ساعت 8:46 دقیقه صبح 16 سال پیش در چنین روزی، در 11 سپتامبر سال 2001، ساختمان‌های تجارت جهانی در منطقه «منهتن» جنوبی شهر نیویورک شاهد اتفاقاتی بود که معادلات روابط بین‌المللی را دچار تحولاتی شگرف کرد. برخورد پرواز شماره 11 خطوط هوایی آمریکا به ضلع شمالی برجهای دوقلوی تجارت جهانی تنها یکی از 4 اتفاق حیرت‌آوری بود که فصل جدیدی در سیاست خارجی آمریکا و روابط بین‌المللی کشورهای دیگر گشود که با جنگ‌های آمریکا در عراق و افغانستان آغاز شدند.
برخورد پرواز شماره 175 شرکت «یونایتد ایرلاینز» به برج شمالی ساختمان‌های تجارت جهانی در ساعت 9:03 دقیقه، اصابت یک شیء پرنده (که دولت آمریکا می‌گفت هواپیمای مسافربری بوده است) در ساعت 9:37 دقیقه به ساختمان پنتاگون و سقوط پرواز شماره 93 شرکت «یونایتد ایرلاینز» در ساعت 10:03 دقیقه در منطقه «شانکسویل» در ایالت «پنسیلوانیا» حوادث دیگری بودند که پس از حادثه اول رخ دادند.
دولت آمریکا به‌فاصله کوتاهی اعلام کرد هواپیماهای آمریکایی را 19 هواپیماربا از گروه القاعده ربوده‌اند. این روایت، اگرچه در ابتدا مورد قبول واقع شد اما مدتی بعد در معرض چالش‌های سختی از جانب دانشمندان رشته‌های مختلف علوم قرار گرفت.
محققان 11 سپتامبر طی سالهای گذشته با آنکه از لحاظ زاویه‌های نگاه تخصصی به حوادث این روز به‌شدت با یکدیگر متفاوت بوده و تخصص‌هایی از مهندسی عمران و معماری گرفته تا علوم تخریب، فیزیک هسته‌ای، خلبانی، علوم مخابرات و غیره داشته‌اند همواره در یک نقطه به نتایج همسانی رسیده‌اند: نهادهای فدرال مأمور برای ارائه گزارش‌های رسمی از حوادث 11 سپتامبر یعنی «کمیسیون بررسی وقایع 11 سپتامبر»، «سازمان مدیریت بحران فدرال»، «مؤسسه ملی استاندارد و فناوری» و سازمان «اف‌بی‌آی» در شرح‌نگاری‌های خود از وقایع این روز، صادق نبوده‌اند.
پروفسور «استیون جونز»، فیزیکدان هسته‌ای، نظریه‌پرداز و استاد دانشگاه «بریگم یانگ» آمریکا از جمله مهم‌ترین محققان 11 سپتامبر است که به‌خاطر انجام تحقیقات مستقل و علمی و به‌دور از هیاهوهای سیاسی از طرفی از طرف گروه‌های حقیقت‌یاب 11 سپتامبر مورد تقدیر قرار گرفته اما از طرف دیگر به همین دلیل از تدریس در دانشگاه منع و از سال 2006 به‌دستور مقامات دانشگاه بازنشسته شده است.
آقای «جونز» قبل از آغاز تحقیقات درباره حوادث 11 سپتامبر به‌خاطر نظریه‌پردازی در حوزه «همجوشی هسته‌ای توسط کاتالیزهای میونی» فرد شناخته‌شده‌ای در دنیای علم فیزیک هسته‌ای بود اما در سالهای گذشته اضافه شدنش به جنبش‌های تحقیقاتی مستقل و حقیقت‌یاب 11 سپتامبر وزن خاصی به این جنبش‌ها بخشیده است تا آنجا که نهادهای دولتی آمریکا در مواردی در پاسخ به تحقیقات ایشان وادار به تجدید نظر در گزارش‌های رسمی خود شده‌اند.
تسنیم در سالهای قبل به‌بهانه سالروز 11 سپتامبر گفت‌وگویی اختصاصی با دکتر «جونز» انجام داد و نظر وی را درباره جنبه‌های مختلف بیش از 10 عنوان مقاله پژوهشی که ایشان در مجله‌های معتبر علمی درباره وقایع این روز به چاپ رسانده‌اند جویا شد.
گفت‌وگو با این دانشمند آمریکایی را با یکی از مهم‌ترین موضوعات محل اختلاف ایشان با گزارش رسمی «مؤسسه ملی فناوری و استاندارد» یعنی ریزش برجهای دوقلوی تجارت جهانی به‌فاصله 56 و 102 دقیقه بعد از اصابت هواپیماها آغاز می‌کنیم. آقای «جونز» و برخی از دیگر کارشناسان علم تخریب و مهندسی عمران معتقدند ساختمان‌های تجارت جهانی که از سازه‌های محکم فولادی ساخته شده بودند نمی‌توانند تنها بر اثر آتش‌سوزی ناشی از اصابت هواپیماها ــ چنان‌که در گزارش‌های رسمی عنوان شده ــ فروریخته باشند.
آنها فرضیه «تخریب مهندسی‌شده» با بمب‌های از قبل جاسازی‌شده را به‌استناد برخی شواهد فیزیکی قابل قبول‌ترین فرضیه برای تبیین علت ریزش ساختمان‌ها مطرح کرده‌اند. در حال حاضر نکته‌ای که هم دانشمندان حقیقت‌یاب 11 سپتامبر و هم دولت آمریکا بر سر آن توافق دارند این است که برجهای 110طبقه‌ای تجارت جهانی به‌گونه‌ای ساخته شده بودند که توان مقاومت در برابر اصابت تصادفی و احتمالی هواپیماهای بوئینگ 707 را که قصد فرود در فرودگاهی در نزدیکی‌های منتهن داشتند داشته باشند، اما اختلاف دو طرف در آنجاست که دولت آمریکا می‌گوید آتش‌سوزی ایجادشده در ساختمان‌ها توانسته در نهایت منجر به ریزش آنها شود، در حالی که آقای جونز و همکاران ایشان نظر دیگری دارند.
چرا برجهای دوقلو فرو ریختند؟
جونز در همین ارتباط می‌گوید: «نکته اینجاست که طبق آنچه ما و دولت آمریکا با آن توافق داریم برجهای تجارت جهانی باید در برابر اصابت هواپیماها مقاومت می‌کردند. روایت رسمی آمریکا در حال حاضر این است که آتش‌سوزی ایجادشده در برج‌ها برای فروپاشی کامل آنها به‌گونه‌ای که می‌بینیم، کافی بوده است».
وی می‌افزاید: «علی‌رغم این، حتی مؤسسه ملی استاندارد و فناوری هم هماهنگ با یافته‌های تیم تحقیقاتی ما اعتراف کرده است که "قادر نیست توضیح کاملی درباره فروپاشی کامل برج‌ها ارائه دهد"».
دولت از بررسی شواهد مواد منفجره در بقایای برجهای دوقلو طفره رفته است
یکی از مهم‌ترین یافته‌های تحقیقاتی پروفسور جونز در سال 2005 کشف یک ماده منفجره قدرتمند به‌نام «ترمیت» در مخروبه‌های ساختمان‌های تجارت جهانی بر اساس آزمایش روی چهار نمونه متفاوت از مخروبه‌های برجهای دوقلو و ساختمان شماره 7 بوده است. از جمله انتقادات آقای جونز به گزارش مؤسسه ملی استاندارد و فناوری این است که این نهاد فدرال آمریکا در گزارشی که درباره ریزش ساختمان‌های تجارت جهانی بعد از اصابت هواپیماها ارائه کرده هرگز شواهد مربوط به بقایای مواد منفجره یا ترمیت در سازه‌های فولادی به‌جامانده از ساختمان‌های تجارت جهانی را بررسی نکرده است.
از ایشان میپرسم چرا تأکید دارند که «مؤسسه ملی استاندارد و فناوری» به‌نمایندگی از دولت «باید» این کار را انجام می‌داد زیرا فرضیه انفجار مهندسی‌شده ممکن است آن‌قدر دور از ذهن باشد که اصلاً دولت نیازی به بررسی بقایای مواد منفجره در سازه‌های فولادی ندیده باشد؛ در پاسخ می‌گوید: «برای تحقیقات درباره خسارت‌های عظیم ناشی از آتش‌سوزی یک مجموعه دستور العمل مهم به‌نام NFPA 921 وجود دارند».
وی در توضیح درباره لزوم پیروی مؤسسه مورد نظر از این دستورالعمل‌ها می‌گوید: «مؤسسه ملی استاندارد و فناوری باید این دستورالعمل را رعایت می‌کرد؛ در NFPA 921 به‌صراحت قید شده لازم است محققان هنگام تحقیق درباره خسارت‌های عظیم ناشی از آتش‌سوزی، شواهد مربوط به بقایای مواد منفجره را مورد بررسی قرار دهند و انجام بررسی برای یافتن بقایای ماده منفجره ترمیت به‌طور خاص ذکر شده است».
آقای جونز می‌افزاید: «ممکن است آنها دلایلی منطقی برای انجام این کار داشته باشند، اما در این صورت هم طبق مفاد NFPA 921 لازم است آنها پرونده‌ای با عنوان "معافیت" باز و دلایل مورد نظرشان برای امتناع از انجام این تحقیقات را ذکر کنند. اما آنها نه پرونده معافیت باز کرده‌اند و نه شواهد مربوط به وجود مواد منفجره یا بمب‌های آتش‌زا را بررسی کرده‌اند. بنابراین، اینکه این بررسی‌‌ها انجام نشده‌اند، خلاف دستورالعمل مورد نظر و غیرقانونی بوده است».
99درصد شواهد به‌جامانده از ساختمان‌های تجارت جهانی تخریب شدند
محققان علوم ساختمانی برآورد کرده‌اند برای ساختن برجهای دوقلو از 200 هزار تن سازه‌های فولادی استفاده شده است. پس از حوادث 11 سپتامبر «مؤسسه ملی استاندارد و فناوری» 236 سازه فولادی به‌جای‌مانده از مخروبه‌های ساختمان‌های تجارت جهانی را برای انجام تحقیقات به آزمایشگاه برد و گزارش داد حرارت ناشی از سوخت هواپیما باعث ذوب سازه‌های فولادی به کار رفته و در نهایت باعث فروپاشی ساختمان شده است.
پروفسور جونز و همکاران وی اما ضمن رد این فرضیه که حرارت ناشی از سوخت هواپیما و آتش‌سوزی توانسته باشد سازه‌های فولادی را ذوب کند به اینکه دولت آمریکا بقیه سازه‌های فولادی غیر از این 236 قطعه را به دولت چین فروخته و آنها را ذوب کرده هم اشکال وارد و ادعا می‌کنند واشنگتن به‌عمد شواهدی را که می‌تواند پرده از انفجار در ساختمان‌ها بردارد از بین برده است.
در همین راستا از این استاد بازنشسته آمریکایی سؤال شد: «با توجه به اینکه در علم از روشهای نمونه‌گیری برای تحقیق درباره مسائل استفاده می‌شود آیا فکر نمی‌کنید می‌توان به نتایج تحلیل‌های به دست آمده از این 236 سازه فولادی اعتماد کرد؟ فکر می‌کنید که از مابقی سازه‌های فولادی می‌توان به چه نتایجی رسید که به دست آوردن آنها از همین 236 قطعه امکان‌پذیر نیست؟ ضمن اینکه اگر دولت یا هرکس دیگری تلاش می‌کند در تحقیقات روی این سازه‌ها ممانعت ایجاد کند، چرا اصلاً به مؤسسه ملی استاندارد و فناوری اجازه دسترسی به این 236 قطعه داده شده است؟».
آقای جونز در پاسخ می‌گوید: «سؤال اینجاست که شما چطور می‌توانید بگویید که محققان دولت از روشی غیرجانبدارانه برای نمونه‌گیری استفاده کرده‌اند؟ این را به‌خاطر داشته باشید که آنها به‌صراحت می‌گویند تحقیقات لازم برای یافتن شواهد مواد منفجره را انجام نداده‌اند، بنابراین، احتمال دارد که آنها نمونه‌های مشکوک و آغشته به مواد منفجره را کنار گذاشته باشند و تنها 236 نمونه عاری از مواد منفجره را برای تحقیقات انتخاب کرده باشند».
وی در ادامه تصریح کرد: «این را هم به‌خاطر داشته باشید که جمعی از مهندسان با بیان اینکه انتقال بیش از 99 درصد سازه‌های فولادی با کشتی به آسیا برای ذوب کردن در حکم تخریب شواهد حادثه 11 سپتامبر است با این قضیه به‌شدت مخالفت کردند اما صدای‌شان به جایی نرسید. افراد دولت، به‌عوض حواسشان به این بود که این شواهد ذوب شوند. از بین بردن شواهد از یک صحنه جرم، اقدامی بسیار مشکوک است».
"سقوط آزاد" برجهای دوقلو با جاسازی بمب در ساختمان‌ها میسر شد
موضوع بعدی گفت‌وگو با این نظریه‌پرداز آمریکایی بحث مربوط به سقوط برجهای دوقلو و ساختمان شماره 7 تجارت جهانی در 11 سپتامبر سال 2001 است. منتقدان سرعت سقوط این دو برج ظرف تنها 11 (برج اول) و 9 ثانیه (برج دوم) را مشکوک می‌دانند و می‌گویند این برج‌ها اصطلاحاً با سرعت «سقوط آزاد» فروریخته‌اند. به‌گفته آنها، در حالت عادی سرعت سقوط برج‌ها باید بسیار کندتر از این بود چرا که دخالت عواملی از جمله مقاومت هوا و یا برهم‌کنش قسمت‌های در حال فروریزی ساختمان باعث اختلال در فروپاشی ساختمان و در نتیجه آهستگی این فرایند می‌شود.
اما برجهای دوقلوی تجارت جهانی در روز 11 سپتامبر با سرعتی فروریختند که گویا عاملی از داخل ساختمان در حال «شارژ» کردن حرکت رو به پایین آنهاست. پروفسور جونز و بسیاری از دیگر محققان حقیقت‌یاب 11 سپتامبر می‌گویند این عامل، «بمب‌های جاسازی‌شده در ساختمان» بوده است.
پروفسور جونز در پاسخ به این پرسش که آیا فرضیه «انفجار مهندسی‌شده» تنها فرضیه قابل قبول برای سقوط آزاد این برج‌هاست، می‌گوید: «مؤسسه ملی استاندارد و فناوری اعتراف کرده که برج‌ها کاملاً با سرعت سقوط آزاد فرو ریخته‌اند یعنی با شتابی نزدیک به سقوط آزاد. ساختمان 47طبقه‌ای شماره 7 هم با ارتفاعی بیش از 100 فوت با شتاب سقوط آزاد پایین آمد و مؤسسه ملی استاندارد و فناوری هم بالاخره بعد از تحقیقات من و دیوید چندلر که خواستار بررسی شواهد شدیم، به این موضوع اعتراف کرده است».
وی ادامه می‌دهد: «ریزش ساختمان شماره 7 با شتابی برابر سقوط آزاد مستلزم این است که تمام سازه‌های فولادی و سیمانی این ساختمان از مسیر کنار زده شوند تا سقف ساختمان بتواند با این سرعت پایین بیاید. سقوط آزاد یعنی اینکه جرم مورد نظر آزادانه و بدون اینکه چیزی حرکتش را متوقف یا آهسته کند، پایین می‌آید. هنگام ریزش یک ساختمان توده‌های موجود در مسیر باید مسیر سقوط را کند کنند اما این اتفاق، طبق همان چیزی که مؤسسه ملی استاندارد و فناوری خودش تحلیل و اعتراف می‌کند برای این ساختمان 100فوتی رخ نداد».
این استاد دانشگاه آمریکا سخنانش را این‌گونه ادامه می‌دهد: «آیا می‌توان سیمان و تیرهای فولادی مربوط به ساختمانی با بیش از 8طبقه را با آتش‌سوزی از بین برد؟ پاسخ منفی است و مؤسسه ملی استاندارد و فناوری حتی به این سؤال که این‌همه مواد چطور در طول مسیر کنار زده شده‌اند، پاسخ نمی‌دهد. اما مواد منفجره می‌توانند سازه‌های سیمانی و فولادی را از مسیر کنار بزنند تا اجازه دهند سقف ساختمان با سرعت سقوط آزاد پایین بیاید».
دادگاه‌های بین‌المللی باید درباره حوادث 11 سپتامبر تحقیق کنند
در ادامه از آقای جونز میپرسم چه دلیلی دارد که دولت یا افرادی دیگر خواسته باشند داخل ساختمان بمب کار گذاشته باشند، که ایشان در پاسخ می‌گوید: «سؤال شما به انگیزه‌های این کار مربوط می‌شود.
من به‌عنوان دانشمند تنها شواهد فیزیکی را مورد بررسی قرار می‌دهم و آزمایش‌هایی انجام می‌دهم تا حقیقت را بدانم. وقتی بحث از انگیزه‌هاست این دیگر چیزی نیست که من به‌عنوان محقق علمی به آن پاسخ دهم».
این استاد دانشگاه ادامه داد: «به همین خاطر است که من و سایر دانشمندان، مهندسان و معماران خواستار آن شده‌ایم که یک نهاد قضایی با اختیار صدور حکم احضار در این باره تحقیقات کیفری انجام دهند. این تنها راه مسالمت‌آمیزی است که از طریق آن می‌توان فهمید چه‌کسی در ساختمان‌ها بمب کار گذاشته و چه انگیزه‌ای از انجام این کار داشته است».
آقای جونز در سال 2007 در مصاحبه‌ای با روزنامه گاردین بدون اشاره به نام هیچ نهاد یا سازمان دولتی گفته بودند فکر می‌کنند برخی نهادهای دولتی در حوادث 11 سپتامبر دست داشته‌اند. ایشان در پاسخ به این سؤال که آیا هنوز هم همین نظر را دارند، می‌گویند: «به‌نظر من این هم چیزی است که یک نهاد قضایی باید به آن پاسخ دهد. چنین دادگاه یا تحقیقاتی می‌تواند توسط دادگاه‌های بین‌المللی انجام شود».
مجموعه‌ای از اتفاقات عجیب و غریب در 11 سپتامبر
این استاد دانشگاه آمریکایی با بیان اینکه فکر می‌کنند انجام این تحقیقات قضایی «ضروری» است، بار دیگر تأکید کردند که شواهد زیادی نشان‌دهنده جاسازی مواد منفجره در ساختمان‌ها در روز 11 سپتامبر بوده است؛ ایشان می‌گویند: «از کار انداختن پدافندهای هوایی آمریکا در همان روز و فروش سهام‌های شرکت‌های هواپیمایی یونایتد ایرلاینز و آمریکن ایرلاینز و بسیاری از حوادث عجیب و غریب دیگر در روز 11 سپتامبر نمی‌توانند اتفاقی بوده باشند».
پروفسور استیون جونز در پایان با بیان اینکه او و همکارانش تحقیقات درباره جنبه‌های مختلف حوادث 11 سپتامبر را ادامه می‌دهند ابراز امیدواری کرد روزی بتواند حقایق این روز معمابرانگیز آمریکا را برای همگان بازگو کند.
