«آذر» اولین اثر بلند سینمایی محمد حمزه‌ای در حال حاضر در سینماهای کشور روی پرده است. نمایش فیلم بهانه‌ای شد تا با این کارگردان جوان به گفتگو بنشینیم و در مورد چگونگی ساخت اثر و مشکلاتی که پیش روی وی بوده است، گفتگو کنیم.
«آذر» فیلمی است که هر چند قهرمان اصلی آن یک زن است اما کارگردان در بخش اول مصاحبه‌اش تاکید کرد که این اثر یک فیلم زنانه نیست و بیشتر در مورد نقد رفتارهای اجتماعی است.
این کارگردان در بخش دوم مصاحبه با اشاره به اینکه اساس تولید «آذر» مبتنی بر نظر تهیه کننده-بازیگر فیلم بوده است، تاکید کرد که در چنین شرایطی باید تعریف مجزایی برای تهیه کننده و بازیگر وجود داشته باشد تا بتوان به درستی کار را پیش برد. وی همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود به این مساله اشاره کرد که با عوامل «آذر» پیش از این برای فیلم «بندر تهران» به کارگردانی پوریا آذربایجانی قرارداد بسته بودند ولی ساخت آن اثر منتفی شد.
در این اثر سینمایی نیکی کریمی، حمیدرضا آذرنگ، فرید سجادی حسینی، هستی مهدوی، مهران نائل، شیرین آقاکاشی، مائده طهماسبی، پریسا هاشم پور، مانیا علیجانی، لیلا زارع، پژمان جمشیدی و هومن سیدی به ایفای نقش پرداخته‌اند.
با ما در بخش دوم و پایانی این گفتگو همراه شوید:
*معمولا کارگردانان فیلم اول با چالش‌هایی در مسیر ساخت فیلم مواجه می شوند که این چالش برای شما چند برابر بود.
- با توجه به موفقیت هایی که طی ۲ سال اخیر برای فیلم اولی‌ها رخ داده، توقع و انتظار از آنها بالا رفته و همه فکر می کنند هر کسی که وارد سینما می شود باید با یک فیلم پر سر و صدا وارد شود و این نگاه کار افرادی مثل من را سخت کرده است. معتقدم سینما یک کار گروهی است و من به عنوان کارگردان باید در کنار یک تهیه‌کننده قرار گیرم و اگر در کنار یک تهیه کننده حرفه‌ای کار کنم و با یک تعامل درست در تولید فیلم جلو برویم، نتیجه کار مطلوب می‌شود.
تهیه‌کننده در این زمینه بسیار اهمیت دارد و معتقدم برای شکل گیری یک پروژه نیازمند تعامل خوب تهیه‌کننده و کارگردان هستیم که البته این تعامل نیازمند تعریف جایگاه و اندازه آدم ها است یا به عبارت دیگر برای این تعامل باید حد و مرز خود را داشته باشیم. من به عنوان یک کارگردان خواسته هایی دارم که حق من است و تهیه کننده نیز خواسته هایی دارد که حق او است که همه این خواسته ها باید مشخص و روشن باشد، اما متاسفانه در سینمای ایران کفه ترازو بسته به اندیشه و نگاه کارگردان و یا توانایی و نگرش تهیه کننده بالا یا پایین می شود و همه ما نیز ناگزیر به حضور در این جریان هستیم.
*این تعامل در فیلم شما تا چه اندازه بود؟
- شرایط سینمای ایران به گونه ای است که به خودی خود ذاتی پرحاشیه دارد و متاسفانه طی این مدت پروژه «آذر» نیز دچار حواشی بوده اما ترجیح من این است که در این مقطع به جای اینکه به حواشی بپردازم به متن فیلم توجه بیشتری داشته باشم یعنی تمام تلاش خود را می کنم تا فیلم اکران خوبی داشته باشد و بهتر دیده شود. درباره حواشی فیلم شاید در آینده بتوان صحبت کرد و در حال حاضر به دلیل اینکه نمی خواهم فیلم و اکران آن آسیب ببیند وارد حواشی نمی شوم.
*دلیل حضور نداشتن شما در اکران های مردمی در کنار دیگر عوامل چیست؟
- من فیلم اول خود را ساخته ام و عامه مردم ممکن است من را نشناسند اما الان واقعا دیگر برای من بودن یا نبودن اهمیتی ندارد فقط وظیفه حرفه ای و صنفی من این است که هر کاری که می توانم برای دیده شدن فیلم انجام دهم. دوستانی دارم که در حد توان بر اساس متریالی که دارند در تبلیغات مجازی کمک می کنند، در کنار آن من اغلب روزها به سینماها سرمی زنم و چندین بار فیلم را با مخاطب دیده ام اما مابقی را بگذریم و به زمان بسپاریم.
در انتخاب بازیگران نیز باید بگویم که اساس تولید «آذر» مبتنی بر این بود که تهیه کننده، بازیگر فیلم نیز باشد که البته این پیشنهاد از اول به من داده شده بود و من می توانستم قبول کنم و یا می توانستم قبول نکنم*انتخاب بازیگرها چگونه صورت گرفت و تا چه اندازه نظر شما به عنوان کارگردان دخیل بود؟
- تهیه‌کننده قبل از «آذر» به دنبال ساخت یک فیلم سینمایی به نام «بندر تهران» به کارگردانی پوریا آذربایجانی بود که بنا به دلایلی آن فیلم به سرانجام نرسید. با توجه به اینکه یک سری هزینه ها برای آن فیلم صورت گرفته بود و یک سری از عوامل پشت دوربین انتخاب شده و قرارداد نیز با آنها بسته شده بود برای ساخت «آذر» از این افراد استفاده کردیم؛ هنرمندانی مثل پیمان شادمانفر، مصطفا خرقه پوش، محمد یمینی و دیگر دوستان که همه از افراد درجه یک و کار بلد و همراه سینما بودند. در انتخاب بازیگران نیز باید بگویم که اساس تولید «آذر» مبتنی بر این بود که تهیه کننده، بازیگر فیلم نیز باشد که البته این پیشنهاد از اول به من داده شده بود و من می توانستم قبول کنم و یا می توانستم قبول نکنم که البته فکر می کردم این نوع کار کردن برای فیلم اول بد نباشد. این را هم باید بگویم که در این فیلم تجربه بسیار منحصر به فرد و شگرفی را پشت سر گذاشتم که شاید بعدها بشود درباره آن برای فیلمسازان اولی که می خواهند با این فرمول اولین کار خود را جلوی دوربین ببرند، صحبت کرد.
*زمانی که یک بازیگر، تهیه کننده فیلم هم هست تا چه اندازه دست کارگردان باز است؟
- همه چیز بستگی به شرایط پروژه و میزان درک و تعریف درست و حرفه ای تهیه کننده و کارگردان دارد. ممکن است تاثیر این امر برای هر پروژه و کارگردانی متفاوت باشد و نمی توان گفت هر کارگردانی که با یک تهیه کننده - بازیگر کار می کند با اتفاقاتی عجیبی مواجه می شود. معتقدم مهم این است که در چنین شرایطی بازیگر و کارگردان به یک تعریف و تفسیر مشترک و حرفه ای از عنوان و جایگاه و تعریف تهیه کننده برسند.
*به عنوان کارگردان فیلم از زمان اکران رضایت داشتید؟
- معتقدم بهترین زمان برای اکران «آذر» اکران دوم تابستان بود. سرنوشت فیلم در اکران مشخص می شود که این امر بستگی به تعامل و همکاری تهیه‌کننده و پخش‌کننده دارد. در این ترافیک فیلم ها و در شرایطی که ناگهان ۲۵ فیلم همزمان اکران است، زمان مناسبی برای اکران «آذر» نبود. یکی از نکاتی که باعث لطمه دیدن «آذر» شد فصل نامناسب اکران بود چون چند رقیب کمدی نیز در کنار خود داشت و همین مساله سبب شد تا فیلم هایی از جنس «آذر» چندان توانایی دیده شدن نداشته باشند. پنج روز اول اکران فیلم بدون تبلیغات روی پرده بود و حتی بسیاری از سینماها در روزهای اولیه اکران سردر فیلم را هم نداشتند و این نکته بسیار مهمی است.
*حواشی‌ای را که برای بخش موتورسواری در «آذر» پیش آمد، چگونه ارزیابی می کنید؟
- معمولا حواشی کمک می کند تا یک فیلم دیده شود اما گاهی نیز ممکن است این حواشی به فیلم لطمه بزند. من چندان درباره چند و چون صحبت های مالی بدلکار موتورسوار خانم فیلم اطلاع ندارم چرا که بحث مالی به من مرتبط نمی شد، اما مابقی ماجراها مستلزم توضیح برخی وقایع است که به خودی خود ممکن است حاشیه جدید و سوءتفاهم ایجاد کند که من ترجیحم این است در این مقطع از آن گذر کنیم و همین که بیشتر درباره خود فیلم صحبت شد برای من خوشایندتر است.
