سید احسان قاضی زاده هاشمی نماینده کمیسیون فرهنگی مجلس و علیرضا رئیسیان تهیه‌کننده و کارگردان سینما در استودیو «فار30 نما» حاضر شدند و درباره «نسبت کمسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی با قوانین سازمان سینمایی» صحبت کردند.
در ابتدای برنامه محمد نجفی زاده مجری حادثه زلزله غرب کشور را به همه بازماندگان تسلیت گفت و بحث را با سوالی از نماینده کمیسیون فرهنگی مبنی بر اینکه شما مدیری هستید علاوه بر حضور در دولت نهم در دولت دهم هم حاضر شدید. قاضی زاده هاشمی هم با ابراز همدردی با زلزله زده کرمانشاه گفت: این مطالب مربوط به فضای مجازی است در یک دوره با آیت‌الله هاشمی شاهرودی مدیر کل روابط عمومی را عهده دار بودم. در دانشگاه‌ها فعالیت اجتماعی،سیاسی و فرهنگی داشتم، رایزن فرهنگی ایران در کرواسی فعالیت کردم. مدیر کل مطبوعات و خبرگزاری های داخلی وزارت ارشاد بودم و مدیر کل ارشاد استان تهران بودم. با آقای جنتی کمتر از 6 ماه همکاری داشتم. علت جدایی ما عدم پذیرش برخی رویکردهای فرهنگی و فکری بود. من استعفاء ندادم عازم حج واجب بودم و اعلام کردم ادامه نمی دهم و در کمال دوستی از ایشان جدا شدم و نکاتی را هم به ایشان اعلام کردم که روی آن نکات احساس می کنم تاملی نکردند و اتفاقا در حوزه عملکردی آسیب هم دیدند.
وی ادامه داد: یک دوره هم مشاور آقای پورمحمدی در سازمان صدا و سیما بودم و وارد مجلس شدم. در کمیسیون فرهنگی حاضر شدم و افتخار می کنم عضو شورای نظارت بر سازمان صدا و سیما با رای همه نمایندگان مجلس شورای اسلامی با قریب 140 رای انتخاب شدم در این مدت هم با اهالی فرهنگ بودم. در پیشنهاد آقای صالحی امیری به عنوان وزیر ارشاد در مجلس مخالف ایشان نطق کردم و به صورت زنده پخش شد. آن نطق من بیانگر دفاع از حقوق هنرمندان است و آقای صالحی امیری با سوابقی که داشتند صلاحیت پست وزارت ارشاد را ندارند. عملکرد ایشان کوتاه مدت بود اما معتقد بودم وزیر ارشاد جنس اش فرهنگی و هنری باشد و یا سابقه مدیریت مستمر باشد و صاحب یک فضیلت در این حوزه باشد.
* اکثر نمایندگان تمایلی برای حضور در کمیسیون فرهنگی مجلس ندارند
هاشمی درباره حضور صالحی در وزارت ارشاد گفت: آقای صالحی به عنوان یک چهره فرهنگی می شناسم صاحب تالیف و استاد هستند ممکن است در بحث مدیریت اجرایی نیازمند تجربه بیشتر و افزونتر هستند و یا نیازمند تعامل بهتر هستند و یا در حوزه فرهنگی و سینما کار کردند، در حوزه موسیقی و هنر صاحب تجربه نیستند اما قرابت ایشان نسبت به آقای صالحی امیری بیشتر است. فکر می کنم اگر کمک به ایشان بشود و در حوزه اجرایی مدیران شایسته و قدری را در حوزه ستاد وزارتخانه به کار بگیرند موفق عمل می کنند. با ایشان صحبت کردیم و از ایشان خواستیم خلاء و نقصان ویژه در ستاد وزارت ارشاد دیده می شود و این تصمیم با وزیر است و مجلس ابزار نظارتی خود را دارد. اما بعد از یک مدت عملکرد ایشان را قضاوت می‌کنیم.
وی درباره حضور در کمیسیون فرهنگی مجلس و کلام مقام معظم رهبری درباره ولنگاری فرهنگی و ایجاد دغدغه برای ایشان گفت: من زمانی که وارد مجلس شدم تعداد افرادی که برای حضور در کمیسیون فرهنگی مجلس ثبت نام کردند بسیار کم بودند و اکثر نمایندگان به دلیل حوزه های انتخابیه تمایل دارند در کمیسیون اقتصادی و برنامه بودجه یا انرژی و صنایع عضو شوند. من دغدغه فرهنگی این ضرروت را داشت که علیرغم خواسته دیگران در کمیسیون فرهنگی قرار بگیرم. درباره ولنگاری فرهنگی این مهم وجود دارد هرکسی به خودش اجازه ورود به حوزه فرهنگ می‌دهد دخالت می دهد و طی مرتبه نمی شود و هنر و غیر هنر شناخته نمی شود و هر چیزی خودش را به جای یک اثر هنری جا می زند و کارهای بنجل و دست چندم به عنوان یک هنر فاخر نشان بدهند یا اثری که به عنوان «فاخر» شناخته می‌شود این فاخر بودن در کجا شکل می‌گیرد ما روی این بحث داریم. نکته بعد ورود و خروج عرصه فرهنگ و هنر، رسانه و مطبوعات سینما مشخص نیست. طی مرتبه در حوزه هنر صورت گرفته است؟ در این عرصه هیچ نظارتی برای این مرتبه وجود ندارد نه در صنف و نه در ارشاد. بیشتر اتحادیه ها نقش حمایتی برای خود ایفا می کنند.
قاضی‌زاده هاشمی افزود: آیا مجموع صنوف سینما همه گروه‌ها و جریانات سینما را در بر می گیرد یا یک گروه آمده و می گوید آن عده قبلی نباشند. اعطای رتبه بندی سینمایی و رنکی که بخواهد در آن ایجاد شود و جایی که بتواند نقش پدرانه برای همه گروه های سینمایی و جریانات سینمایی داشته باشیم آیا این موضوع محقق شده است؟ ما در همه رشته‌ها داریم. این رسم حوزه فرهنگ است که بسیاری له می‌شوند و بسیاری دیگر در مراتب بالاتر قرار می گیرند.
* مصوبات مجلس در حوزه فرهنگ و هنر اندک است
علیرضا رئیسیان تهیه کننده و کارگردان نیز ضمن ابراز همدردی با بازماندگان حادثه زلزله کرمانشاه و تسلیت به ملت ایران گفت: در حال حاضر 200 تعریف در دنیا برای فرهنگ وجود دارد و دوستان کمیسیون کدام تعریف مد نظرشان است که از آنجا وارد بحث بشویم. کتاب «مجلس شورای ملی عصر مشروطیت» را نگاه می کردم 24 دوره مجلس 2 مصوبه در حوزه فرهنگ بیشتر ندیدم اما بعد از انقلاب حتی یک مصوبه هم نداشتیم. در این 40 سال اخیر یک مصوبه که مربوط به بهبود جریانات فرهنگی و هنری شود ندیدم. مجلس 2 وظیفه قانون گذاری و نظارت بر اجرای قوانین دارد که از این دو وظیفه اولی انجام نشده، علیرغم اینکه رئیس محترم مجلس شورای اسلامی عضو کمیسیون فرهنگی است و نایب رئیس اول هم عضو کمیسیون هستند این کم کاری مربوط به این دوره نیست کل این چهل سال هیچ وقت اتفاق نیفتاده است.
این سینماگر افزود: زمانی که رئیس کانون کارگردانان بودم با دوستان به دیدن آقای حدادعادل رفتیم و تاکید کردیم که این قانون حقوق مولفین و مصنفین مربوط به سال 1348 است ما اگر درخواست کنیم که این قانون به روز رسانی شود چه باید بکنیم ایشان گفتند در مجلس رأی نمی آورد شما بروید از دولت به عنوان لایحه بیاورید ببینیم چه می شود.
وی ادامه داد: سیستم اداری مناسبات خود را جا می اندازد. وزیران به عنوان برنامه یک مواردی را می‌نویسند که معمولا نه اجرا می شود و نه به درد اجرا می خورد. من غیر از یک دوره که اوایل دهه 60 بود و آقای خاتمی وزیر ارشاد بود و دوره اصلاحات هیچ وقت وزیر ارشادی ندیدم با هنرمندان گپ و گفت داشته باشد. بزرگترین ایراد سیستم این است که وزیر با هنرمندان هیچ نشست و برخاستی ندارد مهم این است که ارتباط دو طرفه برقرار شود که محصول این ارتباط بشود آنچیزی که در حوزه فرهنگ قرار است رشد کند.
مجلس نمره پایینی در چارچوب اختیاراتش می گیرد
رئیسیان در ادامه به عملکرد کمیسیون فرهنگی اشاره کرد و گفت: چرا کمیسیون فرهنگی به جای اینکه فلان فیلم نمایش داده شود یا نشود از حقوق هنرمند دفاع نمی کند؟ ساده ترین کار حقوق مولفین است در سطح بین الملل امکانش وجود ندارد در سطح داخلی که می توانیم انجام دهیم. می توانیم این حقوق را قانونی کنیم یا جلوگیری از قاچاق محصولات فرهنگی یک قانون الکن که مربوط به کمیسیون فرهنگی نیست و به تولیدات سمعی و بصری باز نمی گردد. اگر امروز محصول قاچاق شود و قاچاقچی را بگیرید و نیروی انتظامی آن را دستگیر کند جریمه اش حدود 4 میلیون تومان است که بسیار پایین است.
ما اگر در چارچوب اختیارات مجلس حرکت کنیم مجلس نمره پایینی می گیرد. اگر در بحث نظارتی برویم آنجا از این قسمت هم بدتر است و نظارتی بر دستگاه فرهنگی کشور ندارد. جزء مراوداتی که وزیر را می خواهند با هنرمندها ارتباطی ندارند چه کمبودهایی وجود دارد. نهاد صنفی فراگیر نیست و عدم فراگیری مشارکت در آن بسیار پایین است. مشارکت معنوی فعال در آن وجود ندارد. این معایب است. اما بخشی به خود مجلس باز می گردد.
مجلس نیاز به مانیتورینگ ندارد
هاشمی در ادامه توضیح داد: اطلاعات آقای رئیسیان ناقص است یا منابع غیرمعتبری بوده است. من از اجرا وارد مدیر قانونگذاری شدم و مدیران ارشاد جلوی همه اعضا جور دیگری صحبت می کنند نوع بیان سنجیده تر و با اطلاعات دقیق تر صحبت کنند. در حوزه تقنینی مجلس در همه دوره ها مصوبه داشتیم. ساختار وزارت ارشاد سال 66 تصویب شده، قوانین مربوط به مطبوعات در سه دوره اصلاح شده. قانون نظام جامع رسانه در این دوره است. برنامه ششم توسعه سیاسی اقتصادی و فرهنگی است در حوزه های مختلف موسیقی، میراث فرهنگی و گردشگری، واگذاری میراث و بهره برداری توسط بخش خصوصی را مجلس مصوب کرد برای از بین نرفتن آثار میراث.
وی افزود: در برنامه ششم عزیزان در حوزه سینمایی پیشنهاد قابل قبول و قوی نداد اما تغییر کاربری و تغییر اراضی برای سالن سازی سینما مصوبه داریم. در برنامه پنجم مصوبه داشتیم و تمدید کردیم. مجوز تغییر کاربری دور افتاده ترین نقاط کشور برای احداث سالن سینما را مجوز دادیم. این تغییر ممکن است در جای دیگر رخ ندهد اما به عنوان یک محیط فرهنگی در سالن سینما وجود دارد. اختلاف سازمان مالیات و حوزه سینما وجود دارد. ما جلسات متعدد در دوره مجلس داشتیم. کمیسیون فرهنگی فراتر از قانون در حوزه اجراء تفاهم نامه رئیس سازمان سینمایی با سیستم بانکی جلسه گذاشتند و پیگیری نکردند. آقای ایوبی در آن دوره برای برگزاری جشنواره به کجا آمد غیر از رکن نظارتی راجع به هزینه کردها و جوایز جشنواره. اعتبارات سازمان سینمایی چه کسی تامین می کند.امسال اعتبار به رقم 204 میلیارد تومان رفته این را چه می کنید؟ تمام تحولات سینمای ایران سمت ما می آید و نیاز دارد مانیتور کنیم. ما همه درد دل های خانه سینما و چند شغله بودن مدیرعامل خانه سینما و... را می دانیم بعضی ها هم می ترسند و سکوت می کنند و محافظه کاری می کنند.
رئیسیان در ادامه تاکید کرد: بخش اول فرمایشات شما صحبت های من را تایید کرد من عرضم این بود که هیچ مصوبه موثر در ارتباط با هنرمندان نداریم. درباره حقوق مولفین کاری انجام دادید؟
قاضی زاده هاشمی گفت: صندوق هنر را ما درست کردیم اینکه در اجرا به هنرمند کمک نمی کند ضعف اجرا است. حقوق مولفین ما باید به پیمان جهانی بپیوندیم باید انجام شود حتی راجع به کتاب داریم. رابطه جهانی باید حل شود ما نمی توانیم حقوق مولفین را در یک بعدی در نظر بگیریم و باید برای همه در نظر بگیریم. ما باید قانون جهانی را بپذیریم حق دخالت خارجی را می دهیم اگر به این قانون جهانی بپیوندیم قوانین داخلی هم با آن نسبت تغییر دهیم. آن قانون ضعف دارد یا قدیمی است بدون قانون نیستیم. آن قانون جهانی دربرگیرنده همه موارد است.
رئیسیان در ادامه تاکید کرد: قوانین داخل کشور تا زمانی که قانونی جهانی حل شود باید اصلاح شود می توانیم در قوانین داخلی از حفاظت از حقوق مولف داشته باشیم. مجلس آیا برای فرم دادن و استاندارد کردن قوانین نظارتی هیچ مصوبه ای در سینما داشته است.
هاشمی در پاسخ به رئیسیان گفت: مجلس نمی تواند در ریز حوزه اجرایی ورود کند به لحاظ قانونی زیرا شورای نگهبانی تذکر می دهد که نباید وارد حریم اجرا شد. نظارت بر کلیه فعالیت های فرهنگی هنری نظارت تولید و پس از تولید داریم. ما راجع به بودجه سالیانه ورود می کنیم که دیوان محاسبات و بازرسی کل کشور وارد می شود اگر دولت بد عمل کردند ابزار ما تحقیق، تفحص، تذکر و استیضاح است اگر در رویه ها ایراد بگیریم به دولت می گوییم پیشنهادات در جهت اصلاح روند به ما ارائه دهند یا پیشنهادی که مجلس طرح می دهد.
آئین نامه های وزارت ارشاد درون وزارتخانه ای است/ سلیقه در وزارت ارشاد حاکم است
رئیسیان در بخش دیگری از مناظره این سوال را مطرح کرد آیا می دانید شورای صدور پروانه ساخت براساس چه مکانیزمی این کار را انجام می دهد و هاشمی پاسخ گفت: قانون در اساسنامه وزارت ارشاد متاسفانه دست را باز گذاشته. ما الان حرفمان این است که در حوزه سینما آئین نامه های موجود درون وزارتخانه ای است. ما حتی راجع به آئین نامه هیئت وزیران که آئین نامه های مستند به اساسنامه باشد که در آن باید به تصویب کمیسیون بررسی تطبیق مصوبه دولت و قوانین در مجلس تشکیل می شود نرسیدیم. ترکیب شورای پروانه ساخت و نمایش، اصل این شورا در مصوبه هیات وزیران وجود دارد اما ترکیب آن مسکوت است وزیر به وزیر که می آید این ترکیب عوض می شود. هشت سال یک نماینده از کمیسیون فرهنگی ناظر در شورا حضور داشت هم عضو شورای پروانه ساخت و نمایش داشتیم آقای جنتی گفتند من نماینده نمی خواهم و حذف کردند. ما در حوزه سینمایی اختیارات بسیط و بازی دادیم برای حاکمیت سلیقه مدیران سینمایی.
رئیسیان در ادامه از هاشمی پرسید شما سالها در وزارت ارشاد بودید آیا کتابی که نوشته نشده ممیزی می شود؟ آیا روزنامه ای که هنوز در نیامده بازرسی می کند؟ چرا فیلم سینمای قبل از اینکه ساخته شود در این جهان فعلی و ابزار و تکنولوژی ارائه پروانه ساخت چه مشکلی از حاکمیت حل می کند؟
هاشمی در پاسخ به رئیسیان گفت: بحث نظارت پیش و پس در قانون به صورت کلی وجود دارد. قانون در سینما اینقدر بسیط است که مدیر حاکمیت سلیقه خود را انجام می دهد. وقتی ریزتر وارد شدیم می گویند محدودیت ساز است. قانون یک خط ترسیم می کند. ما باید تابع یک نظم باشیم.
رئیسیان گفت: سینمای دولتی که در ایران وجود دارد در هیچ کشوری وجود ندارد. یک دوره در بلوک شرق وجود داشت که ما از آنها گرفته بودیم الان دیگر وجود ندارد. زیرا قابل اعمال نیست. وقتی فیلم براساس پروانه ساخت ساخته نمی شود
هاشمی درباره بحث نظارت توضیح داد: نوع مکانیسم ها متفاوت است برخی از جاها باید از اتحادیه های صنفی مجوز بگیرند برخی باید توانمندی مالی باشید.
سینمای ایران رو به نابودی است/ مسئولیت این سینما با مسئولین سینمایی است نه هنرمند
رئیسیان درباره نظارت در سینمای ایران و محدودیت‌ها قبل از تولید فیلم توضیح داد: در ایران کارگردان فیلم اول توانایی دارم سرمایه دارم بازیگر و عوامل گفتند شما می گویید در شورا نمی توانید اما در کشورهای مختلف می توانید فیلم بسازید آیا در سینما فیلم نمایش داده می شود یا نه به ممیزی ربطی ندارد سینمادار می گوید قابلیت نمایش در سینما را ندارد. در کشور فرانسه 135 فیلم تولید می شود بیش از 47 فیلم به نمایش عمومی در نمی آید این دلیل نیست که تولید نشود. هنر دولتی تمام شده کمیسیون و دولت فشار بیاورد که هنرمند را کنترل کند نتیجه اش می شود سینمای بی رمق دو قطبی یا کمدی آنچنانی بیاد بسازیم یا از دولت سفارش بگیرید، سازمان اوج و حوزه هنری، فارابی، صدا و سیما و شهرداری کار کنید. یا فیلم سوپر تجارتی که رکورد بزند. پخش کننده ها به دنبال شکستن رکورد خودشان هستند. این سینما رو به فنا است. آن بنیه جدی و اصیل سینمای بعد از انقلاب به شدت تضعیف شده به دلیل دو قطبی بودن سینما و این قوانین نظارتی به بهتر شدن وضعیت نمی کند. در قوانین حمایتی هم قانونی وجود ندارد و تنها سلیقه است. مرتب وضع بدتر می شود شما در چارچوب هیچ چیزی نمی توانید پاسخ بخواهید.
کمیسیون فرهنگی در جداسازی جشنواره ورود کند
وی ادامه داد: کمسیون فرهنگی سوال کند با چه منطقی جشنواره فیلم فجر دو قسمت شد. من حاضرم بحث کنیم. اگر به این نتیجه رسیدیم که این دو بخش بودن جشنواره هیچ حسنی ندارد شما قدرت دارید که این را برگردانید. چند نفر کارشناس را دعوت کنید چرا دو بخش شدن جشنواره به ضرر سینمای ملی است. اگر مکمل هم باشند به نفع هم باشند اما در این شکل با هم افتراق داشته باشند دولت بگوید قانون اینگونه تکلیف کرده و من انجام می دهم. مجلس هم می گوید ما نمی توانیم در ریز قوانین وارد شویم من هنرمند هم می گویم از این وضعیت ناراضی هستم و این نظارت پیش از تولید در جهان امروز پاسخگو نیست. حاضرید یک حرکت جدی کنید. فیلم را با همه هزینه و امکانات بساز و پروانه نمایش بگیر تا مقطع پروانه نمایش نظارتی نباشد. برخی می گویند خود اهالی سینما نمی خواهند. افرادی که نگران هستند بروند داوطلبانه پروانه ساخت بگیرند من هنرمند که به خودم اطمینان دارم پروانه ساخت برای چی بگیرم. فیلم را تولید می کنم بعد توقیف کنید.
هاشمی درباره جشنواره فیلم فجر توضیح داد: بودجه را ما تصویب می کنیم و ما می توانیم جشنواره فیلم فجر را به حالت قبل که یک جشنواره بود برگردانیم. در همه جای دنیا نظارت وجود دارد. کمپانی های و شرکت های تولید و صاحب سرمایه نظارت می کند ما چون کشور ایدئولوژیک هستیم سیستم دولت نظارت می کند. کمپانی ها درباره همه چیز نظر می دهند و درجه اکران را هم نظر می دهد. ما نظام اعتقادی داریم با یک چارچوب بندی هستیم و مردم به آن احترام می گذارند و رای دادند.
مسئولیت این سینما را مسئولین برعهده بگیرند نه هنرمند
رئیسیان در ادامه تاکید کرد: شما مسئولیت این سینما را بپذیرید.نظارت و حمایت در همه جای دنیا هست اما شکل آن متفاوت است ما نظام ایدئولوژیک هستیم باید مسئولیت این سینما را این مسئولین برعهده بگیرند.
مدیران ارشاد از رانت اعمال قدرت استفاده می کنند/ حذف شورای پروانه ساخت یک ادعا است
هاشمی تاکید کرد: در نحوه اجرا حرف شما را قبول دارم. من با این که وزیر ارشاد فیلم را ببیند و نظر بدهد مخالفم ایشان یک نفر است. ما باید مکانیزم داشته باشیم. شورای تخصصی فنی و یک قوه عاقله به وجود بیاوریم. سلیقه های وزرای ارشاد در آثار نشان می دهد. ادعای حذف پروانه ساخت توسط یکی ازمدیران ارشاد در حد یک ادعا است. آنچه که در حوزه سینما می بینیم هرکس متناسب با سلیقه خودش عمل می کند زیرا دوست دارد از رانت اعمال قدرت و اعمال مدیریت استفاده کند که ما با این مشکل داریم. ارشاد روی یک سیستم عقلانی بر نظارت ضابطه گذاری کند و پای مجوزهایش بایستد. ما از رستاخیز دفاع کردیم. حمایت از سینمای ملی و مذهبی ما بود زیرا معتقدیم در کشور یک سیستم داریم قاعده حاکمه بر مبنای فقهی و دینی داریم و این را اعتقاد داریم. ضوابط در ارشاد شفاف نیست و سلیقه ای است.
رئیسیان در ادامه تاکید کرد: پروانه ساخت مضر به حال سینما است زیرا فیلمساز مسئولیت خودش را گردن دولت می اندازد. دولت باید پاسخگو باشد. درحالی که فیلم را من ساختم. دولت نظارت بر چارچوب فیلمنامه می کند که در ساخت ممکن است 80 درصد آن تغییر کند.
صدور برخی احکام توسط سازمان سینمایی تخلف است
هاشمی درباره ارائه احکام در سازمان سینمایی گفت: سازمان سینمایی از خلاء اختیارات گسترده پیش بینی شده استفاده می کند. تعدد مناصب و شغلی که مدیرعامل خانه سینما دارد باعث ورود نهاد نظارتی است. من معتقدم در برخی مسئولیت ها سازمان سینمایی تخلف داشته است.
فاخر بودن به پول نیست به اندیشه است
رئیسیان تاکید کرد مجلس نسبت به رانت‌ها نظارت بیشتری اعمال کند و گفت: مجلس نسبت به رانت در سینما در حوزه فرهنگ آسیب پذیری‌اش بالا است. تمام این محصولات به نام فاخر هیچ محصول درستی ندارد. در مجلس از رانت خواری در پروژه های فاخر جلوگیری کنید و یک نظر سنجی از اهالی سینما داشته باشید. فاخر بودن به پول نیست به اندیشه و برنامه است. روی جدا کردن جشنواره فیلم فجر، منابع مالی، روی نظارت حساس باشید.
هاشمی در پایان گفت: مجلس 10 فیلم فاخر با 40 میلیارد پول بودجه دارند که نسبت به این حساس هستیم.
