«دونالد ترامپ» چهل و پنجمین رئیس جمهور آمریکا به موجب اقداماتی که تا کنون در مسند ریاست جمهوری انجام داده حواشی زیادی را ایجاد کرده اما شاید وی بتواند تاریخ ساز شده و به عنوان اولین رئیس جمهور ایالات متحده که استیضاح شده ، لقب بگیرد. البته پیش از ترامپ سه رئیس جمهور ایالات متحده با خطر استیضاح مواجه بودند اما روندی که در رابطه با آنها طی شد، در نهایت به نتیجه نرسید. موضوع استیضاح ترامپ پس از حوادث «شارلتسویل» و نحوه واکنش وی جدی تر شد و «استیو کوهن» نماینده دموکرات کنگره از ایالت تنسی آمریکا اعلام کرد می خواهد به دلیل حمایت ترامپ از نژادپرستان طرحی را برای استیضاح وی به کنگره ارائه کند. وی چند روز بعد تهدید خود را عملی کرده و این موضوع را در کنگره مطرح نمود و اکنون برای آنکه این طرح در مجلس نمایندگان به رای گذاشته شود تنها به 6 رای موافق دیگر نیاز دارد. البته پیش از وی «برد شرمن» از دیگر نمایندگان دموکرات در کنگره آمریکا نیز موضوع استیضاح ترامپ را مطرح کرده بود.
روسیه بلای جان ترامپ
موضوع استیضاح ترامپ از زمان مطرح شدن دخالت روسیه در انتخابات ریاست جمهوری 2016 آمریکا و اخراج «جیمز کومی» رئیس سابق پلیس فدارل آمریکا (اف بی آی) از سوی ترامپ جدی شد. ترامپ کومی را به این دلیل از ریاست اف بی آی برکنار کرد که وی در حال تحقیق در مورد دخالت روسیه در انتخابات آمریکا بود. در همین رابطه چندی پیش روزنامه اینترنتی «گازیتارو» در تحلیلی نوشته بود : نمایندگان کنگره آمریکا در حال بررسی امکان آغاز تشریفات لازم برای استیضاح "دونالد ترامپ" رئیس جمهور ایالات متحده هستند، البته این نظریه هنوز از سوی اکثریت اعضای جمهوری خواه کنگره مورد حمایت قرار نگرفته است. انتصاب دادستان ویژه برای تحقیق در مورد «ارتباط تیم رهبری ترامپ با روسیه» را می توان نخستین اقدام برای عدم رای اعتماد به رئیس کاخ سفید برشمرد. چند تن از نمایندگان کنگره آمریکا به خبرنگاران گفته اند: «اگر اطلاعات مربوط به اینکه دونالد ترامپ به دلیل تحقیقات پیرامون این مسئله جیمز کومی را از ریاست سازمان اف بی آی برکنار کرده، تایید شود، این مسئله پایه و اساس کافی برای آغاز تشریفات لازم برای استیضاح را فراهم خواهد کرد». بر اساس اطلاعات منتشره در روزنامه «نیویورک تایمز»، سخنان کومی در مورد اینکه ترامپ از وی خواسته بود تا تحقیقات مربوط به تماسهای مایکل فلین، مشاور امنیت ملی وی با مقامات روس را متوقف کند، از سوی منابع مطلع مورد تایید قرار گرفته است. ترامپ در تاریخ 10 ماه مه به بهانه اینکه کومی از عهده وظایف خویش بر نمی آید، او را از سمت خویش برکنار کرد.
دیداری که جنجالی شد
در این بین جنجال پیرامون دیدار دونالد ترامپ با «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه و احتمال در اختیار وی قرار دادن اطلاعات محرمانه نیز بر شدت وخامت اوضاع افزوده، چرا که قضیه نقض پروتکل مربوط به جاسوسی را نیز در مورد رئیس جمهوری آمریکا مطرح کرده است. هرچند کاخ سفید و کرملین، هر دو این مسئله را تکذیب کرده اند. البته تحلیلگران گفته اند که دلایل جدی برای اعمال فشار کافی به منظور کنار گذاشتن ترامپ از قدرت لازم است. این تلاش تاکنون میلیاردها دلار برای سیاستمداران ثروتمند مخالف ترامپ هزینه برداشته و آنها برای رسیدن به خواسته خود باید بهای سنگین تری نیز بپردازند. در صورت آغاز تشریفات اولیه برای استیضاح رئیس جمهور، این ابتکارعمل با رای اکثریت مجلس نمایندگان ادامه یافته و بعد سنای آمریکا نیز باید این اتهام را مورد تایید قرار دهد و به منظور دادن رای عدم اعتماد به دونالد ترامپ، آرای دوسوم سناتورهای آمریکایی لازم خواهد بود.
کارشناسان و قانونگذاران چه می گویند
به عقیده «سرگئی اوزنوبیشیف» نائب رئیس موسسه ارزیابی های راهبردی روسیه، تنها امکان به استیضاح کشاندن ترامپ، ثابت کردن این قضیه است که وی اطلاعات سری به روسیه داده است. این مسئله در آمریکا بسیار جدی تلقی می شود. این کارشناس یادآور شده است: «تاکنون در ایالات متحده چنین رئیس جمهور نامحبوبی در چنین مدت کوتاهی سابقه نداشته است. ولی استیضاح مسئله بسیار جدی است که نیاز به اثبات اتهامات وارده دارد. فعلا که چنین مسئله ای ثابت نشده است». «رونالد ال فینمن» مورخ و استاد تاریخ پیش‌بینی کرد: ترامپ 70 ساله مدت زمان اندکی را در تصدی امور خواهد گذراند و مایک پنس، معاون رئیس جمهور در نهایت عملکرد ترامپ را به چالش خواهد کشید. «آلن جی لیچمن»، مورخ سیاسی که به «استاد پیشگویی» معروف است پیش از این، پیروزی دونالد ترامپ را پیش‌بینی کرده بود. وی در اوایل ماه جاری پیش‌بینی کرد ترامپ استیضاح می‌شود و این اتفاق همزمان با انتخابات میان دوره‌ای کنگره در سال 2018 آمریکا رخ می‌دهد. «نوح فلدمن» استاد دانشگاه حقوق هاروارد پیش‌بینی کرده است حمله ترامپ به مطبوعات و تضعیف نقش رسانه‌ها در دولت او می‌تواند زمینه برکناری ترامپ را فراهم کند. بر اساس تبصره 4 از ماده 2 قانون ریاست جمهوری آمریکا، مواردی همچون خیانت، رشوه و دیگر جرائم سنگین می‌تواند رئیس جمهور را به پای میز استیضاح بکشاند. با توجه به این موارد استفاده از قدرت و زیرسوال بردن مطبوعات می‌تواند بخشی از این قانون را تشکیل دهد. «مکسین واترز» نماینده دموکرات ایالت کالیفرنیا یکی از منتقدین نیرومند ترامپ است که از قبل از ورود به کاخ سفید در تلاش بوده تا با اثبات اتهامات مبنی بر روابط هدفمند تیم ترامپ و مسئولین دولت روسیه درجریان انتخابات این کشور، زمینه را برای محکومیت و استیضاح او فراهم کند. این نماینده بانفوذ دموکرات چندی قبل در صفحه توییتر خود نوشته بود: آماده استیضاح باشید. "واترز" ماه گذشته در جریان جنجال های مربوط به تماس و تبانی کارکنان تیم ترامپ با مسئولین کرملین به صراحت اعلام کرد که او در این ماه ها همه سعی خود را معطوف به جمع آوری مدارک و مستندات برای اثبات اتهامات علیه ترامپ خواهد کرد. وی اضافه کرد که در صورت اثبات این اتهامات ،کنگره آمریکا باید هر چه سریع تر به استیضاح رئیس جمهوری آمریکا اقدام کند.
مردم آمریکا علیه ترامپ
موضوع استیضاح ترامپ به حدی جدی است که علاوه بر قانونگذاران آمریکا مردم این کشور نیز از این روند حمایت می کنند. در همین رابطه شبکه ان بی سی گزارش داد که براساس جدیدترین نظرسنجی انجام شده مشخص شد که 40 درصد از مردم آمریکا از استیضاح دونالد ترامپ حمایت می کنند که این آمار نشان از افزایش حمایت ها از استیضاح وی است. این نظرسنجی که توسط «موسسه عمومی تحقیقات مذهبی» انجام شد نشان می دهد که حمایت از استیضاح دونالد ترامپ رئیس جمهوری آمریکا نسبت به نتایج بدست آمده در ماه فوریه افزایش یافته است. در این نظرسنجی همچنین مشخص شد که 56 درصد از آمریکایی ها دیدگاه منفی نسبت به رئیس جمهوری آمریکا دارند و فقط 38 درصد نظر مثبت دارند. این نظرسنجی از تاریخ دوم تا هشتم آگوست از میان 2024 آمریکایی انجام شد.
ترامپ در چه صورتی برکنار می شود؟
در چهارچوب قانون اساسی آمریکا ، رئیس جمهوری این کشور تنها در صورتی مورد استیضاح قرار می گیرد که مرتکب جرائم سنگینی از جمله سو استفاده از قدرت، مخدوش ساختن اعتماد عمومی، رشوه خواری و یا خیانت شده باشد. بر همین اساس تصمیم گیری در مورد جرائم دیگری که ممکن است به رئیس جمهوری آمریکا نسبت داده شود به عهده نمایندگان مجلس آمریکا خواهد بود و ارزیابی و سنجش اهمیت این جرائم و این که آیا استیضاح او بخاطر آن ها ضروری خواهد بود یانه به عهده آنها است. براساس اختیارات مندرج در قانون اساسی، مجلس نمایندگان آمریکا حق دارد تا رئیس جمهور را به دلیل سوء استفاده از قدرت یا ناتوانی در انجام وظایف استیضاح کند. استیضاح بدان معنا است که رئیس جمهور به سوء رفتار متهم شود. اگر اکثریت مجلس نمایندگان آمریکا به این اتهام ها رای دهند، رئیس جمهور استیضاح می شود. در گام بعدی، سنا این قدرت را دارد تا پس از موافقت مجلس نمایندگان با استیضاح، این اتهامات را همچون یک دادگاه رسیدگی کند. محکوم کردن رئیس جمهور به دو سوم آراء سناتورها نیاز دارد. در این صورت رئیس جمهور از قدرت خلع شده و هرگز اجازه اشتغال به مناصب دولتی را نخواهد داشت.
در میان رئیسان جمهوری پیشین آمریکا، "اندرو جاسون "در زمان ریاست جمهوری استیضاح شد و 35 سناتور وی را گناهکار دانستند. محکومیت وی تنها یک رای کم آورد. ریچارد نیکسون سال 1974 در دومین دور ریاست جمهوری و پیش از آنکه به خاطر جنجال واترگیت استیضاح شود، استعفا داد. بیل کلینتون نیز در سال 1998 و در دومین دور ریاست جمهوری به اتهام فساد اخلاقی استیضاح شد ولی سنا وی را گناهکار ندانست.
هم اکنون اکثریت اعضای کنگره جمهوریخواه هستند و برای آنکه 66 عضو سنای یکصد نفره علیه ترامپ رای دهند، باید 18 تن از سناتورهای جمهوریخواه به اردوی دموکرات ها پیوسته و ترامپ را محکوم کنند. پیش از این مرحله باید نمایندگان مجلس آمریکا رای به استیضاح ترامپ دهند.
با این همه حتی در صورت استیضاح رئیس جمهوری آمریکا، وی می تواند همچنان در سمت خود باقی بماند و تنها در صورتی که سنای این کشور درخواست محاکمه او را به صحن بیاورد و او در این محاکمه محکوم شناخته شود از کار خود برکنار خواهد شد و معاون ریاست جمهوری جای او را تا انتخابات بعدی خواهد گرفت.
