مقامات کردستان عراق در هفتم ژوئیه 2017 از تصمیم خود برای برگزاری همه پرسی استقلال این منطقه در روز بیست و پنجم سپتامبر خبر دادند.
این تصمیم کردستان عراق با مخالفت دولت مرکزی بغداد و کشورهای دیگر در منطقه روبرو شد و حتی برخی معارضان در داخل منطقه کردستان با آن مخالفت کردند.
اهرم فشار سیاسی
وبگاه «الحرة» عراق در گزارشی در این خصوص نوشت که «عدنان عثمان»، عضو حزب معارض «التغییر» می‌گوید که «این همه‌پرسی از طریق نهاد قانون‌گذاری کردستان عراق انجام نمی‌شود چون پارلمان تقریبا از 2 سال پیش تعطیل است و اشکالی که درباره همه پرسی مطرح است مربوط به زمان و طرف برگزار کننده آن است».
وی همه‌پرسی را تصمیم خطرناک و نسنجیده رهبران حزب دموکراتیک کردستان به رهبری مسعود بارزانی خواند و گفت: از آنجایی که از لحاظ مالی، اقتصادی و سیاسی بستر واقعی و مناسب برگزاری همه پرسی فراهم نشده زمان آن نامناسب است.
جمعی از رقبای سیاسی بارزانی نیز او را متهم می‌کنند که همه پرسی را اهرم فشاری برای رسیدن به دستاوردهای سیاسی و افزایش محبوبیت خود قبل از انتخابات آتی قرار داده است.
«ریبوار فائق الطالبانی»، رئیس شورای استانی کرکوک این اتهام‌ها را مردود خواند و گفت: حق تعیین سرنوشت ارتباطی به فراکسیون یا شخصیتی حزبی ندارد و برگزاری همه پرسی صد سالی است به تاخیر افتاده است.
الطالبانی که وابسته به حزب اتحاد میهنی به رهبری جلال طالبانی، رئیس جمهور سابق عراق است هشدارها درباره پیامدهای همه پرسی در سایه مشکلات سیاسی داخل منطقه کردستان و درگیری های منطقه را رد کرد و گفت: اینها هیچ ارتباطی با حق تعیین سرنوشت ندارد.
پارلمان کردستان از اکتبر 2015 و به دنبال اختلافی که بر سر تمدید دوره ریاست بارزانی بر این منطقه یا برگزاری انتخابات پیش آمد نشستی برگزار نکرده است.
منطقه کردستان عراق همچنین با مشکلات اقتصادی ناشی از کاهش قیمت نفت روبروست و همچنین اختلافات با دولت بغداد و جنگ با داعش هم بر اوضاع این منطقه سایه افکنده است.
«عبدالله ورتی»، سخنگوی جنبش اسلامی کردستان عراق هم بر این باور است که هدف از همه پرسی، اتحاد و همبستگی صفوف کردها و حل اختلافات بین طرف های درگیر با یکدیگر بر سر قدرت در پارلمان و از سرگیری کار پارلمان است.
وی در گفت‌وگو با الحره گفت: کسانی که دعوت به نه گفتن در همه پرسی می‌کنند تنها از قدرت سیاسی حاکم بر این منطقه خشمگینند زیرا به تکلیف خود در قبال شهروندان عمل نکرده نه اینکه به طور کلی مخالف ایده همه‌پرسی باشد.
هیچ گاه خواهان جدایی نبودیم
«سعدی احمد بیره»، سخنگوی رسمی اتحاد میهنی کردستان هم در گفت‌وگو با الحره گفت: اینکه مقامات کردستان عراق به این نتیجه رسیدند که برگزاری همه پرسی تنها راه قانونی برای رسیدن به استقلال است نشات گرفته از بی اعتمادی آنها به دولت فدرال مرکزی و ناامیدی از آن است.
وی افزود: مردم کردستان هیچ گاه خواهان تشکیل کشورهایی کوچک نبودند کُردها در سال های 1991 و 2003 هم 2 بار برای جدایی فرصت داشتند اما این را انتخاب نکردند.
بیره گفت: ما هرگز خواهان استقلال نبودیم اما دموکراسی ضعیف شده و موازنه‌ها به هم خورده است، حکومت از هم پاشیده و مشکلات زیادی وجود دارد که ما را به نماندن در وضعیت کنونی ترغیب می‌کند.
بارزانی در دوازدهم آوریل گذشته درباره عمق بحران سیاسی در عراق هشدار داده و به احزاب سیاسی این کشور چند ماه برای حل آن مهلت داده و گفته بود که در غیر این صورت مردم کردستان راه خود را در پیش گرفته و سرنوشت خود را تعیین خواهند کرد.
رئیس منطقه کردستان عراق در بیستم آگوست 2017 بر برگزاری همه پرسی در موعد خود تاکید کردو گفت: هیچ شراکت طولانی مدتی با دولت بغداد بعید است با موفقیت همراه باشد.
پایگاه خبری الحره به نقل از همه آنهایی که در این گفت‌وگو شرکت کرده بودند، نوشت: همه طرف‌های سیاسی در کردستان اعم از جناح حاکم و مخالفان، بر سر مساله همه پرسی اتفاق نظر دارند اما اختلاف بر سر موعد برگزاری آن است.
بنا به گزارش منابع خبری، حجم گسترده فجایع انسانی و جنایات صدام حسین در سرکوب قیام استقلال طلبانه کردها در سال 1991، واکنش افکار عمومی جهانی را در حمایت از کردها، به همراه داشت و برآیند آن صدور قطعنامه 688 شورای امنیت سازمان ملل در آوریل 1991، برای ایجاد منطقه امن در مدار 36 درجه شمال عراق بود. در این مقطع کردها موفق شدند بر اساس مفاد موافقت نامه سابق ملامصطفی بارزانی با صدام حسین در سال 1970، حکومت خودمختار کردستان را در شمال عراق ایجاد نمایند.
در تمامی سال‌های بعد از 1991 هیچ‌گاه کُردها انگیزه خود را برای استقلال از عراق به صورت کامل پنهان نکردند، به ویژه در سال‌های بعد از 2003 که همراه با تغییر رژیم سیاسی و نظام حکومتی عراق بود، انگیزه استقلال طلبی نزد کُردها دو چندان شده است. در سال 2005 همراه با همه پرسی قانون اساسی حکومت منطقه کردستان همه پرسی غیررسمی را برای ایراد نظر شهروندان کُرد نسبت به استقلال برگزار کرد که با اکثریت قاطع 99 درصدی مورد پذیرش قرار گرفت. هر چند در آن مقطع این مساله بزرگ‌نمایی نشد و بنا بر مصلحت‌ها مورد توجه جدی قرار نگرفت.
