ایران کشوری حادثه‌خیز بوده و هست و بی‌اغراق این حوادث یکی از مهم‌ترین چالش‌های ماست و می‌بینیم که این چالش، بزرگ‌ترین سرمایه کشور یعنی سرمایه نیروی انسانی را در خطر و تهدیدی دائمی قرار داده است.
باید توجه داشت بسیاری از وقایع و اتفاقاتی که در اطراف ما رخ می‌دهد قابل پیشگیری است، بنابراین بحث ایمن‌سازی در همه اماکن و فضاها یک نیاز مستمر و لازم است. همچنین فرهنگسازی عمومی بحث تخصصی دیگری است که با آموزش می‌توان به آن رسید و بلکه به مرور زمان سطح کیفی و دانش عمومی پیشگیری از حوادث را هم افزایش داد.
رسانه رادیو به‌عنوان یار قدیمی و صمیمی و قابل اعتماد مردم، به‌واسطه سرعت عمل بالایی که دارد، می‌تواند در بخش فرهنگسازی و پیشگیری از سوانح به‌عنوان یک رسانه تاثیرگذار مطرح باشد. تجربه‌های علمی و عملیاتی نشان داده، زمانی که سوانح مختلفی رخ می‌دهد، اطلاع‌رسانی دقیق و سریع می‌تواند به حد چشمگیری در کاهش تلفات و صدمات موثر باشد.
امتیاز بزرگ رادیو نسبت به دیگر رسانه‌ها علاوه بر سرعت که اشاره شد، شعاع وسیع پوشش، تجهیزات ساده‌تر و سهولت در دسترسی به آن است. زلزله، سیل و حوادث مختلف، انسان‌ها را در شرایطی قرار می‌دهد که دسترسی‌شان به مجموعه اطلاع‌رسانی کم می‌شود، لذا رادیو در این زمینه نقش منحصر به فردی پیدا می‌کند.
رادیو به عنوان یک رسانه گرم، خانوادگی و پرارتباط با نیازهای روزمره مردم، آرام آرام توانسته بسیاری از مولفه‌های مربوط به پیشگیری از حوادث را در زندگی مردم نهادینه کند. رادیو بر خلاف رسانه‌های تصویری، فقط حس شنیداری مخاطب را درگیر می‌کند لذا مخاطب، پیام را بسیار راحت‌تر و بدون پیچیدگی دریافت می‌کند در حالی‌که رسانه‌های تصویری برای تفهیم محتوای یک پیام، چندین حس انسان را درگیر می‌کنند. لذا این امتیاز، طبیعتاً نقش رادیو را در مدیریت بحران و پیشگیری از سوانح، ممتاز می‌کند.
آموزش و فرهنگسازی یکی از تکالیف و وظایف ذاتی رسانه رادیو بوده و هست، لذا در گام نخست و پیش از وقوع حوادث با برنامه‌سازی درست و موثر در حوزه پیشگیری از سوانح در برابر مردم مسئول و بلکه پاسخگو ست. گام دوم مربوط به حین حادثه است که رادیو باید در دل حادثه حضور داشته باشد، اخبار را پوشش دهد، هشدارها و توصیه‌ها را اطلاع‌رسانی کند و پل ارتباطی مردم و مسئولان باشد. گام سوم مربوط به پس از حادثه است که نقش رادیو در مدیریت بحران، ساماندهی محیط و حتی تسلابخشی بازماندگان برکسی پوشیده نیست.
باید توجه داشت که حادثه‌ها معمولا بستر بروز شایعات هستند و در حوادث آنچه بیشتر از همه شنیده می‌شود،اخبار و اطلاعاتی است که به هیچ عنوان موثق نیستند. فضای مجازی و کانال‌های اجتماعی نمونه‌ای از این بسترهای نشر شایعات هستند، لذا وجود یک رسانه مورد وثوق و با اخبار دروازه‌بانی شده، یک ضرورت حیاتی است.
آنچه در طول عمر رادیو دیده می‌شود، اعتمادی است که مخاطب به اخبار آن دارد بخصوص در زمان بروز حوادث، مردم رادیو را به‌عنوان یک رسانه مرجع برمی‌گزینند. این مرجعیت رسانه‌ای در زمان بروز حوادث نیز می‌تواند به‌عنوان یکی از امتیازات رادیو مطرح باشد.
مدیران اجرایی کشور در بخش مدیریت بحران و پیشگیری از سوانح دارای مسئولیت اجتماعی و حاکمیتی هستند، لذا برگزاری همایش‌ها و جشنواره‌ها مانند جشنواره پیشگیری از سوانح، آنها را به پاسخگویی در باب مسئولیت خود فرا می‌خواند.
جشنواره پیشگیری از سوانح به نهادها و سازمان‌های ذی‌ربط کمک می‌کند تا علاوه بر آشنایی بیشتر با وظایف یکدیگر در زمان خطر، به یک نقطه تعالی در هماهنگی وظایف دست یابند. همچنین جشنواره مانند کلاس درسی برای فرهنگسازی عمومی، مدیریت بحران در لحظه و تمرین آمادگی مقابله با حوادث است. این جشنواره نگاه متخصصان را به این امر معطوف می‌کند که آیا مردم در شرایطی امن و مطمئن زندگی می‌کنند. جشنواره مشخص می‌کند که در بخش پشتیبانی و امداد تا چه اندازه توانایی و ظرفیت وجود دارد.
کوتاه سخن این‌که تعامل بیشتر و هماهنگی نزدیک مسئولین اجرایی کشور با برنامه‌سازان رسانه ملی می‌تواند به افزایش توانایی اجرایی مردم و معلومات عمومی در بخش پیشگیری از حوادث و مدیریت بحران منتهی شود.
دکتر حمید شاه‌آبادی
معاون صدای رسانه ملی
