مطمئنا همه‌ی ما تجربه‌ی بیماری و درد را داریم، اما گاهی شاید به دلایلی متوجه شویم که به عنوان زن یا مرد، تجربه‌‌های‌مان از بیماری، با جنس مخالف‌مان متفاوت است، و کنجکاو شده‌ایم که بدانیم آیا این موضوع واقعیت دارد؟ و اگر چنین است به راستی دلیلش چیست؟
ظاهرا اینکه مردها قویتر هستند یا زنها، نبردی است که هرگز پایان ندارد. یک تئوری معروف وجود دارد که می‌گوید در مواجهه با ویروس، مردها بیشتر مریض میشوند، یا حداقل، بیماری آنها را بیشتر تحت تاثیر قرار می‌دهد، اما زنها با وجود مریضی هم به کار و زندگی و فرزندان‌شان می‌رسند.
آیا مردها بیشتر از زنها مریض میشوند؟
این ادعا پشتوانه‌ی علمی قاطعی ندارد، اما برخی پژوهش‌ها نشان داده‌اند که سلول‌های ایمنی زنان و مردان <Women and men's immune cells>در مقابل حمله‌ی ویروس، متفاوت است.
به تازگی مطالعه‌ای که روی موش‌ها انجام شده، یافته‌های جدیدی به آنچه قبلا گفته میشد افزوده است؛ نتایج نشان می‌دهد بعضی از بیماری‌ها واقعا تاثیر شدیدتری روی مردها دارند و این فیزیولوژی، تا حدود نسبتا زیادی، توجیه کننده‌ی این ادعاست که مردها بیشتر از زنها مریض میشوند، و این موضوع چنانچه پیش از این تصور میشد، ربطی به مسائل روانشناسی ندارد.
در این تحقیق که نتایج آن در نشریه‌ی Brain, Behavior and Immunity منتشر شده، آزمایشاتی روی موش‌ها صورت گرفت و معلوم شد این موش‌های نر نسبت به موش‌های ماده، در مواجهه با باکتری‌های بیماری‌زا که علائمی مشابه آنفلوآنزا داشتند، واکنش‌های بیشتر و شدیدتری از بیماری نشان دادند. همچنین موش‌های نر، نوسانات بیشتری در دمای بدن، میزان تب و علائم التهابی داشتند و دوران نقاهت آنها نیز طولانی‌تر بود.
البته مطالعاتی که روی حیوانات آزمایشگاهی انجام می‌شود لزوما درمورد انسان‌ها هم صدق نمی‌کند، بنابراین ممکن است اغراق‌هایی در این نتایج وجود داشته باشد! اما کارشناسانی که روی ارتباط جنسیت با سیستم ایمنی کار می‌کنند می‌گویند یافته‌ها، سوالاتی از روی کنجکاوی ایجاد می‌کنند. مطالعاتی که روی سلول‌های انسانی انجام شده نشان می‌دهد سلول‌های ایمنی مردها، گیرنده‌های فعال‌تری در برابر پاتوژن‌هایی خاص دارد.
به گفته‌ی دانشمندان همیشه هم حضور میکروب یا ویروس نیست که ما را مریض می‌کند، بلکه واکنش سیستم ایمنی ما نیز این میان نقش دارد و تحقیقات هم نشان می‌دهد مردها، با واکنش شدیدتری، سلول‌های ایمنی خود را به ناحیه‌ی عفونت فرامی‌خوانند، که باعث می‌شود به طور کلی، بیشتر احساس ناخوشی و بیماری کنند.
دلیل این امر هنوز کاملا مشخص نیست، اما فرضیه‌ای که وجود دارد می‌گوید، تستوسترون و استروژن، به شیوه‌های مختلفی روی گیرنده‌های سیستم ایمنی اثر می‌گذارند.
مطالعه‌ی جدید انجام شده روی موش‌ها، ارتباطی میان هورمون‌های جنسی و بیماری نشان نداد، اما چندین تحقیق و بررسی دیگر این امر را ثابت کرده‌اند. مثلا پژوهشی که در سال ۲۰۱۵ روی سلول‌های انسانی انجام شد، نشان داد ترکیبات استروژنی باعث شده بودند، ویروس آنفلوآنزا به سختی بتواند نمونه‌ی آزمایش را آلوده کند.
مردهای قوی، سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند!
تئوری دیگری که حاصل مطالعه‌ای در سال ۲۰۱۰ در دانشگاه کمبریج است هم می‌گوید، مردها سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند زیرا تمایل‌شان برای رفتارهای مخاطره‌آمیز بیشتر است.به گزارش نبض ما، پژوهش دیگری هم نشان می‌دهد زنان به این دلیل که راحت‌تر می‌توانند پاتوژن‌ها را به بچه‌های خود منتقل کنند، قدرت دفاع طبیعی بیشتری در برابر آنها دارند.
البته این ویژگی‌های ایمنی، شامل تمام انواع بیماری‌ها نمی‌شود. در مقاله‌ای که در سال ۲۰۱۶ در Nature Reviews Immunology منتشر شد آمده است، مردها نسبت به یک سری از بیماری‌ها مستعدتر هستند (مثلا سرطان‌هایی غیر از سرطان‌های اندام‌های تولید مثلی)، در حالیکه زنها نسبت به یک سری دیگر از بیماری‌ها آسیب‌پذیرترند، مانند بیماری‌های خودایمنی.
مثلا در مورد بیماری آنفلوآنزا، مطالعات نشان داده که مردها چندان اهل شستشوی مرتب دست‌ها نیستند و یا تمایل زیادی به مراجعه‌‌های روتین به پزشک ندارند. البته الگوهای فرهنگی و اجتماعی نیز روی رفتارهای ما اثر می‌گذارد، بنابراین نتیجه‌گیری‌ها باید براساس ترکیبی از عوامل گوناگون باشند.
تفاوت نشانه های بیماری در زنان و مردان
پروفسور «جیوانلا باجو» از بیمارستان پادوا در ایتالیا می‌گوید وقتی که مردان دچار سکته قلبی میشوند، درد قفسه سینه که در دست چپ احساس می‌شود یک نشانه استاندارد است، این درحالی است که زنان دچار تهوع و درد در ناحیه شکم میشوند.
وی ادامه می‌دهد: زنان اغلب به دلیل تفاوت نشانه‌هایی که از خود بروز می‌دهند، درمان مورد نیاز را دریافت نمی‌کنند. به گفته وی هنوز اطلاعات دانشمندان در مورد تفاوت‌های مرتبط با جنسیت بسیار اندک است.
و اما تجربه‌ی متفاوت زنان و مردان از درد!
محققان مدتهاست که می‌دانند زنان و مردان ، درد را به صورت متفاوتی تجربه می‌کنند. آنطور که یافته‌ها نشان می‌دهند زنها، نسبت به مردها، درد را در قسمت متفاوتی از مغزشان پردازش می‌کنند و حساسیت بیشتری نسبت به درد دارند که می‌تواند توجیه کننده‌ی این واقعیت باشد که زنان، از بیماری‌های مزمنی چون آرتریت و فیبرومیالژیا بیشتر رنج می‌برند، اما با این حال شیوهی درمان برای هر دو یکسان است.
تحقیقات جدید نیز نشان می‌دهد سلول‌های ایمنی که به واسطه‌ی درد فعال میشوند در زنان و مردان تفاوت دارد، و این اکتشافی است که می‌تواند باعث شود درمان‌های موثرتری برای زنان و مردان ، درنظر گرفته شود.
چرا بیماری‌های محیطی، زنان را بیشتر از مردان تحت تاثیر قرار می‌دهد؟
بیماری‌های محیطی به طور کلی در میان زنان، شایع‌تر از مردان هستند. چرا؟ هیچکس دقیقا نمی‌داند اما عوامل گوناگونی می‌توانند باعث شوند زنان تا حدودی مستعدتر باشند.
در خانه
زنان معمولا بیشتر از مردان کارهای مربوط به نظافت منزل و مدیریت محیط خانه را انجام می‌دهند که این می‌تواند زنان را بیشتر در معرض مواد سمی و شیمیایی پاک‌کننده قرار دهد.
در محل کار
زنان در ابتلا به بیماری‌های مربوط به محل کار، مستعدتر هستند. هر چند موارد زیادی وجود دارد که شرایط برای هر دو یکسان است اما مثلا خانم‌ها بیشتر در سالن‌های زیبایی کار می‌کنند، یا مثلا در صنایح اتومبیل سازی ممکن است مواد سمی وجود داشته باشد و محیط برای محافظت و ایمنی کارکنان به اندازه‌‌ای که برای مردان موثر است برای زنان نباشد.
لوازم آرایشی و بهداشتی
زنان طبیعتا بیشتر از لوازم آرایشی استفاده می‌کنند، مثلا سشوار، عطر و خوشبوکننده، میکاپ صورت و محصولات مربوط به پوست و مو، که خیلی از آنها حاوی مواد شیمیایی مضر هستند.
تفاوت‌های فیزیولوژیکی زنان و مردان
تحقیقات نشان داده که دست کم در برخی موقعیت‌ها، زنان در مواجهه با مواد سمی، واکنش متفاوتی نسبت به مردان در مواجهه با همان مواد دارند. مثلا تعدادی از پژوهش‌ها نشان داده که وقتی زنان و مردان در معرض مواد سمی مشابه در محل کار قرار گرفته بودند (در ساختمانی که موجب سندرم بیماری ساختمان یا Sick Building Syndrome شده بود)، زنان به طور پیوسته، علائم بیشتری را گزارش کردند.
برخی از تفاوت‌های فیزیولوژیکی زنان و مردان می‌تواند توجیه کننده‌ی این حالت باشد. زیرا زنان به طور میانگین چربی بدن‌شان ۱۰ درصد بیشتر از مردان است و توانایی بیشتری برای ذخیره‌ی سموم محلول در چربی دارند. و در نهایت تفاوت‌های هورمونی هم می‌تواند روی شیوهی واکنش فرد نسبت به مواد شیمیایی اثر بگذارد.
