کشور هند یکی از بزرگترین مشتریان نفتی ایران است، این کشور پیرو مذاکرات خود با آمریکایی ها به منظور جایگزینی نفت ایران با نفت آمریکا بازی از پیش تعیین شده ای به راه انداخت.
هند پس از تلاش برای تصاحب امتیاز توسعه میدان گازی فرزاد B با مدل مالی گران برای ایران و پرامتیاز برای خود با مخالفت مسوولان کشورمان روبرو شده و به زعم خود با اقدامی تلافی جویانه تصمیم به کاهش واردات نفت از ایران گرفته و آن را به اجرا در آورد.
در این شرایط بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت ایران نه تنها نسبت به درخواست طلبکارانه و تهدید آقایان مهاراجه عقب نشینی نکرد بلکه قلب اروپا را جایگزین هند کرده و مقصد و مشتریان جدیدی برای نفت کشورمان پیدا کرد.
اگرچه طبق آمار ،صادرات نفت ایران به هند در ماه اکتبر در مقایسه با ماه ژون 167 بشکه در روز کاهش یافته، اما همزمان با این موضوع، فروش نفت ایران به فرانسه و ایتالیا در ماه اکتبر در مجموع، افزایشی 100 هزار بشکه ای در روز را تجربه کرده است.
در ماه اکتبر ایران به طور متوسط روزانه 160 هزار بشکه نفت به ایتالیا و 133 هزار بشکه نفت به فرانسه صادر کرده که با احتساب افزایش فروش نفت به ترکیه و تبدیل به بزرگترین تأمین کننده نفت ترک ها، نه تنها هندی ها نقره داغ شدند بلکه اختلالی در روند صادرات نفت ایران به وجود نیامد چرا که با تدابیر دقیق وزارت نفت و یافتن مشتریان جدیدی چون فرانسه و ایتالیا زمینه های لازم برای متنوع شدن بازارهای هدف ایران و وابستگی بیشتر کشورهای بزرگ اروپایی به نفت ما فراهم شده است.
اگرچه ایران با از دست دادن یکی از مشتریان بزرگ خوب، دچار کوچکترین آسیبی نشد اما نباید از اقدام جدید آمریکا به منظور ترغیب و فریب هند برای زدودن حضورش از بازار نفت ایران گذشت چراکه ریک پری وزیر انرژی آمریکا از طرح وزارتخانه متبوعش برای تسلط بر بازارهای انرژی و تولید و صادرات حداکثری نفت و گاز کشورش به بازارهای جهانی خبر داده است.
همچنین وی از اهمیت ژئوپلتیکی بازار نفت هند به علت صادرات نفت ایران به این کشور سخن گفته است.
هفته گذشته نیز رایان زینک وزیر امور داخلی آمریکا گفته بود: طرح تسلط آمریکا بر بازار انرژی؛ استفاده از نفت این کشور به منظور قطع درآمد نفتی ایران را مورد توجه قرار خواهد داد تا از اقدام ایران برای تامین مالی تروریسم و توسعه تسلیحات هسته ای جلوگیری کند.
وی همچنین اعلام کرده که ایران یک تهدید جدی است و برای مقابله با آن باید از گزینه هایی نه صرفا نظامی بلکه اقتصادی هم استفاده کنیم.
زینک گفته است: اهرم فشار اقتصادی آمریکا تلاش خواهد کرد تا قطره قطره نفتی که ایران تولید می کند را متوقف سازد که طرح تسلط آمریکا بر بازار انرژی بخشی از آن است.
تحریم های آمریکا بهانه مشتریان ایران برای کاهش قیمت نفت
از اینرو برخی تحلیلگران نسبت به وضع تحریم های مجدد دولت آمریکا علیه ایران و دنباله روی جامعه بین المللی از این سیاست جدید احتمالی تردید داشته و نگرانند، پایگاه خبری پلاتز نوشته است: خریداران آسیایی نفت ایران شروع به بررسی طرح های اضطراری خرید نفت برای واردات خود در سال 2018 کرده اند.
برخی از این مشتریان نفتی گفته‌اند در حال بررسی کاهش حجم قراردادهای خرید نفت از ایران هستند تا در صورتیکه دولت آمریکا با وضع تحریم های جدید، دسترسی به نفت خام و میعانات ایران را محدود کرد، آمادگی شرایط جدید را داشته باشند.
یک پالایشگاه در شمال آسیا گفته، خواهان گنجاندن بندهای بیشتری در مورد وضعیت های فورس ماژور در قراردادهای خود با شرکت ملی نفت ایران شده است. گنجاندن بندهای بیشتر در مورد وضعیت های فورس ماژور در دوران تحریم ها معمول بود و ممکن است در سال 2018 دوباره یکی از مهمترین موضوعات مطرح در قراردادهای نفتی ایران باشد.
به گفته منابع آگاه در بازار آسیا، برخی خریداران میعانات ایران در منطقه نیز در حال بررسی افزایش خرید تک محموله ها هستند تا در عین حالی که تعهدات خرید قراردادی از ایران را کاهش می دهند، انعطاف پذیری خود در خریدها را نیز حفظ کنند.
یک تاجر میعانات در یک شرکت پالایش و پتروشیمی کره ای در این باره گفت: من هیچ‌گونه اختلال قابل توجهی در عرضه برای سال آینده پیش بینی نمی کنم، اما چنین وضعیت های نامشخصی می تواند به عنوان یک ابزار چانه زنی مناسب جهت پایین آوردن قیمت ها در قراردادهای سال 2018 مورد استفاده قرار گیرد. من فکر می کنم خیلی از خریداران تقاضای تخفیف به دلیل ریسک معامله با ایران را مطرح خواهند کرد.
تحلیلگران معتقدند بازار امروز نفت که با مازاد عرضه نفت خام آمریکا و دیگر انواع نفت خام مواجه است، در صورت وضع مجدد تحریم ها علیه ایران، همچون سال های گذشته تاثیر چندانی از کاهش عرضه نفت ایران نخواهد دید.
اما آنها اضافه کردند که برخی پالایشگاه ها که از نظر فنی برای پالایش نفت خام و میعانات ایران طراحی شده اند، ممکن است گزینه های محدودی برای جایگزین کردن با نفت ایران داشته باشند.
یونگون جونگ، استاد مدعو دپارتمان سیستم های انرژی در دانشگاه آجوی کره جنوبی در این باره گفت: در صورت وضع مجدد تحریم ها، پالایشگاه های کره جنوبی ممکن است با مشکلاتی مواجه شوند.
کاهش صادرات نفت خام و میعانات ایران در دوران تحریم ها، موجب افزایش تقاضا برای میعانات تولیدی قطر شده بود.
به گفته تجار قطری، در صورت وضع مجدد تحریم ها، باز هم ممکن است عرضه کنندگان قطری میعانات از این وضعیت منتفع شوند.
به علاوه، منابع صنعتی گفتند، در صورت محدود شدن واردات نفت ایران، بخشی از این خلا در بازار آسیا نیز ممکن است با نفت خام و میعانات آمریکا پر شود.
یک منبع صنعتی کره ای آگاه در این باره گفت، از هم اکنون تعدادی از خریداران کره‌ای میعانات ایران، به فکر خرید تعدادی محموله های میعانات از آمریکا افتاده اند.
وانگ پی، معاون بخش تحقیقات و استراتژی شرکت یونیپک چین در این باره گفت: ما هنوز برنامه ای برای تغییر خرید نفت خود از ایران نداریم، اما به تدریج نفت خام بیشتری از آمریکا وارد خواهیم کرد و آن را با بخشی از نفت غیررقابتی خاورمیانه جایگزین خواهیم نمود.
قیمت پایین تر نفت وست تگزاس اینترمدییت آمریکا نسبت به سایر شاخص‌های نفتی جهان از جمله شاخص دوبی و برنت امسال مهمترین عامل در فراوانی حضور نفت خام آمریکا در بازار آسیا بوده است.
در همین راستا به گفتگو با صاحب نظران حوزه انرژی پرداخته ایم که به شرح ذیل است.
خلع سلاح آمریکا با حذف خام فروشی و کسب درآمدهای جدید
هدایت اله خادمی نایب رییس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی می گوید: برای جدا کردن اقتصاد از نفت و ایزوله کردن خود در برابر تحریم های این حوزه که به راحتی از جانب ابر قدرت های جهان به ویژه آمریکا در هر زمانی دور از انتظار نیست، باید فروش نفت خام خود به جهان را هرچه سریعتر تعیین و تکلیف کنیم.
وی ادامه داد: اگر سال ها قبل جدیت، انگیزه و مدیریت صحیح بر روی نفت خام انجام می شد و به سمت تولید هرچه بیشتر فرآورده های نفتی پیش می رفتیم، اکنون خود و امنیت کالاهایمان را تأمین کرده بودیم.
نایب رییس کمیسیون انرژی با انتقاد از فروش مواد خام کشور به قیمتی ارزان، افزود: با بیخیالی و بی فکری تمام، نفت خام را به مثابه کالا دانسته و به صادرات آن دامن می زنیم. به غلط معتقدیم که هزاران سال دیگر دنیا معتاد نفت خام خواهد بود، از اینرو هیچ ابتکاری به خرج نداده ایم.
خادمی با تأکید بر اینکه از منظر سیاسی و منافع ملی ،هرکشوری به ویژه کشورهای قدرتمند از جمله آمریکا به دنبال تصاحب و سلطه بر بازارهای جهانی هستند، تصریح کرد: آمریکا به منظور توسعه و تسلط بر بازاری که مقاصد سیاسی پررنگی پشت آن دارد، به هر طریقی از جمله قیمت مناسب و یا کم، کیفیت بالا ی نفت خود و... به جذب مشتریان ما اقدام خواهد کرد.
نایب رییس کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی بیان کرد: ایران با وجود داشتن منابعی غنی فرصت های بسیاری را برای تبدیل مواد خام به فرآورده و کسب در آمد از راههای مطمئن از دست داده است.
خادمی تاکید کرد: باید به دنبال بازارهای جدیدی برویم، این روال سیاست است.دنیا به ویژه کشورهای رقیب و آنان که ما را دشمن خود می دانند هرگز به فکر ما نبوده و نخواهند بود.
وی در پایان گفت: ایران با خلاقیت و ابتکار عمل باید هرچه زودتر از سلطه اقتصاد تک محصولی (نفت) خارج شده و با ایجاد درآمد از دیگر منابع در دست خود ، اقدامات آمریکا و متحدانش را خنثی کند.
اتحاد چین، ژاپن، هند و اروپا تهدید نفتی آمریکا را خنثی می‌کند
نرسی قربان کارشناس انرژی گفت: فروش نفت آمریکا به هند به معنای اینکه بازار ایران به دست این کشور افتاده نیست.بازار فروش نفت ایران در کشورهای آسیایی یعنی چین، ژاپن، هند و اروپا همچنان پابرجاست.
این کارشناس ارشد انرژی تصریح کرد: آمریکا همیشه قصد داشته و دارد که صادرات نفت ایران را کاهش دهد، علاوه بر این تحریم‌ها هنوز هم پابرجاست.
قربان تأکید کرد: اگر در این فضا؛کشورهای اروپایی، چین و روسیه با ما همراه باشند، تهدیدات و اقدامات دولت آمریکا عمده تأثیری بر ایران نخواهد گذاشت.
وی گفت: پیش بینی می‌شود با اجرای طرح تسلط آمریکا بر بازار انرژی و با هدف قرار دادن کاهش صادرات نفت ایران، مشتریان نفتی ما برای دور زدن برنامه دولت آمریکا، پیشنهاد خرید نفت با قیمتی ارزان را ارائه دهند.
این کارشناس انرژی با بیان اینکه تاکنون دولت آمریکا هیچ‌وقت در امور خرید و فروش نفت دخالت نداشته و شرکت‌های آنها در این امر پیش‌قدم بوده‌اند، تصریح کرد: قراردادهای نفتی یا دراز مدت‌اند و یا اینکه یک کشتی حامل نفت با تردد در مسیرهایی به یافتن مشتری و فروش آن اقدام می‌کند، از این رو نحوه فروش نفت آمریکا به هند مشخص نیست.
دولت یک بار برای همیشه ریسک حذف نفت از بودجه را انجام دهد
محمدجواد جمالی نوبندگانی دبیر اول کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی می‌گوید: با اقداماتی که این روزها آمریکا انجام داده، کورسوی امید را بر کسانی که به دنبال مصالحه با این کشور بودند، بسته است. اکنون بر همه روشن شده که آمریکا با ماهیت ایران مشکل داشته و هر کاری از دستش بربیاید علیه کشور ما انجام خواهد داد.
وی ادامه داد: امیدواریم همه این بدعهدی‌ها، کینه‌جویی‌ها، مخالفت‌ها و معاندت‌های آمریکا را هیچ‌کس فراموش نکند.
دبیر اول کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی بیان کرد: تأکید مقام معظم رهبری به همه دولت‌ها مبنی بر قطع وابستگی به نفت، اینجا بر همگان شروع می شود چرا که آمریکا از وابستگی ایران به درآمد نفتی مطلع بوده و از این نقطه ضعف در صفحه بین المللی نهایت استفاده را می برد.
جمالی تأکید کرد: بنابراین دولت باید یک بار برای همیشه این ریسک را انجام داده و بودجه کشور را از نفت جدا کند. همچنین با اجرای اقتصاد مقاومتی می‌توانیم تهدیدات آمریکا را خنثی کنیم.
دبیر اول کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی گفت: با اجرای تهدید نفتی آمریکا باید تدابیری اتخاذ شود تا مشتریان نفتی ما از این موضوع سوء استفاده نکنند.
تشکیل هاب انرژی و انتقال گاز به اروپا راهکار مبارزه با تهدید نفتی ترامپ است
حمیدرضا صالحی دبیر کل فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته کشور گفت: طی سالیان اخیر آمریکا شروع به فعالیت و سرمایه گذاری در عرصه تولید نفت شیل اویل و گاز از منابع خود کرده است.
وی تصریح کرد: آمریکا برنامه‌هایی در دست اقدام دارد که در راستای اجرای آنها هدفی جز فلج کردن دیگر کشورها از جمله ایران در سر ندارد.
دبیر کل فدراسیون صادرات انرژی با اشاره به ظرفیت ایران در گاز که دارنده رتبه اول در منطقه است، افزود: با بهره مندی از این ظرفیت و با اتصال گاز به اروپا ضمن این که به یکی از بازیگران اصلی این صحنه تبدیل می‌شویم به لحاظ سیاست بین المللی نیز می‌توانیم ابراز اثر داشته باشیم.
صالحی بیان کرد: معتقدم برای خنثی کردن تهدید نفتی آمریکا راهی جز استفاده حداکثری از منابع گازی خود و تشکیل هاب انرژی قوی در کنار اروپایی‌ها نداریم.
وی با اشاره به دورانی که قیمت هر بشکه نفت ایران به هفت دلار رسید و تکرار این موضوع دور از انتظار نیست، گفت: باید از نیاز مبرم همسایگان و اروپایی‌ها به گاز استفاده کرده و با تحکیم روابطمان از سیاست آمریکا و دولت ترامپ در قبال زیاده‌خواهی‌شان جلوگیری کنیم.
