشکلات مردم- پرداخت هزینه گران درمان- را تا حد زیادی حل کرد چرا که با اجرای این طرح، دغدغه هزینههای سلامت از ذهن مردم پاک شد. برای دوام نتایج چنین دستاوردی، باید عزم مدیریتی در دولت وجود داشته باشد و منابع، در نظام تخصیصها اولویتبندی شود و استمرار این خدمت در اولویت توجه دولت باشد. متاسفانه ما تحت تاثیر اندیشههای نئولیبرال هم در کشور هستیم که عمدتا برای دولت، وظیفه و نقش اجتماعی قایل نیستند و به بهانه کوچکسازی دولت و کاهش هزینههای دولت، دایم در تلاشند که وظایف اجتماعی دولتها را نفی کرده و صورت مسئله را پاک کنند. به همین سبب، میشنویم که تحت تاثیر این نگرش میگویند هزینهکرد در آموزش و پرورش، به منزله دور ریختن منابع است و اعتباردهی در بهداشت و درمان، باعث افزایش هزینههای جاری دولت میشود.
«اما شعار اصلی رئیسجمهوری به عنوان رئیس دولت در تبلیغات انتخاباتی یازدهم و دوازدهم و حتی پس از تشکیل دولتها، این بوده که هزینههای درمان و سلامت برای مردم کم شود. بنابراین، راس دولت معتقد به کاهش هزینههای بهداشت و درمان و هزینهکرد در نظام سلامت است اما تفکر نئولیبرال، آیا خارج از بدنه دولت است یا در کابینه و نظام سیاستگذاری هم برای سنگاندازی در مسیر اجرای این شعارها مصداق حضور دارد؟»
معاون سازمان مدیریت در پاسخ به این پرسش خاطرنشان کرد: رئیسجمهوری که فکر نمیکنم چنین تفکری داشته باشد چون بارها بر اهمیت و ارزشمندی دستاوردهای طرح تحول سلامت، تاکید و نسبت به ادامه اجرای طرح اعلام تعهد کرده. مسئولان سازمان برنامه و بودجه هم بارها در جلسات مختلف متعهد شدهاند که اعتباردهی برای طرح تحول سلامت، در اولویت قرار گیرد. اعضای کابینه هم از جمله وزیر اقتصاد، نسبت به اهمیت این طرح و لزوم استمرار آن اذعان دارند. به نظر میرسد این جریان فکری، در سالهای اول پس از جنگ در تعدادی از صاحبنظران اقتصادی رخنه کرد که به تشکیل حلقه نیاوران منجر شد (حلقه نیاوران، گروهی از اقتصاددانان ایرانی هستند که معتقد به سیاستهای اقتصاد آزاد بوده و در ٢٠ سال نخست بعد از پیروزی انقلاب در سازمان برنامه و بودجه صاحب مسئولیت بودند و تنظیم برنامههای اول تا سوم توسعه کشور را برعهده داشتند و در اثنای ایفای این مسئولیتها، سیاستهای تعدیل ساختاری و خصوصیسازی را برای اقتصاد ایران تجویز کردند. این افراد پس از چند سال سکوت با روی کار آمدن دولت یازدهم، دعوت به حضور در عرصه سیاستگذاریهای اقتصادی شدند و نقش مهمی در تنظیم برنامه ششم توسعه کشور داشتهاند. علینقی مشایخی، مسعود نیلی، موسی غنینژاد، محمد طبیبیان، غلامعلی فرجادی، مسعود روغنی زنجانی، محمد نهاوندیان، محمود واعظی، محمدباقر نوبخت، حسین موسویان، مرتضی بانک، علی ربیعی و رضا صالحی امیری مهمترین چهرههای حلقه نیاوران هستند. این صاحبنظران، موجد القائات متعددی شدند که بدنه اجرایی کشور، تا مدتها از آثار سوء این القائات متاثر بود.
بحث خودگردانی بیمارستانها توسط همین گروه مطرح شد و با عجین کردن خصوصیسازی بیمارستانها با بیمه همگانی، اهمیت بیمه همگانی را در چشم مردم کاهش دادند. این گروه، به طرق مختلف تاکید و تلاش داشتند تحت عنوان خصوصیسازی، هزینه درمان را از گردن دولت برداشته و به دوش مردم بیندازند در حالی که در کشورهای توسعه یافته، هزینه بهداشت و درمان توسط دولتها تقبل میشود و در اروپا، سهم مردم از پرداخت هزینههای بهداشت و درمان کمتر از ١٠ درصد است چون سیاستگذاری دولتها بر مبنای این منطق است که افراد، تا وقتی کار میکنند، مالیات میدهند اما وقتی ناتوان و بیمار شدند، نباید برای درمان و بازتوانی، هزینه گران پرداخت کنند یا خانه و زندگیشان را بفروشند.