آبان ماه سال 1359، یادآور شهادت 20 تن از خلبانان نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران است، که به همین مناسبت در این مطلب، به معرفی و بررسی مختصر پنج فیلم سینمایی و یک سریال که داستان رشادت‌های خلبانان را روایت کرده است، می‌پردازیم.
عقاب ها
فیلم سینمایی «عقاب‌ها» به کارگردانی ساموئل خاچیکیان، که داستان آن بر اساس یک اتفاق واقعی نوشته شده است، از پربیننده ترین فیلم‌های سینمای بعد از انقلاب اسلامی به شمار می‌رود. خاچیکیان «عقاب‌ها» را بر اساس یک داستان واقعی ساخته است. داستان فیلم از این قرار است که یک هواپیمای نظامی پس از انجام ماموریت، مورد حمله عراقی‌ها قرار می‌گیرد و خلبان به ناچار با چتر نجات در خاک عراق فرود می‌آید. درهمین حین، نظامیان عراقی در پی دستگیری او هستند که عده‌ای از تکاوران ایرانی با لباس مبدل وارد عراق میگردنند و او را نجات می‌دهند.
سعید راد بازیگر اصلی این فیلم که در «عقاب‌ها» در نقش یک خلبان مقابل دوربین رفته بود، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا، چند شاخصه را علت مهم جذب مخاطب این فیلم دانست و گفت: «اول آنکه موضوع فیلم بسیار به روز بود و همزمان با جنگ تحمیلی این کار ساخته شد. به طوری که هنگام کار هواپیماهایی که به پایگاه شکاری رفت و آمد می‌کردند را می‌دیدیم، و این ین فیلم جنبه ناسیونالیسم ایرانی‌ها را هم تحریک می‌کرد.»
سعید راد، جمشید هاشم‌پور، زری برومند، شهاب عسگری و رضا رویگری، از بازیگران اصلی فیلمی هستند که تاکنون هیچ کدام از فیلم‌هایی که با امکانات و توانایی‌های بسیار ساخته شدند، نتوانستند موفقیت آن را کسب کنند.
حمله به اچ 3
این فیلم که داستان یکی از پیچیده‌ترین عملیات‌های هوایی جهان را روایت می‌کند، در سال 1373 به کارگردانی شهریار بحرانی و تهیه‌کنندگی روح‌الله برادری، ساخته شده است.
داستان فیلم به این صورت است که نیروی هوایی عراق، جهت محافظت از هواپیماهای نظامی خود در برابر حملات ایران، آنها را به دورترین نقطه از ایران، به نزدیکی کشور اردن، در سه پایگاه که به نام اچ 3 شناخته می‌شدند منتقل می‌نماید؛ و از سویی دیگر نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران، برای جلوگیری از تقویت نیروی هوایی عراق، عملیاتی را طراحی می‌کند که در طی آن هشت فروند جنگنده فانتوم با چند بار سوختگیری هوایی به پایگاه دشمن می‌رسند و ضربه سنگینی را به دشمن وارد می‌نمایند.
این فیلم نیز، یکی از فیلم‌های سینمایی موفق دفاع مقدس است که توانسته مخاطبان را به خود جذب نماید. جعفر دهقان، محمد کاسبی، فرامرز شهنی، حسین یاری و حسن عباسی در این فیلم ایفای نقش کردند و موسیقی فیلم را مجید انتظامی نواخته است.
دایره سرخ
«دایره سرخ» فیلمی به کارگردانی جمال شورجه و نویسندگی احمد شهرابی فراهانی ساخته سال ۱۳۷۴ است که سرگذشت یکی از خلبانان دفاع مقدس را روایت می‌کند.
داستان این فیلم به این صورت است که یکی از خلبانان هواپیمای جنگی، به نام رضا هنگام بازگشت از یک عملیات برون مرزی توسط پدافند سنگین یک منطقه ناشناس در خاک عراق مورد اصابت گلوله قرار می‌گیرد. او برای شناسایی موقعیت پدافند عراق، به فعالیت خود در نیروی هوایی ادامه می‌دهد و از طرفی با پدر زن خود یکی از افسران بازنشسته نیروی هوایی است، در تقابل است و توجهی به خواسته او که قصد دارد رضا و همسرش به آلمان بروند، نمی‌کند. تا اینکه روز موعود فرا می‌رسد اما به علت غیبت یکی از خلبانان، پدر زن رضا جای او در عملیات شرکت می‌نماید و موفق به نابودی اهداف می‌گردد.
فرامرز قریبیان، اردلان شجاع کاوه، محمد کاسبی، پریسا شاهنده و رضا آقاربی، بازیگران اصلی حمله به اچ 3 هستند، و محمد رضا عقیلی موسیقی این فیلم 104 دقیقه ای را نواخته است.
خلبان
«خلبان» فیلمی به کارگردانی جمال شورجه و نویسندگی سیدعلیرضا سجادپور ساخته سال ۱۳۷۶ است که داستان آخرین مأموریت شهید عباس دوران را روایت می‌نماید.
داستان این فیلم به این صورت است که صدام حسین قصد دارد اجلاس سران کشورهای عدم تعهد را در بغداد برگزار کند و با تبلیغات فراوان خود را صلح طلب معرفی کند و فشارهای سیاسی به جمهوری اسلامی ایران را بیافزاید. در همین حین، شهید عباس دوران با شجاعت فراوان، مسئولیت عملیاتی را می‌پذیرد که بازگشت ندارد. او پس از عبور از پدافند هوایی اطراف شهر بغداد، هواپیمای خود را به ساختمانی که قرار بود اجلاس در آن برگزار شود، اصابت می‌دهد و به شهادت می‌رسد.
جمال شورجه در رابطه با این فیلم، اینگونه می‌گوید: در زندگی این شهید فرازهای و نشیب های دراماتیک خوبی وجود دارد و در نهایت نیز با عملیات استشهادی توانست کنفرانس غیرمتعهدها را که قرار بود سال 62 و دقیقا در کوران جنگ ایران و عراق و دفاع مقدس در بغداد برگزار شود، را لغو کرد. هواپیمای شهید در یکی از میادین اصلی بغداد سقوط کرد ولی ما این مهم را در فیلم اینگونه نشان دادیم که شهید عباس دوران هواپیمای خود را به هتلی که کنفرانس غیرمتعهدها در آن برگزار شد، کوبیده است؛ چرا که هم وجه نمایشی فیلم زیباتر شود و هم ایجاد خلل در برگزاری کنفرانس منطقی تر جلوه کند.
علی دهکردی، جعفر دهقان، نگین صدق گویا، اصغر محبی و هوشنگ توکلی، برخی از بازیگران این فیلم 90 دقیقه‌ای هستند و همچنین، محمدرضا عقیلی موسیقی این فیلم را نواخته است.
پرواز خاموش
«پرواز خاموش» فیلمی به کارگردانی عبدالحسن برزیده و نویسندگی عطاءاله سلمانیان ساخته سال ۱۳۷۷ است، که داستان نجات یک هواپیمای نظامی از تیررس دشمن را روایت می‌کند.
داستان این فیلم به این شرح است که عباس خلبان یک هواپیما جنگی به همراه دوربین های ساخت وطن که برای اولین بار روی جنگنده ای سوار شده است، برای شناسایی موقعیت دشمن به آن سوی مرزها می رود. ولیکن دشمن در برگشت هواپیما و خلبان را هدف قرار می‌دهد و از برج مراقب به او خبر می دهند که هواپیما نباید به دست دشمن برسد. عباس زنجانی (خلبان) با وجود زخمی که برداشته، مصمم می‌شود که در اولین فرودگاه در خاک ایران به زمین بنشیند، اما فرودگاه آبادان قدیمی و مخروبه است و قبلاً بوسیله دشمن تخریب شده است. بسیجی های آن منطقه وقتی از موضوع خبردار می شوند با تمام قدرت فرودگاه را پاکسازی می کنند. هواپیما فرود می‌آید، اما خلبان دوام نمی‌آورد و شهید می‌شود. فیلم داخل هواپیما دست فرماندهان می رسد، آن ها تأکید می کنند که جنگنده نیز باید سالم به پایگاه برسد که این بار نیز نیروهای بسیجی به همراه چند خلبان و کارشناس هواپیما، طی عملیات مفصل با وجود درگیری بسیار با عراقی‌ها جنگنده را سلامت به پایگاه می رسانند.
حسین یاری، بهمن دان، مجید مشیری، مجید زارع کار و فرید کشکولی در این فیلم ایفای نقش نموده‌اند و محمدرضا عقیلی موسیقی این فیلم سینمایی را نواخته است.
شوق پرواز
«شوق پرواز» سریالی 24 قسمتی است که به کارگردانی یدالله صمدی و تهیه کنندگی جواد نوروزبیگی، از شهریور ماه سال 90 تا بهمن همان سال، بر روی آنتن رفت.
پروژه این سریال از سال ۱۳۷۴ و با کسب اجازه از دفتر مقام معظم رهبری آغاز و دستور همکاری به ارتش داده شد. مرحله پیش‌تولید سریال شوق پرواز از سال ۱۳۷۶ آغاز شد و بخش‌هایی از فیلم که مربوط به دوران کودکی سرهنگ شهید بابایی در شهر قزوین بود هم فیلمبرداری شد. کارگردانی سریال در این دوره بر عهده حسین قاسمی جامی و نویسندگی سه تن از نویسندگان ارتش گذاشته شده بود که به علت اختلاف نظرهای بوجود آمده بین عوامل تولید در همین ابتدا متوقف شد. ولی پس از وقفه‌ای ۱۰ ساله مجدداً از ۱۳۸۶ کلید خورد. در این دوره نویسندگی فیلم‌نامه کار مشترک ارتش، بنیاد امور ایثارگران و جانبازان و خانواده شهید عباس بابایی بود.
با ورود یدالله صمدی به عنوان کارگردان، تصویربرداری سریال از خرداد ۱۳۸۸ آغاز شد و ادامه این فیلم در پایگاه هشتم شکاری اصفهان ضبط شد که شهاب حسینی، در نقش شهید عباس بابایی ایفای نقش نمود.
