رشد تکنولوژی و رسانه‌های جمعی باعث شده است تا در دست همه اعضای خانواده یک گوشی باشد، حتی بعضی از افراد خانواده صاحب چند گوشی هستند که همه آنها هم روشن و فعّال است.
درباره مضرات و معایت گوشی‌های تلفن همراه و به جدایی ناپذیر بودن آنها از کودکان و نوجوانان اشاره کردیم؛ در این گزارش به محتوای تلفن همراه و اینکه چگونه قابلیت‌های این گوشی‌های پیشرفته موجب سرگرم شدن کودکان و نوجوانان می‌شود، می‌پردازیم.
* تماس‌های تلفنی/ تلفن‌هایی که مدام اشغال است
یکی از قابلیت‌های گوشی همراه برقراری تماس است. امکان تماس و ایجاد ارتباط با فردی که در نزدیکی شخص قرار ندارد و می‌خواهد از شرایطش مطلع شود، قطعا یکی از مهم‌ترین هدف‌های ساخت گوشی همراه بوده است.
گوشی‌های تلفن همراه در کنار مزایای خود امروز به یک مسئله نگران‌کننده در بین خانواده‌ها تبدیل شده‌اند؛ زمانی تلفن خانه زنگ می‌خورد و به قدری صدایش بلند بود که همه اهالی خانه متوجه آن می‌شدند؛ مشخص بود که کدام فرد خانواده مشغول صحبت کردن با تلفن است و حتی چه کسی پشت خط قرار گرفته و دارد چه حرف‌هایی می‌زند و اگر هم بچه‌ها مشغول صحبت کردن با دوستانشان بودند تلفن خانه اشغال می‌شد و والدین متوجه ارتباط فرزندشان با دوستانشان می‌شدند و حتی در جریان حرف‌هایی که بین آنها رد و بدل می‌شد قرار می‌گرفتند؛ اما امروز چطور؟
بچه‌ها گوشی تلفن خود را در حالت سکوت قرار می‌دهند و هنگامی که زنگ می‌خورد هیچکس متوجه نمی‌شود؛ اگر شرایطتش را داشته باشند جواب می‌دهند و اگر موقعیت را نامناسب ببینند، رد تماس می‌دهند و با یک پیامک اطلاع می‌دهند که هنگام فراهم شدن شرایط، خودشان تماس خواهند گرفت.
این موضوع در حالی اتفاق می‌افتد که دیگر والدین از تماس تلفنی فرزندشان با خبر نمی‌شوند و حتی نمی‌دانند چه کسی پشت خط قرار دارد و چه حرف‌هایی بین آنها رد و بدل می‌شود و همین موضوع، شروع نگرانی‌های تماس‌های سر وقت و بی‌وقت است؛ شک کردن به اینکه اصلاً چرا گوشی تلفن همراه باید در حالت سکوت باشد، مگر چه کسی قرار است زنگ بزند و چه حرف‌هایی رد و بدل خواهد شد که پدر و مادرها برای شنیدن آنها غریبه هستند.
ساده‌ترین امکانات تلفن همراه امروز باعث دردسرهای فراوانی شده که تبعات آن تا ماه‌ها و حتی سال‌ها همراه فرد است.
* پیامک‌ها/سکوتی که جلب توجه نمی‌کند
پیامک‌ها از دیگر قابلیت‌های تلفن همراه هستند؛ هزینه کمتر آنها نسبت به تماس باعث محبوبیت این قابلیت به خصوص در بین نوجوانان شده است. یکی دیگر از ویژگی‌های مهم این قابلیت این است که فرد با فرستادن پیامک دیگر مجبور به صحبت کردن نیست و اینگونه کسی متوجه وی نمی‌شود.
از طرفی با آمدن شبکه‌های اجتماعی نظیر تلگرام، فرستادن پیامک از این طریق بسیار بیشتر شده است.
*مدیا پلیر/بیش از یک میلیارد نوجوان در آستانه کم‌شنوایی قرار دارند
یکی دیگر از قابلیت‌های تلفن همراه، مدیا پلیر است که امکان پخش موسیقی را به فرد می‌دهد؛ امروز به وضوح در سطح جامعه می‌بینیم که جوانان و نوجوانان به خصوص قشر دانش‌آموز وقت زیادی را می‌گذارند تا آهنگ مدنظر خود را در گوشی تلفن همراه بریزند تا بتوانند مسیرهای رفت و آمد را با گوش دادن به موسیقی سپری کنند؛ البته نه تنها مسیر رفت و آمد بلکه ساعت‌های زیادی برای گوش دادن به موسیقی هدر می‌رود.
گاهاً حتی در مدرسه دانشآموزان با استفاده از هندزفری موسیقی گوش می‌دهند و شب‌ها قبل خواب هم مشغول گوش دادن به موسیقی هستند؛ این در حالی است که آنها نه تنها به خودشان بلکه به دیگران هم آسیب می‌زنند.
مردمی که صبحگاه در مترو، اتوبوس و خیابان به ناچار مجبورند موسیقی افرادی را گوش بدهند که صدای بلند آهنگ‌هایشان فضای عمومی را پر کرده است؛ حالا بماند که این موسیقی‌هایی که از هندزفری پخش می‌شود چه تأثیراتی بر سلامت جسمی و روحی نوجوان می‌گذارد.
البته ناگفته نماند محتوایی که وارد حافظه تلفن همراه می‌شود، همیشه هم موسیقی نیست؛ تعدادی از دانشآموزان از این قابلیت برای گوشی دادن به زبان خارجی و یا زبان‌های دیگر استفاده می‌کنند.
آسیب‌های هندزفری وقتی شدّت می‌گیرد که نوجوانان نه تنها برای موسیقی بلکه برای صحبت کردن هم از هندزفری استفاده می‌کنند.
سازمان بهداشت جهانی در گزارش تکان‌دهنده‌ای پیش‌بینی کرده است، بیش از یک میلیارد نوجوان در جهان به دلیل گوش دادن به موسیقی با صدای بلند، در خطر قرار گرفتن در فهرست بیماران کم‌شنوا و حتی ناشنوا در سال‌های آتی قرار دارند.
طبق آمار سازمان بهداشت جهانی تا کنون 43 میلیون نفر در گروه سنی 12 تا 35 سال، به دلیل گوش دادن به موسیقی با صدای بلند و استفاده طولانی‌مدت از هدفون ناشنوا شده‌اند؛ آماری که به گفته سازمان بهداشت جهانی به طور روزانه در حال افزایش است.
بر اساس این گزارش، طی تحقیقات و مطالعاتی که در این زمینه انجام شده گوش دادن به صداهای بلند در طولانی مدت باعث به وجود آمدن تومور مغزی و افزایش حمله قلبی می‌شوند.
* دوربین/ فیلمبرداری جای امدادرسانی را گرفته است
از طرفی دوربین پیشرفته و باکیفیت گوشی‌های تلفن همراه همه افراد را تبدیل به عکاس و فیلمبردار کرده است؛ اگر استفاده درست و بجا باشد، دوربین گوشی همراه، خیلی هم وسیله خوبی برای ثبت خاطرات است اما اگر قرار باشد فرد نداند کجا و چگونه از آن استفاده کند، در پس هر حادثه تلخ و ناخوشایندی از دوربین موبایلش استفاده می‌کند تا عکسبرداری و فیلمبرداری کند؛ فارغ از اینکه او با این کار اشتباهش باعث به خطر افتادن جان فرد یا افرادی شده است که نه تنها کمکی به نجات آنها نمی‌کند بلکه مانع امدادرسانی هم شده است.
نمونه‌های این حادثه را کم در اطراف خودمان ندیدیم، مردم به جای کمک به حفظ جان افراد گرفتار با گوشی‌های تلفن همراه مشغول عکسبرداری و حتی سلفی گرفتن هستند و جان همنوعانشان در آن لحظه هیچ ارزشی برایشان ندارد.
*پخش فیلم/ انتخاب گوشه‌ای خلوت برای تماشای فیلم
یکی دیگر از مسائلی که باعث دغدغه‌های فراوان شده است، پخش فیلم از طریق گوشی تلفن همراه است؛ کسی چه می‌داند دانشآموزان و نوجوانان که هندزفری در گوش گذاشته‌اند و در گوشه‌ای خلوت نشسته‌اند و یا حتی سر خود را زیر پتو برده‌اند مشغول دیدن چه فیلم و کلیپی هستند!
قبلاً با دستگاه‌های ویدئو و سی‌دی همه اعضای خانواده در کنار هم می‌نشستند و فیلم تماشا می‌کردند و حتی اگر فرزند خانه به تنهایی می‌خواست فیلمی را تماشا کند، به یکباره یکی از اعضای خانواده وارد می‌شد و زمان می‌برد تا دستگاه خاموش شود و سی‌دی از دستگاه خارج شود؛ اما امروز به محض اینکه کسی بخواهد نگاه به فیلم در حال پخش کند به سرعت برق و باد می‌توان برنامه را بست و هیچکس هم از اینکه چه فیلم و یا کلیپی در حال پخش بود، آگاه نشود.
حالا بگذریم از اینکه گوشی چندین رمز دارد و به جزء خود شخص کسی نمی‌تواند به برنامه‌های داخل گوشی تلفن همراه ورود پیدا کند.
* بازی/ غفلت از خانواده و اطرافیان
بازی یکی دیگر از قابلیت‌های تلفن همراه است که این روزها به مسئله مهّمی تبدیل شده است؛ اگر قرار باشد آنلاین بازی نکنند، باید از بازی‌هایی که داخل گوشی تلفن همراه ریخته شده و نیازی به اتصال به نت ندارد، استفاده کنند و همین‌طور ساعت‌ها را پای گوشی تلفن همراه برای بازی کردن هدر بدهند و از همه اعضای خانواده و اطرافیان غافل شوند.
*بازی آنلاین/ پرداخت پول برای دستیابی به رتبه بالاتر
بازی‌های آنلاین هم که به لطف اینترنت پرسرعت بین دانشآموزان شایع شده است، علاوه بر اینکه نوجوان را برای افزایش رتبه بازی تحریک به پرداخت پول می‌کند، اخلاقیات را نیز با نوع پوشش و ارتباطات در برخی بازی‌ها هدف گرفته است.
* اپلیکشن/ ساعت‌هایی که برای برنامه‌ها هدر می‌رود
گوشی‌های اسمارت پُر از اپلکیشن‌های متنوع هستند؛ هر روز هم یا جایگزین‌های جدیدی برای آنها در نظر گرفته می‌شود یا به روز می‌شوند؛ برنامه‌هایی که بعضا برای نصب آنها باید مبلغی را نیز هزینه کرد. علاوه بر این موضوع، تعداد زیاد برنامه‌ها و تنوع آنها باعث شده که افراد ساعت‌های زیادی را برای سردرآوردن از آنها هدر دهند.
*اینترنت/ مرزهایی که از بین می‌روند
شاید اینترنت بزرگ‌ترین معضل گوشی‌های موبایل باشد، اینترنت پرسرعت که به لطف شرکت‌های ارتباط سیار در اختیار همه قرار گرفته‌اند و مرزها را شکسته‌اند.
دانشآموزان و نوجوانان با تقریباً روزی 10 ساعت سیر کردن در گوشی تلفن همراه بخش عمده‌ای از ساعت‌های خود را در فضای مجازی سپری می‌کنند، در حالی که با هندزفری، موسیقی گوش می‌دهند، شبکه‌های مجازی هم رصد می‌کنند و انواع تصاویر، فیلم‌ها و حتی متن‌های نامناسب هم رؤیت می‌کنند.
*** دنیای فضای مجازی/ رمزهای متعدد گوشی تلفن همراه
فضای مجازی و ارتباط‌گیری‌های گسترده به‌وسیله آن موجب شده اصطلاح «گوشی یک وسیله شخصی است»، نقل زبان دانشآموزان و نوجوانان شود؛ به راستی چه چیزهایی در گوشی آنها وجود دارد که لازم به داشتن چندین رمز است؟
اوقات فراغت دانشآموزان چرا باید با محتوای منفی گوشی‌های تلفن همراه به هدر برود؟ ما باید انتظار چه نسلی را در آینده داشته باشیم؟ بی‌انصافی نمی‌کنیم و یادآوری می‌کنیم که همه اینطور نیستند؛ تعدادی هم واقعاً استفاده درست و مثبت از این وسیله ارتباطی می‌کنند، مثلا بعضی از دانشآموزان برای تکالیف مدرسه خود از اینترنت استفاده می‌کنند و با جستوجوی مطالب در این فضا، اطلاعات زیادی کسب می‌کنند؛ اما تعداد آنها چند نفر است؟
*تلگرام و اینستاگرام/ استفاده 400 میلیونی از اینستاگرام
تلگرام و اینستاگرام حالا به بخش جدانشدنی از زندگی نوجوانان و دانشآموزان تبدیل شده است؛ با یک جستوجوی ساده به قدری با تصاویر نامناسب روبه‌رو می‌شوی که اگر کنترلی بر روی خودت نداشته باشی، به جستوجوی بیشتر هم تحریک می‌شوی.
بر اساس آماری که یک سایت آمریکایی در سال 2017 از تعداد کاربران اینستاگرام منتشر کرد، روزانه حداقل 400 میلیون نفر از این شبکه اجتماعی برای انتشار عکس و بالغ بر 250 میلیون نفر نیز از قابلیت "استوری" اینستاگرام استفاده می‌کنند.
بر اساس آمار این سایت، 78 میلیون نفر از جمعیت آمریکا نیز به طور ماهانه از اینستاگرام استفاده می‌کنند.
تلگرام، واتس‌آپ و دیگر برنامه‌های چت هم باعث شده‌اند تا دختر و پسر در گروه‌هایی عضو شوند که بدون هیچ شناختی نسبت به هم، از هر دری صحبت کنند و با پخش تصاویر نامناسب زمینه رفتارهای غیراخلاقی را فراهم کنند.
دختر و پسر با دروغ‌های رنگارنگ از وضعیت ظاهر، تحصیل و خانواده خود با یکدیگر ارتباط می‌گیرند. علاوه بر خشونتی که از طریق بازی‌های رایانه‌ای، روان نوجوانان را تهدید می‌کند، اعتیاد و گرایش به مواد مخدر و حتی داروهای روان‌گردان از نتایج ورود به فضای مجازی است.
عده‌ای از طریق فضای مجازی اقدام به فروش مواد مخدر و قرص‌های روان‌گردان می‌کنند و در واقع این جدیدترین شیوه آنهاست.
در این دو گزارش به محاسن، معایب و محتوای تلفن همراه اشاره کردیم؛ حالا والدین باید برای چگونه استفاده کردن فرزندشان از گوشی‌های اسمارت و دنیای مجازی برنامه‌ریزی کنند تا آنها را از خطرات فضای مجازی در امان نگه دارند.
