هاری بیماری ویروسی است که موجب التهاب مغزی حاد می شود. ویروسی از خانواده رابدو ویریده این بیماری را ایجاد می کند. این ویروس در تمام حیوانات خون گرم از جمله انسان می تواند ایجاد بیماری کند. ویروس از بزاق حیوان مبتلا به هاری و محل گازگرفتگی وارد بدن شده در ماهیچه ها به سمت اعصاب انتهایی می رود و شروع به تکثیر می نماید.
مرگ در صورت ابتلاء به بیماری هاری تقریباً قطعی است و در طول تاریخ تنها ۶ انسان از هاری جان سالم به در برده اند.در گزارشی که «اتحاد جهانی علیه هاری» در سال ۲۰۱۵ منتشر کرده نشان می دهد سالانه حدود ۵۹،۰۰۰ نفر در جهان با ابتلاء به این بیماری عفونی در اثر گازگرفتگی سگ جان خود را از دست می دهند.
علایم بیماری هاری
علایم اولیه
– سرفه
– خستگی
– تب
– سردرد
– بدن درد
– سوزش در محل گاز گرفتگی
– کاهش اشتها
– احساس تهوع
– درد عضلانی
– گلو درد
تحقیقات نشان داده است که این علایم حتی پس از چند روز و یا چند هفته پس از آلودگی فرد به ویروس هاری نیز می تواند ایجاد شود. بنابراین نباید فردی که مورد حمله و گاز گرفتن سگ قرار گرفته است، علایم ذکر شده را دست کم بگیرد. فردی که مورد گاز گرفتگی سگ قرار گرفته، در طول این دوره ممکن است به صدا و نور بسیار حساس شود.
علائم نهایی
مرحله نهایی بیماری هاری ، دوره حاد عصبی نام دارد. در طول این دوره، ویروس هاری سیستم عصبی مرکزی فرد را آلوده می کند. علایم نهایی هاری عبارت است از:
– اضطراب
– رفتارهای خشونت آمیز
– توهم و افسردگی
– ترس از آب ( ترس از آب به دلیل بیرون آمدن کف از دهان فرد بیمار)
– مشکل در صحبت کردن و تکلم
– ناتوانی در بلع
– فلج شدن فک
– حرکت غیر طبیعی عضله دیافراگم
– دو بینی
– ایست قلبی
– مشکلات تنفسی
– در نهایت مرگ بیمار
راه های سرایت بیماری هاری
مهمترین راه انتقال بیماری هاری به انسان گاز گرفته شدن توسط حیوان هار است؛ بنابراین لمس و نوازش، ضربه زدن، لیس زدن پوست سالم، بوسیدن و یا هر روش دیگر، امکان انتقال هاری وجود نخواهد داشت. حتی اگر حیوانی شما را گاز گرفت، تنها در صورتی احتمال ابتلاء به هاری وجود دارد که حیوان حامل ویروس هاری باشد و ویروس به سیستم عصبی و بزاق حیوان وارد شده باشد؛ بنابراین هر گاز گرفتگی به معنی انتقال بیماری هاری نیست با این حال اقدامات درمانی و پیشگیرانه پس از گاز گرفته شدن ضروری است. (حیوان هار حداکثر ۱۰ روز زنده خواهد ماند.)
شیوع در ایران
در گزارش «اتحاد جهانی علیه هاری» که در سال ۲۰۱۵ منتشر شد مرگ و میر سالانه ناشی از هاری در ایران بین ۲۰ تا ۹۰ نفر اعلام شد. به گفته رئیس مرکز مدیریت بیماری های واگیر وزارت بهداشت، سالانه میلیاردها ریال صرف پیشگیری از بیماری هاری در ایران می شود و «کمتر بیماری واگیر در کشور وجود دارد که به اندازه این بیماری برای آن هزینه شود».
کنترل بیماری هاری
-
حیوانات خانگی خود را نزد دامپزشکتان برده تا واکسن مناسب را بر حسب منطقه ای که در آن هستید تزریق کند.
-
از در معرض تماس قرار گرفتن حیوان خانگیتان با سایر حیوانات جلوگیری کنید. گربه ها را درون منزل نگهدارید و بر سگ هایتان هنگامی که خارج از منزل هستند نظارت داشته باشید.
-
حیوانات خانگی خود را عقیم کنید تا از تولد نوزاد ناخواسته آن ها و پرخاشگری در آن ها جلوگیری کنید.
-
غذای حیوان خود را بیرون از منزل قرار ندهید. این کار باعث جذب حیوانات وحشی و ولگرد می شود.
-
حیوانات وحشی را از فاصله دور مشاهده کنید. حیوان وحشی هار ممکن است رام به نظر آید و علائم بیماری هاری را نداشته باشد ولی هرگز به آن نزدیک نشوید.
-
در صورتی که احساس می کنید یک حیوان غیرمعمول به نظر می رسد آن را به سازمان دامپزشکی استان اطلاع دهید.
-
اگر در مناطقی هستید که خفاش زیاد دارد، منزل خود را عایق بندی کنید تا از ورود خفاش به خانه جلوگیری شود.
اگر حیوان خانگی ام کسی را گاز گرفت چکار کنم؟
-
بلافاصله به پزشک مراجعه کنید و گفته های او را انجام دهید.
-
با دامپزشک خود تماس بگیرید و رفتار غیرعادی حیوان را گزارش دهید و از به روز بودن واکسن حیوان خود مطمئن شوید.
-
گاز گرفتگی را با انجمن سلامتی و کنترل حیوانات منطقه در میان بگذارید. آنها برای مدت ۱۰ روز سگ، گربه یا حیوان خانگی شما را تحت نظر خواهند داشت و در صورت عدم مشاهده علائم بیماری هاری (مرگ حیوان) آن را به شما باز می گردانند.
اگر حیوانی من را گاز گرفت چکار کنم؟
-
آرامش خود را حفظ کنید ولی گاز گرفتگی را نادیده نگیرید. زخم را با قدرت و با آب و صابون بشویید.
-
به پزشک مراجعه کنید.
-
در صورت امکان حیوانی که شما را گازگرفته به دام اندازید و یا اگر این امکان وجود ندارد رنگ و اندازه و ظاهر و … او را به خاطر بسپارید تا شناسایی کنید. اگر مجبور به کشتن حیوان شدید بدون به آسیب رساندن به سر، این کار را انجام دهید چرا که برای تشخیص و آزمایشات به سر حیوان نیاز است.
درمان بیماری هاری
برای درمان باید برای اولین بار یک دوز ایمونوگلوبولین هاری انسانی با آنتی بادی به فرد تزریق شود شود. سپس بیمار باید ۳ تا ۵ سری واکسن هاری را دریافت کند. این مقدار به میزان پیشرفت بیماری فرد بستگی دارد. ممکن است بیمار به دارو، یا احیای تنفسی قلبی و مراقبت های ویژه نیاز پیدا کند که پزشک متخصص بنا به شرایط بیمار، آن را تجویز می کند.
هشدار
هر کسی که توسط یک حیوان وحشی گاز گرفته می شود، باید برای احتیاط، واکسن هاری را دریافت کند. اگر این کار به سرعت انجام گیرد، مناسب است، زیرا در صورت بروز علایم هاری در فرد، امکان درمان بسیار کاهش و امکان مرگ بسیار افزایش می یابد.
