محمدحسن طالبیان - معاون میراث‌فرهنگی در نشست موزه‌های منطقه آسیا و اقیانوسیه شورای بین‌المللی موزه‌ها که از روز دهم تا دوازدهم آبان ماه برگزار شد، به ارائه مقاله‌ای درباره ثبت جهانی قنات‌های ایرانی پرداخت و گفت: «بسیاری از مناطقی که استقرارگاه‌های ما در آنجا وجود دارند به خاطر خلق سیستم سنتی است که توانسته تاکنون به کار خود ادامه دهد. در برخی از مناطق کویری ما نیمه چاه‌هایی داریم که در گذشته خلق شده اند و بیش از 120 هزار قنات وجود دارد که اکنون 37 هزار قنات آن فعال هستند.»
وی ادامه داد: «ما در کشور می‌بینیم که در دوره هخامنشی به ویژه در بم، جنوب خراسان و مناطق دیگر افراد مختلف درباره خلق قنات در سرزمین ایران در دوره هخامنشی صحبت می‌کردند، به ویژه در مناطقی که چشمه‌هایی وجود نداشته است.»
معاون میراث‌فرهنگی گفت: «در برخی از نقاط سیستم ایجاد این قنات‌ها ساده و در برخی نقاط دیگر پیچیده است.»
طالبیان بیان داشت: «بیشتر قنات‌های شهر بم که در دوره‌های مختلفی ایجاد شده‌اند از گسل تغذیه می‌کنند و نوع قنات‌های آن گسلی است. زمانی که زلزله می‌آمده و گسل ایجاد می‌شده از همان جا قنات هم شکل گرفته، بنابراین حیات کنار ممات در این مناطق وجود داشته است.»
طالبیان تصریح کرد: «در دوره اشکانیان و ساسانیان به نظر می‌رسد که تعداد قنات‌ها را توسعه داده‌اند. در دوره دوم ایلخانی‌ها نیز تعداد زیادی قنات وقف شده است.»
معاون میراث‌فرهنگی کشور بیان کرد: «ما 11 قنات را از بین 37 هزار قنات انتخاب کردیم تا در فهرست میراث جهانی به عنوان قنات‌های ایرانی به ثبت برسانیم. هر کدام از آنها نماینده‌ای از قنات‌های دیگری هستند که به دلایل مختلف جغرافیایی، معماری و... نماینده‌ای از آنها در این فهرست قرار گرفته است. برخی از قنات‌ها به دلیل شرایط جغرافیایی خاص هستند، قنات‌های کوهستانی پیچیده هستند و قنات‌های نیمه کوهستانی ساختار پیچیده‌ای ندارند. بعضی از آنها از رودخانه‌ها تغذیه می‌شوند. یکی از مهم‌ترین قنات‌ها که از نظر تکنولوژی و ساختار بسیار مهم است، قنات قصبه گناباد است که عمیق‌ترین مادرچاه دنیا را دارد.»
طالبیان افزود: «قنات قصبه گناباد 320 متر مادرچاه دارد. ناصرخسرو هزار سال پیش درباره آن در کتابش مطالبی نوشته است.»
او تصریح کرد: «قنات‌ها شهرها را شکل داده‌اند. بخش‌هایی از آن لایروبی شده اند تا 30 درصد به آب آن اضافه شود. حجم بسیاری از آب این قنات برای کشاورزی و مصرف استفاده می‌شود. قنات جوپار در کرمان نیز دارای مدیریت بسیار مهمی است که به همین دلیل آن را منحصر به فرد کرده است».
