ترامپ: می‌توانم خرید نفت ایران را کاهش دهم

ترامپ در این بیانیه در تاریخ 16 نوامبر که طبق قوانین آمریکا خطاب به وزرای خارجه، خزانه‌داری و انرژی این کشور نوشته شده تصریح کرده این ارزیابی را بعد از بررسی دقیق عواملی مانند وضعیت اقتصاد جهان، افزایش تولید نفت توسط برخی کشورها، ظرفیت اضافی تولید انرژی در جهان و میزان ذخائر راهبردی آمریکا به عمل آورده است.

• متن بیانیه ترامپ

در این اطلاعیه آمده است: «به موجب اختیارات محول‌شده به اینجانب در قانون اساسی و قوانین ایالات متحده به عنوان رئیس‌جمهور، من بعد از بررسی دقیق گزارش‌های ارائه‌‌شده به کنگره توسط اداره اطلاعات انرژی، از جمله گزارش مورخ 12 سپتامبر2017 و سایر عوامل مربوطه نظیر وضعیت اقتصاد جهان، افزایش عرضه نفت توسط برخی کشورها، سطح ظرفیت اضافی تولید نفت و در دسترس بودن ذخائر راهبردی آمریکا، طبق بند1245 (د)(4)(ب) و (ج) قانون اختیارات دفاعی مالی سال مالی 2012 همگام با تصمیم‌های قبلی‌ام اعلام می‌کنم که میزان عرضه نفت و فرآورده‌های نفتی از کشورهای غیر از ایران به اندازه‌ای هست که بتوان حجم خریداری نفت و محصولات نفتی از ایران توسط موسسات مالی خارجی یا به واسطه آنها را به نحو محسوس کاهش داد. من کماکان به نظارت بر اوضاع در این زمینه ادامه خواهم داد. وزیر خارجه آمریکا مجاز است که این تصمیم را در دفتر ثبت فدرال آمریکا منتشر کرده و به وی دستور داده می‌شود که این کار را انجام دهد.»

• عدم اشاره به تعهدات برجامی

رئیس‌جمهور آمریکا علی‌رغم آنکه در این بیانیه الزامی برای کاهش میزان خریداری نفت و فرآورده‌های نفتی ایران مطرح نکرده، بر خلاف رویه دولت قبل اشاره‌ای به تعهدات واشنگتن برای عدم تلاش در زمینه کاهش فروش نفت ایران نکرده است. 

دولت آمریکا به موجب بند 21  توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5، موظف است از تلاش‌ها برای کاهش فروش نفت ایران، «شامل محدودیت‌ها بر مقدار فروش نفت خام ایران و کشورهایی که می‌توانند نفت خام ایران را بخرند» جلوگیری کرده و اجرای تحریم‌ها در زمینه «خرید، تحصیل، فروش، حمل و نقل یا بازاریابی نفت، فرآورده‌های پتروشیمی و گاز طبیعی از ایران» را متوقف کند. 

دولت آمریکا همچنین به موجب بند 26 این توافق موظف شده است از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌های مشخص‌شده که اعمال آنها را وفق برجام متوقف کرده است خودداری کند. 

در این بند آمده است: «دولت ایالات متحده فارغ از فرآیند حل و فصل اختلافات پیش بینی‌شده در این برجام، در چارچوب نقش مشخص رئیس جمهور و کنگره، از بازگرداندن یا تحمیل مجدد تحریم‌های مشخص شده در پیوست 2 که اعمال آنها را وفق این برجام متوقف کرده است، خودداری مینماید. دولت ایالات متحده، در چارچوب نقش مشخص رئیس جمهور و کنگره، از اعمال تحریم‌های جدید مرتبط با هسته‌ای خودداری خواهد کرد. ایران اعلام کرده است که تحمیل یا بازگرداندن تحریم‌های مشخص شده در پیوست دو یا وضع تحریمهای جدید هسته ای را به منزله مبنایی برای توقف کلی یا جزیی اجرای تعهدات خود وفق این برجام، تلقی خواهد نمود.» 

• مقایسه بیانیه ترامپ با اوباما 

 ترامپ در حالی در بیانیه روز پنجشنبه اشاره‌ای به این تعهدات آمریکا نکرده که «باراک اوباما»، رئیس‌جمهور سابق آمریکا در چند بیانیه‌ای که بعد از اجرایی شدن توافق موقت ژنو و «برجام» برای اعلام وضعیت عرضه محصولات نفتی صادر کرده بود، اعلام کرد که دولت او طبق تعهداتش در برجام به دنبال کاهش فروش نفت ایران نیست. 

به عنوان مثال مقایسه بیانیه مورخ 14 نوامبر 2016 اوباما با بیانیه فعلی ترامپ نشان می‌دهد این عبارت اوباما در بیانیه دولت فعلی آمریکا نیامده است: «علی‌رغم این، ایالات متحده منطبق با تعهدات آمریکا در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) دیگر سیاست تلاش برای کاهش فروش نفت خام ایران را دنبال نمی‌کند. اقدامات ایالت متحده برای عمل به این تعهدات از زمان فرا رسیدن روز اجرای برجام انجام شده‌اند. در این روز، آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تأیید کرد که ایران گام‌های مرتبط هسته‌ای مشخص‌شده در برجام، به منظور ضمانت صلح‌آمیز بودن و صلح‌آمیز ماندن برنامه هسته‌ایش را برداشته است.»  

بیانیه روز پنجشنبه ترامپ و بیانیه‌های قبلی‌تر دولت آمریکا به موجب قانونی صادر شده‌اند که روسای جمهور این کشور را موظف به گزارش‌دهی درباره اجرای تحریم‌های نفتی علیه ایران می‌کنند. در بند 1245 از لایحه بودجه دفاعی سال مالی 2012 آمریکا از دولت این کشور خواسته شده با توجه به ارزیابی‌ها از وضعیت عرضه نفت و محصولات نفتی، گزارشی درباره امکان کاهش خریداری این محصولات از ایران ارائه شود. 

ایران و گروه موسوم به 1+5 در سال 2015 به توافقی بر سر برنامه هسته‌ای ایران دست یافته‌اند که قرار است تحریم‌های وضع شده به بهانه‌های هسته‌ای علیه تهران را در ازای ایجاد محدودیت‌های در بخش‌هایی از برنامه هسته‌ای ایران کاهش دهد. 

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در 9 گزارش از زمان اجرایی شدن برجام در دی‌ماه سال 1394 همواره پایبندی کامل ایران به تعهداتش ذیل توافق را تأیید کرده است.

• برجام‌ستیزی‌های مشترک اوباما و ترامپ 

در مقابل، دولت‌های اوباما و ترامپ با به کارگیری سیاست‌های مغایر با متن توافق هسته‌ای تلاش کرده‌اند از اجرای تعهدات آمریکا سرباز زده و مزایای ناشی از برجام را برای ایران به حداقل برسانند.

دولت اوباما، پس از اجرایی شدن برجام سیاست‌هایی مانند کارشکنی در رفع تحریم‌های بانکی و ابلاغ قانون منع صدور ویزا برای کسانی که به ایران سفر می‌کنند را در دستور کار قرار داد و دولت ترامپ هم با تهدیدهای مکرر به خروج از برجام تلاش کرده سایه ابهام و سردرگمی پیرامون توافق را حفظ کند.

هر دو دولت، علناً محقق شدن مزایای توافق برای ایران را به تغییر رفتار این کشور در حوزه‌های خارج از چارچوب برجام، مانند برنامه موشکی و فعالیت‌های منطقه‌ گره زده‌اند.