مسئول بودن بدین معناست که انسان ها و سازمان‌ها باید با اخلاق و با حساسیت نسبت به مسائل اجتماعی، فرهنگی و محیطی رفتار کنند. زیرا تلاش برای برقراری مسئولیت اجتماعی، به افراد، سازمان‌ها و دولت کمک میکند تاثیری مثبت بر پیشرفت، کار و جامعه داشته باشند.
اهمیت بحث مسئولیت اجتماعی در سازمان ها:
باید گفت در دهه های اخیر و با گسترش روز افزون اثرگذاری سازمان ها بر محورهای تشکیل دهنده توسعه پایدار یعنی «اقتصاد»، «جامعه» و «محیط زیست»، مفهومی به نام مسئولیت اجتماعی سازمان ها Corporate Social Responsibility یا CSR در دنیای مدیریت ظاهر شده است. CSR، به این معناست که سازمان ها در قبال جامعه ای که در آن فعالیت می کنند، مسئول هستند؛ زیرا که از منابع انسانی و طبیعی و اقتصادی آن استفاده می کنند.
طبق این مفهوم، سازمان ها و ادارات دیگر فقط در مقابل سهامداران خود مسئول نمی باشند و ایجاد نشده اند تا به میزان سوددهی سهامداران شان و بر مبنای منافع کوتاه مدت نگاه کنند؛ بلکه سازمان ها در ارتباط با ذی نفعان دیگری نیز هستند که خواسته های مشروع آنها را هم باید مورد لحاظ قرار دهند. در نظر نگرفتن این خواسته ها، جدای از ایجاد چالش با ذی نفعان، سوددهی اقتصادی بلندمدت سهامداران را نیز به خطر می اندازد.
ذی نفعان سازمان طیف وسیعی را مشتمل بر کارکنان، مشتریان، شرکای تجاری، جوامع محلی، محیط زیست، رسانه ها، نهادهای مردمی، شهروندان ، دولت و … در بر می گیرد. اهمیت ذی نفعان برای سازمان ها به تدریج در حال افزایش است و به واسطه اثرگذاری آن بر «وجهه» و «برند» سازمان، یکی از دغدغه های مدیران شده است.
این موضوع باعث شده است که بسیاری از شرکت های بزرگ، دیگر صرفا به عملکرد اقتصادی و مالی خود توجه نداشته باشند؛ بلکه عملکرد اجتماعی و محیط زیستی خود را نیز به طور جدی در نظر بگیرند.
مسئولیت اجتماعی، مسیری است که سازمان ها رویکردهای اقتصادی، اجتماعی و محیط زیستی را با ارزش ها، فرهنگ، استراتژی ها، ساختار تصمیم گیری و شیوه های عملیاتی خود به شکلی شفاف و قابل حسابرسی یکپارچه می کنند و در نتیجه فرایندها و رویه های بهتری را درون سازمان خود جاری می سازند و به این ترتیب ثروت می آفرینند و جامعه را بهبود می بخشند.
در ادامه باید افزود: مسئولیت اجتماعی، تعهد تصمیم گیرندگان برای اقداماتی است که علاوه بر تأمین منافع خود، بهبود رفاه جامعه را نیز فراهم می آورد. در این تعریف، چندین عنصر وجود دارد: اولاً، مسئولیت اجتماعی، در واقع یک تعهد است که مؤسسات باید در قبال آن پاسخگو باشند. ثانیاً، مؤسسات مسئولند از آلوده کردن محیط زیست، اعمال تبعیض در امور استخدامی، بی توجهی به تأمین نیازهای خود و تولید کردن محصولات زیان آور که به سلامت جامعه لطمه می زنند، بپرهیزند و سرانجام، سازمان ها باید با اختصاص منابع مالی و با اقداماتی از قبیل: کمک به فرهنگ کشور و مؤسسات فرهنگی و بهبود کیفیت زندگی، در بهبود رفاه اجتماعی بکوشند. در نهایت، مقصود از مسئولیت اجتماعی این است که چون سازمان ها تأثیر عمده ای بر اجتماع دارند، لاجرم چگونگی فعالیت آنها باید به گونه ای باشد که در اثر آن زیانی به جامعه نرسد و در صورت رسیدن زیان، سازمان های مربوطه ملزم به جبران آن باشند.
مدیران چگونه می توانند رفتار اخلاقی را در سازمان خود توسعه دهند؟
استخدام و به کارگیری نیروی انسانی با استانداردهای اخلاقی بالا
تعیین کدهای اخلاقی و قواعد تصمیم گیری
هدایت و رهبری غیرمستقیم به وسیله نمونه های خوب و شاخص
تعیین اهداف شغلی واقعی و لحاظ نمودن اخلاقیات در ارزیابی های عملکرد
مهیا نمودن آموزش اخلاقیات
اجرای ممیزی و حسابرسی های اجتماعی مستقل
حمایت از افرادی که با دو راهی های اخلاقی مواجه می شوند
اهمیت بانک ملی ایران به بحث مسئولیت اجتماعی
بانک ملی ایران با 87 سال سابقه، همیشه نگاهی جدا از یک بنگاه اقتصادی به جامعه و مردم کشورخود داشته است و سعی نموده تا در شرایط مختلف، حضور خود را در کنار همه اقشار جامعه حفظ کرده و دوشادوش هموطنان خود بخشی از منابع خود را به دور از نگاه انتفاعی صرف امور فرهنگی و اجتماعی نماید.
از اقداماتی مانند همراهی با موسسات خیریه از جمله سازمان بهزیستی کشور، کمیته امداد امام خمینی (ره)- جمعیت پیوند اعضای کشور - موسسه حمایت از کودکان سرطانی - بنیاد کودک و... و یا مشارکت در حرکت های اجتماعی بزرگ مانند جشن نیکوکاری - جشن رمضان و گلریزان برای آزادی زندانیان دیه به عنوان بخشی از فعالیت های فرهنگی و عام المنفعه این بانک می توان نام برد.
همچنین لازم به ذکر است با توجه به اهمیت آموزش فرزندان کشورمان مشارکت در مدرسه سازی در مناطق محروم کشور بخشی از این فعالیت های بانک را متوجه خود ساخته است .
در ادامه به بخشی از اقدامات اخلاقی و اجتماعی بانک ملی ایران در کشورمان اشاره خواهد شد.
مدارس ایجاد شده توسط بانک ملی ایران :
بانک ملی ایران از انجا که برای توسعه فرهنگ و آموزش در کشور اهمیتی خاص قائل می باشد همواره سعی داشته است با اقدامات مختلف در ترویج و توسعه آموش در کشور قدم بردارد .یکی از این اقدامات ساخت و ایجاد مدرسه در نقاط مختلف کشور می باشد که در زیر به آن اشاره می شود.
مدارس بانک ملی ایران :
یک باب هنرستان 9 کلاسه در شهرستان ایلام
یک باب مدرسه راهنمایی 14 کلاسه در شهرستان زابل استان سیستان و بلوچستان
یک باب مدرسه ابتدایی 10 کلاسه در شهرستان خرمشهراستان خوزستان
یک باب هنرستان 6 کلاسه در شهرستان بیرجند استان خراسان جنوبی
یک باب مدرسه ابتدایی 5 کلاسه در روستای بال رود زیلایی استان کهگیلویه و بویر احمد
یک باب مدرسه راهنمایی 9 کلاسه در شهرستان بشاگرد استان هرمزگان
یک باب مدرسه ابتدایی 5 کلاسه در شهرستان بافت استان کرمان
یک باب مدرسه در استان بوشهر
یک باب مدرسه در استان همدان
یک باب مدرسه در استان سمنان
یک باب مدرسه در استان خراسان شمالی
یک باب مدرسه در شهرستان قوچان استان خراسان رضوی
یک واحد آموزشی در طرح مسکن مهر استان تهران
یک باب مدرسه در روستای آداغان شهرستان ماکو در استان آذربایجان غربی
یک باب مدرسه در روستای قورشیکاک ماکو دراستان آذربایجان غربی
آزاد سازی زندانیان دیه:
یکی از اقدامات جالب و قابل توجهی که امروزه بانک ملی ایران به عنوان یک مسئولیت اجتماعی در انجام آن مصر است بحث آزادسازی زندایان جرائم غیر عمد در جامعه می باشد که همین اقدام در واقع به عنوان یک اقدام خیلی مهم و پر ارزش محسوب می شود زیرا این عملکرد خود به تحکیم بنیان خانواده ها کمک کرده و از آثار مخرب دیگری همچون بی سرپرست شدن خانوارها و یا پر شدن زندان ها جلوگیری میکند. کارکنان بانک ملی ایران با این شعار که آزای یک زندانی جرائم غیر عمد، آزادی یک خانواده و به تبع آن آزادی جامعه است همواره پیشگام در آزادسازی زندانیان دیه بوده اند . در ادامه به بخشی از اقدامات بانک ملی در این زمینه اشاره خواهیم کرد.
آزاد سازی تمامی زندانیان جرایم غیر عمد استان لرستان
آزادی 87 زندانی جرایم غیر عمد در آستانه سال 1392
آزادی 27 نفر از زندانیان استان گلستان
10 میلیارد ریال کمک نقدی جهت آزادی زندانیان
کمک 600 میلیون ریالی بانک ملی ایران برای آزادی زندانیان جرایم غیر عمد
مشارکت 500 میلیون ریالی بانک ملی ایران در جشن گلریزان
حمایت از کودکان
یکی از اقداماتی که امروزه برای بانک ملی ایران بسیار دارای اهمیت می باشد همدردی با کودکانی که از نعمت خانواده محرومند و تلاش برای سلامتی کودکان بیمار می باشد زیرا بانک ملی ایران به این مسئله اعتقاد دارد آینده هر کشوری در دست کودکان و نوجوانان آن می باشد . لذا به بخشی از اقدامات بانک ملی در حمایت از کودکانمان نگاهی خواهیم انداخت.
کمک مالی به بنیاد ملی کودکان
حمایت بانک ملی ایران برای درمان کودک 5 ساله همدانی
بازدید از کودکان محک به مناسبت روز جهانی کودک
برگزاری مسابقه به مناسبت روز جهانی کودک
اهدای کمک نقدی به بنیاد ملی کودکان در همایش کفیلان بنیاد کودک
بازدید و اهدای هدیه به کودکان شیرخوارگاه شبیر
طرحهای عام المنفعه
مشارکت در طرح های عام المنفعه و طرح های سرمایه گذاری در عرصه های مختلف همراستا با اهداف دولت و در راستای شکوفایی اقتصادی و تامین آسایش هم میهنان عزیز همیشه بخشی از طرح های مشارکتی و حمایتی بانک ملی ایران بوده است. در این راستا میتوان به مشارکت 114 میلیارد ریالی بانک ملی ایران در 39 طرح عام المنفعه اشاره کرد که به عنوان یک اقدام مهم در کشورمان مطرح است .
نتیجه گیری:
لازمه موفقیت سازمان ها، رهبری و مدیریت مبتنی بر ارزش های اخلاقی است. بدین لحاظ سازمان ها برای انجام وظایف با بیشترین کارایی و اثربخشی و در نتیجه تحقق مأموریت ها و اهداف، علاوه بر رعایت استانداردها و قواعد سازمانی و قانونی، به مجموعه ای از رهنمودهای اخلاقی نیاز دارند که آنها را در این امر یاری نموده و با ایجاد هماهنگی و ثبات رویه، حرکت آنها را به سمت وضعیت مطلوب تسهیل کنند.
گسترش شبکه های ارتباطی و نیز سیستم های انتقال اطلاعات، باعث افزایش آگاهی مردم نسبت به حقوق خود و نیز قدرت گروه های اجتماعی شده و در نتیجه انتظارات اجتماعی از سازمان ها را بالا برده است. هر چند هدف اصلی سازمان ها افزایش سود است، اما آنها در عصر اطلاعات و جهانی شدن برای دستیابی به موفقیت باید به انتظارات اجتماعی و احکام اخلاقی واکنش مناسب نشان دهند و به بهترین نحو این گونه انتظارات را با هدف اقتصادی سازمان تلفیق کنند تا دستیابی به اهداف بالاتر و والاتری را امکان پذیر سازند. مدیریت اخلاق مدار با رعایت اخلاق کار و مسئولیت اجتماعی از طریق افزایش مشروعیت اقدامات سازمان، استفاده از مزایای ناشی از افزایش چندگانگی و افزایش درآمد، سودآوری و بهبود مزیت رقابتی، موفقیت سازمان را تحت تأثیر قرار می دهد. بنابراین سازمان ها با ایجاد یک برنامه مدیریت اخلاق می توانند اخلاقیات را در محیط کار مدیریت کرده و حتی در شرایط آشفته نیز عملکرد اخلاقی خود را حفظ کنند و از این طریق بر نحوه برخورد با ارباب رجوع، کارکنان، سرمایه گذاران، سهام داران و سایر مؤسسات و شرکت های رقیب و به طور کلی جامعه، در راستای ایفای نقش مسئولیت اجتماعی، تأثیر مناسب بگذارند.
