به نقل از پایگاه خبری فرست پست، تعامل سه جانبه میان ایران، هند و افغانستان در جریان سفر می 20166 نارندرا مودی، نخست وزیر هند به ایران موجب گسترش راه های تجارت هند با ایران، افغانستان، آسیای میانه و روسیه از طریق کوریدور حمل و نقل بین المللی شمال-جنوب شد. چابهار، تنها بندر اقیانوسی ایران، متشکل از دو بندر مجزا به نام های شهید کلانتری و شهید بهشتی است که هر کدام 5 اسکله دارند.
ایران و هند اولین بار در سال 2003 در مورد طرح های توسعه بیشتر بندر شهید بهشتی به توافق رسیدند، اما هند به دلیل ترس از تحریم ها علیه ایران این توافق را اجرایی نکرد. بر اساس توافقی که در می 2016 بین ایران و هند به امضا رسید، هند یکی از اسکله های بندر شهید بهشتی را نوسازی و یک تاسیسات 600 متری بارگیری کانتینری در این بندر را بازسازی خواهد نمود. این موافقتنامه دوجانبه، به هند اجازه می دهد تا دو اسکله بندر چابهار را به موجب توافق سال 2015 توسعه دهد و به مدت 10 سال اداره این لنگرگاه ها را بر عهده داشته باشد.
هند در کنار توسعه بندر چابهار، به دنبال ساخت یک خط ریلی است که چابهار را به زاهدان در مرز ایران و افغانستان متصل می کند. هزینه توسعه بندر چابهار برای هند در طی یک بازه زمانی 18 ماهه 85 میلیون دلار خواهد بود. در صورت تکمیل این طرح توسعه ای، ظرفیت بندر چابهار از 2.5 میلیون تن فعلی به 8 میلیون تن افزایش خواهد یافت.
موافقتنامه منعقده در می 2016 هند را موظف ساخته تا ظرف مدت 18 ماه این پروژه را تکمیل نماید. اما با توجه به بدتر شدن روابط ایران و آمریکا در ماه های اخیر و تهدید ترامپ مبنی بر تحریم بیشتر ایران، این امر غیرممکن به نظر می رسد. ترامپ توافق هسته ای گروه 1+5 با ایران را بدترین توافق تاریخ خوانده است.
بعد از لغو تحریم های ایران، هند متعهد شد برای سرعت گرفتن توسعه چابهار 500 میلیون دلار سرمایه گذاری کند، اما شرکت گلوبال پورت هند، که مجری طرح چابهار است، به دلیل تحریم های آمریکا نتوانسته حتی یک مناقصه برای خریداری جرثقیل ها و لیفتراک های مورد نیاز این بندر برگزار کند.
در سمت ایران هم پیشرفت کار اندک بوده است. حتی تشریفات درخواست خط اعتباری 150 میلیون دلاری اولیه ای که هند می خواهد برای توسعه چابهار به ایران اختصاص دهد، آغاز نشده است، زیرا تهران هم نتوانسته آن بخش از کار را که خود بر عهده دارد به انجام برساند. بنابراین به نظر می رسد که مهلت 18 ماهه تعیین شده برای تکمیل این طرح محقق نخواهد شد.
به گفته جیمز دورسی، تحلیلگر مدرسه مطالعات بین المللی راجاراتنام در سنگاپور، ظاهرا دونالد ترامپ آماده حمایت از عربستان و امارات برای بی ثبات کردن ایران است. در این صورت، احتمالا دولت آمریکا تحریم های یکجانبه جدیدی را علیه تهران به اجرا خواهد گذاشت.
این وضعیت تاثیر منفی ای بر طرح توسعه بندر چابهار و نتیجتا تجارت هند با افغانستان، آسیای میانه و روسیه از طریق ایران خواهد گذاشت. هند باید راهی برای ادامه توسعه بندر چابهار حتی در صورت تحریم مجدد ایران بیابد. این امر مستلزم دیپلماسی سطح بالا و مستمر است و شاید موضوع در مذاکرات بین نارندرا مودی، نخست وزیر هند با دونالد ترامپ باشد.
