بازداشت‌های دنباله‌دار چندین روز اخیر عربستان که به نام «مبارزه با فساد اقتصادی» در جریان است، تبدیل به یکی از مهم‌ترین موضوعات روز رسانه‌های بین‌المللی شده است. نکته مهم اینجاست که خانواده پادشاه عربستان متوجه شده که نه تنها با این بازداشت‌ها می‌تواند صدای رقبای داخلی را خفه کند که می‌تواند کسری ذخیره خارجی این کشور که طی ۳ سال گذشته تا بیش از ۲۵۰ میلیارد دلار افزایش پیدا کرده را تا حد قابل قبولی جبران کند. مصادره اموال شاهزادگان بسیار ثروتمند سعودی، می‌تواند بسیاری از شکاف‌های اقتصادی چند سال اخیر عربستان را ترمیم کند.
پایگاه تحلیلی «گلوبال ریسرچ» در جدیدترین تحلیل خود در مورد بازداشت‌های اخیر عربستان نوشت: از همان آغاز راه بازداشت شاهزادگان سعودی به دستور «محمد بن سلمان» ولی‌عهد عربستان که در واقع یک ضد کودتا (شما بخوانید کودتا) بر علیه پرنفوذترین مخالفان‌اش بود، یک چیزی در این میان وجود داشت: «قبضه قدرت با روش سریع و ساده». اما در آنسوی قضیه، چیزی که موجب تعجب مفسران و تحلیلگران دنیای سیاست شد این بود که چرا بن سلمان به سراغ چنین گستاخی بی‌پروایانه‌ای رفت؟ و این سوال مطرح شد که «این قمار عظیم به چه قیمت؟». شاید ملک سلمان و ولی‌عهدش نگران کودتا علیه خود بوده‌اند اما بازداشت مقربین آل سعود که از قضا بسیار هم در میان اعضای این خاندان محبوب هستند، دقیقا خصومت را علیه خانواده سلمان افزایش می‌دهد و می‌تواند پایه‌های سلطنت آنها را بلرزاند.
علت اقدام بن سلمان وقتی مشخص می‌شود که ارزش خالص دارایی الیگارشی فقط ۴ تن از بازداشت‌شدگان -و در راس آنها شاهزاده «ولید بن طلال»- را بنگریم: رقم سرسام‌آور ۳۳ میلیارد دلار.
ولید بن طلال با بیش از ۱۷ میلیارد دلار در راس و به همراه بقیه مجموعا ۳۳ میلیارد دلار / منبع: بلومبرگ
یک روز بعد، یکی از منابع خبرگزاری رویترز اعلام کرد که در ادامه قدرت‌نمایی بن سلمان، حساب بانکی ۱۲۰۰ نفر از مقامات سعودی مسدود شده است. اما نکته مهم اینجاست که خانواده پادشاه عربستان متوجه شد که نه تنها با این بازداشت‌ها می‌تواند صدای رقبای داخلی را خفه کند که می‌تواند کسری ذخیره خارجی این کشور که طی ۳ سال گذشته تا بیش از ۲۵۰ میلیارد دلار افزایش پیدا کرده را تا حد قابل قبولی جبران کند.
نمودار سقوط کاهش چشمگیر ذخایر خارجی عربستان
این پایگاه در ادامه آورد: وال استریت ژورنال در مطلب اخیر خود، بازداشت‌های اخیر عربستان را یک «طرح اخاذی از شاهزادگان ثروتمند» می‌داند. عربستان، با مشکلاتی چون کاهش بودجه، افت فروش نفت، و کمبود ذخایر مواجه شده و برنامه این است که با مصادره مجموع اموال و دارایی تمامی بازداشت شدگان که ده‌ها نفر هستند (به ارزش ۸۰۰ میلیارد دلار)، کسری‌ها را جبران کنند. بانک مرکزی عربستان اخیرا اعلام کرد که به علت شکایت دادستان کل عربستان علیه مظنونین، حساب بانکی آنها را مسدود کرده است. ظاهرا، بن سلمان به دنبال «ملی کردن» دارایی‌های خارجی شاهزادگان سعودی بوده و به ادعای وال استریت ژورنال، ارزش حساب‌های بلوکه شده، دست کم دو برابر نرخ کمبود ذخایر خارجی حکومت عربستان است.
مهم‌ترین شاهزاده‌های بازداشت شده: «ولید بن طلال» و «متعب بن عبدالله»
گلوبال ریسرچ باز هم با اشاره به گزارش وال استریت ژورنال، نوشت: این کودتا بر علیه شاهزادگان مخالف بن‌سلمان، دوباره می‌تواند خزانه حکومت آل سعود را پر کند. حکومت عربستان، اعلام کرده که تمامی دارایی‌های مصادره شده از افراد «فاسد اقتصادی»، ضبط خواهد شد. منابع آگاه، معتقدند که ارزش این دارایی‌ها ۸۰۰ میلیارد دلار (۳ هزار ریال سعودی) است. البته باید در نظر گرفت که بخش قابل توجهی از دارایی شاهزادگان بازداشت‌شده، که بیشتر مربوط به تجارت جواهرات و فلزهای گرانبها و مستغلات است، در بانک‌های خارجی موجود است و دستیابی به آنها برای بن سلمان و یاران‌اش بسیار مشکل.
یک دوره طولانی کاهش قیمت نفت، موجب شد که حکومت عربستان به سمت وام گرفتن از بازار اوراق قرضه بین‌المللی برود تا کسری ذخایر خارجی که در سال ۲۰۱۴ ارزش آن از ۷۳۰ میلیارد دلار به ۴۸۷ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار کاهش پیدا کرده بود را جبران کند. هم‌اکنون شرکت «اوراسیا گروپ» مدعی شده است که ولی‌عهد عربستان برای طرح‌های سرمایه‌گذاری خود، نیازمند پول نقد است و برای ترمیم مشکلات اقتصادی، نیاز به درآمد بیشتر است. بن سلمان، حتی برخی از شاهزادگان را مجبور به همکاری و عقد قراردادهای اجباری به نفع حکومت کرده و در ازای آن، خبری از بازداشت آنها نخواهد بود.
پدر و پسر خانواده سلطنتی
تحلیلگران معتقدند که غصب دارایی شاهزاده‌ها از سوی ولی‌عهد، موجب بروز درگیری‌هایی در داخل خاندان سعودی در آینده نه چندان دور خواهد شد. «ماجد القصبی» -وزیر بازرگانی عربستان- اخیرا به بخش خصوصی اطمینان داده که تجارت‌های نرمال و سالم، از گزند بازداشت‌ها در امان خواهند بود. همچنین بانک مرکزی عربستان به فعالان بخش خصوصی اطمینان داده که روند تحقیقات علیه فساد (!)، به مسدود کردن حساب‌های شخصی انجامیده و شرکت‌ها و بنگاه‌ها از تیررس اقدامات اخیر حکومت سعودی در امان‌اند. در هر حال، انتظار می‌رود که فهرست بازداشتی‌ها در روزهای آتی وسیع‌تر شود. حکومت عربستان اعلام کرده که طی این روزها، افراد بیشتری که از سه سال پیش فساد اقتصادی را شروع کرده‌اند، بازداشت شده‌اند و همچنین بسیاری از شاهزادگان و وابسته‌گان آنها، ممنوع‌الخروج شده و حتی نام بازداشت‌شدگان اعلام نگردیده است.
«ماجد القصبی» وزیر بازرگانی عربستان
گلوبال ریسرچ افزود: اقدام بن سلمان مبنی بر پر کردن خلاء اقتصادی و بازگشت سرمایه با توسل بر مصادره اموال شاهزاده‌ها و خالی کردن جیب آنها، در بحبوحه‌ای که سرمایه‌گذاران خارجی با توجه به رویکرد و رفتار اخیر او، به همکاری با عربستان بدبین می‌شوند، بیشتر از همه چیز خنده‌دار و مضحک است. واکنش بازار هم به حرکت بن سلمان قابل توجه است: بازارِ در حال حاضر گیج و پریشان نمی‌داند که قرار است در قبال تزریق ۸۰۰ میلیارد دلاری ناگهانی پول‌های مصادره شده به یک اقتصاد درگیر، چه واکنشی داشته باشد.
در شکل زیر که بیانگر صحنه سیاسی کنونی عربستان است، مشخص شده است که از فرزندان ملک «عبدالعزیز سعودی» -بنیانگذار آل سعود- کدام‌یک از فرزندان و فرزندانشان در قدرت و کدام‌یک در بازداشت هستند. سلمان و پسرش در راس قدرت، محمد پسر نایف در سایه اطاعت و سازگاری، و ولید پسر طلال و متعب پسر عبدالله در بازداشت.
