ترکیه پس از اتفاقات سال 2015 و سرنگونی جنگنده ارتش روسیه در سوریه، تغییر مواضع چشمگیری در قبال نوع ارتباط با کرملین داشته است.در حقیقت ترکیه با چرخش مواضع سعی در گسترش روابط با روسیه دارد و در این زمینه تحلیل های مختلفی درباره چرخش مواضع آنکارا مطرح است.
اخیرا گزارش های متعددی توسط منابع رسانه ای درباره خریدهای نظامی ترکیه از روسیه مطرح شده است. "آنکارا" در ماه های اخیر تلاش های گسترده ای را برای خرید دو سامانه موشکی "اس-400" از روسیه انجام داده است.
خبرگزاری اسپوتنیک در این زمینه گزارش داد : "سرویس فدرال همکاری‌های نظامی و تکنیکی روسیه در بیانیه‌ای اعلام کرده است که مسکو و آنکارا برای تحویل سامانه دفاع موشکی اس-400 روسیه به ترکیه به توافق رسیده اند. مسکو و آنکارا بر سر تحویل سامانه موشکی زمین به هوا به ترکیه به توافق رسیده اند و قراردادی را به امضا رسانده اند. اولویت حق اظهار نظر درباره این قرارداد به مشتری خارجی تعلق دارد. باید تاکید کرد تحویل این سامانه به ترکیه با منافع ژئوپولیتیک روسیه سازگاری دارد.
تحلیلگران نظامی معتقدند که سامانه موشکی اس 400 خریداری شده ترکیه می تواند یک پیام سیاسی داشته باشد و آن عدم اعتماد "آنکارا" به کشورهای غربی است. ترکیه علیرغم هشدارهای کشورهای عضو پیمان آتلانتیک شمالی و آمریکا مبادرت به خرید این سیستم کرده است.
خرید سامانه موشکی اس 400 بدان معناست که ترکیه به وعده های آمریکا پیرامون انتقال تکنولوژی سامانه های دفاع موشکی آمریکایی همچون پاتریوت مطمئن نیست و به همین جهت اقدام به خرید سامانه موشکی اس 400 از روسیه کرده است.
دلیل دیگر خرید سامانه های موشکی اس 400 از روسیه این است که "کرملین" ممکن است ساز و کار ساخت و انتقال تکنولوژی سامانه اس 400 را در اختیار ترکیه قرار دهد و از این رو این موضوع "آنکارا" را برای خرید این سیستم روسی مصمم تر کرده است.
مقامات آمریکایی به شدت مخالف خرید سامانه های موشکی روسی از سوی ترکیه هستند و در این زمینه هشدار داده اند. «هیتر نورت»، سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا درباره امضای قرارداد خرید سامانه دفاع موشکی اس-400 میان ترکیه و روسیه با بیان اینکه استفاده کشورهای عضو ناتو از سامانه های نظامی متناسب با سامانه های نظامی این سازمان، از اهمیت بسزایی برخوردار است، گفت: اگر ترکیه واقعا قصد خرید این سامانه را داشته باشد می توان گفت که این مساله برای ما بسیار نگران کننده خواهد بود.
ژنرال جوزف دانفورد رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا نیز در این زمینه می گوید: خرید سامانه دفاع موشکی اس 400 روسیه از جانب ترکیه نگرانی واشنگتن را برمی‌انگیزد. دانفورد در یک مصاحبه تلویزیونی با شبکه ان‌بی‌سی گفت: "ترکیه همچنان توافق خود با روسیه را نهایی نکرده است و در صورتی که این توافق نهایی شود، نگران کننده خواهد بود."
البته کارشناسان معتقدند که ترکیه درباره خرید سامانه موشکی اس 400 مستقل تصمیم می گیرد. ایگور کوروچنکو سردبیر مجله روسی «نشنال دیفنس» در این زمینه می گوید: اگر هر فردی درباره این مسئله ابراز نگرانی کند، نخست شرکت‌های صنعتی-تسلیحاتی آمریکا خواهند بود که در حال حاضر، در رقابت با شرکت الماز-انتی روسیه – طراح و سازنده سامانه دفاعی اس-400 -- در حال شکست هستند.
وی یادآور شد : "مشابه آمریکایی سامانه اس-400، پاتریوت نام دارد. برتری سامانه اس-400 نسبت به آن، اهمیت بسیار زیادی دارد. این که ترکیه به عنوان یک کشور عضو سازمان ناتو، پدافند هوایی روسیه را برای دفاع هوایی و موشکی خود ترجیح داده است، به این معنی است که روسیه از نظر فناوری و برتری در این زمینه از آمریکا پیشی گرفته است. با اینکه وزیر دفاع آمریکا به عنوان یک سیاست‌مدار اظهار نظر کرد، این نشان نمی‌دهد واشنگتن از این توافق استقبال کرده است. هرگز. این توافق به منافع ژئوپولیتیک و مالی آمریکا ضربه می‌زند".
البته رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه با انتقاد شدید از مواضع آمریکا پیرامون خرید سامانه موشکی اس 400 از روسیه گفت: آمریکا و اسرائیل از این توافق خشمگین شده اند.
وی افزود: "آیا باید منتظر آمریکا می‌ماندیم؟ ما برای حصول اطمینان درباره امنیت ملی خود تمام تدابیر لازم را اتخاذ کرده و خواهیم کرد. ما در خانه خودمان میزبانیم (ما در خانه خودمان مهمان نیستیم). پس از آنکه آمریکا و اسرائیل از فروش پهپادهای نظامی به ترکیه سر باز زدند، آنکارا تولید و توسعه این پهپادها را به دست گرفت و موجب نگرانی آن‌ها شد. آنکارا نخستین هزینه برای دریافت سامانه دفاع موشکی اس-400 روسی را به مسکو پرداخت کرده است".
اقدامات دو طرف روسی و ترکیه ای برای انجام معامله داد و ستد سامانه موشکی اس 400 نشان می دهد که این معامله به احتمال زیاد انجام می شود و ساز و کار انجام آن شاید کمی طول بکشد اما این معامله نشان می دهد که اعتماد ترکیه به آمریکا پس از کودتای تابستان سال گذشته در این کشور، به شدت کاهش یافته است.
حسن هانی‌زاده کارشناس مسائل غرب آسیا درباره خرید سامانه موشکی اس 400 توسط ترکیه از روسیه اظهار کرد: گزارش‌های اولیه نشان از دست‌های آمریکایی‌ها در کودتای نافرجام ترکیه داشته؛ لذا اختلاف نظرهایی بین ترکیه و آمریکا بروز پیدا کرده است.
هانی‌زاده با بیان اینکه ترکیه در تلاش است نوع تسلیحات خود را از غرب به شرق تغییر دهد، تصریح کرد: انتظار می‌رود پس از این که ترکیه سامانه S400 را از روسیه خریداری کرد در آینده نیز حجم تسلیحات خریداری شده را از روسیه افزایش دهد.
کارشناس مسائل غرب آسیا با اشاره به نزدیکی روابط بین ترکیه و روسیه بیان کرد: این احتمال وجود دارد که سیاست‌های دولت ترکیه به کلی تغییر کرده و از بلوک آمریکا و غرب خارج شده و به سمت چین، روسیه نزدیک شود. ترکیه احساس کرده نمی‌تواند شریک مناسبی برای آمریکایی‌ها باشد و نگاه و استراتژی آمریکا با دولت اردوغان تفاوت دارد.
ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه نیز از توافق "مسکو-آنکارا" پیرامون خرید سامانه دفاع موشکی "اس-400" حمایت کرده است. وی در این زمینه می گوید: پوتین گفت: " ما آماده ارسال جدیدترین و کارآمدترین سامانه‌های خود (به ترکیه) هستیم.
