انتظار می رود دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در طی روزهای آینده موضع خود را در خصوص پایبندی ایران به توافق برجام اعلام کند.
ایران هم اکنون نیز برای جذب سرمایه گذاری به بخش انرژی خود با دشواری مواجه است و در شرایطی که رئیس جمهوری آمریکا تلاش دارد توافق هسته ای را که منجر به کاهش تحریم ها علیه سومین تولید کنندگان بزرگ نفت اوپک شده تضعیف کند، بسیاری از شرکت های بین المللی موانع زیادی برای ورود به بخش انرژی ایران پیش روی خود می بینند.
تلاش های ترامپ بلافاصله روند صادرات روزانه حدود 2.3 میلیون بشکه ای نفت خام ایران را محدود نخواهد کرد. این رقم بیش از 3 برابر مقدار نفتی است که آمریکا در طی سال گذشته به کشورهای دیگر صادر کرده است. اما برای سرمایه گذاران، ریسک ناشی از اقدامات آمریکا می تواند بازدارنده باشد. شرکت هایی نظیر توتال که در ماه جولای به اولین شرکت غربی طرف همکاری با بخش انرژی ایران بعد از برجام تبدیل شد، ممکن است با موانع جدیدی در کمک به ایران برای جذب 100 میلیارد دلار سرمایه گذاری به بخش نفت و گاز خود مواجه شوند. اما سوال اینجاست که تصمیم آمریکا به خروج از برجام چگونه بر بازارهای انرژی تاثیر خواهد گذاشت.
اگر ترامپ تصمیم به وضع تحریم های سختگیرانه تر علیه ایران بگیرد، این مسئله ممکن است مانع از سرمایه گذاری های جدیدی شود که ایران برای نوسازی صنعت نفت فرسوده خود و افزایش تولید نفت و گاز نیاز دارد. پیشتر، تحریم های امریکا که در ژانویه 2016 تعلیق شد، صادرات نفت خام ایران را هدف قرار گرفته بود و مشتریان نفتی ایران تهدید شده بودند که اگر خریدهای خود از این کشور را کاهش ندهند، با جریمه های مالی مواجه خواهند شد.
آمریکا این اهرم را نیز در اختیار دارد که تحریم های مشابهی را علیه شرکت های انرژی طرف همکاری با ایران وضع نماید، زیرا بسیاری از این شرکت ها در آمریکا فعالیت تجاری دارند و از دلار برای خرید تجهیزات و پرداخت پول به پیمانکاران استفاده می کنند. به گفته ایمان ناصری، تحلیلگر موسسه اف جی ای در لندن: «تامین مالی پروژه ها و سرمایه گذاری در ایران حتی از الان هم سخت تر خواهد شد.
ناصری افزود، توانایی ترامپ در محدود کردن فروش نفت ایران احتمالا چندان بالا نخواهد بود. در دور قبلی تحریم ها، واشنگتن بر تمایل مشتریان آسیایی برای خرید نفت کمتر از ایران اتکا کرده بود، در حالی که اتحادیه اروپایی تحریم کامل خرید نفت از این کشور را به اجرا گذاشته بودند. اگر دیگر طرف های برجام تمایلی به بر هم زدن یا مذاکره مجدد در مورد برجام نداشته باشند، احتمالا دولت آمریکا به رهبری ترامپ این بار در صورت تلاش برای تحریم نفت ایران منزوی خواهد شد. اگر آمریکا صادرات و تولید نفت ایران را تحریم کند چه خواهد شد؟
آمریکا نزدیک به 40 سال است که از ایران نفت خریداری نمی کند، اما از زمان لغو تحریم ها، میزان خرید کشورهای آسیایی و اروپایی از ایران تقریبا دو برابر شده و به 2.2 تا 2.4 میلیون بشکه در روز رسیده است. بعد از لغو تحریم های اروپا، صادرات به کشورهای اتحادیه اروپا به حدود نیم میلیون بشکه در روز رسیده است. صادرات نفت ایران به چین نیز در ماه اوت به بالاترین رقم از ژوئن 2016 تاکنون رسید.
همایون فلکشاهی، تحلیلگر موسسه وود مکنزی در این باره گفت: «به نظر می رسد که اروپا تمایلی برای تحریم مجدد نفت ایران مثل سال 2012 ندارد.» وی افزود، اما ممکن است آمریکا به ویژه از طریق دارایی هایی که در آمریکا قرار دارند، تصمیم به فشار بر خریداران نفت ایران بگیرد.
هلیما کرافت، تحلیلگر موسسه آر بی سی کپیتال مارکتس گفت، تصمیم یکجانبه دولت آمریکا برای تحریم مجدد ایران «موجب کاهش اشتیاق شرکت های اروپایی و برخی شرکت های آسیایی برای دنبال کردن برنامه ها جهت سرمایه گذاری در بخش بالادستی نفت ایران خواهد شد.» وی افزود، این ممکن است به نوبه خود «پالایشگاه های خارجی را ناگزیر سازد تا نفت کمتری از ایران بخرند، به ویژه اگر این پالایشگاه ها مجددا تهدید به محروم شدن از بازارهای سرمایه آمریکا شوند.»
