عباس خامه‌یار رایزن فرهنگی سابق جمهوری اسلامی ایران در قطر درباره علل ایجاد تنش در روابط عربستان با قطر بیان داشت: دلایل متعددی در این زمینه وجود دارد، دلیل اول این است که اختلافات تاریخی بین همه کشورهای حوزه خلیج‌فارس وجود دارد و این اختلافات هم ناشی از عقب‌نشینی انگلیس در دهه 70 میلادی است.
رایزن فرهنگی سابق ایران در قطر اضاف کرد: زمانی که انگلیس به دلیل بحران مالی ناچار به عقب‌نشینی از منطقه شد، منطقه را مین‌گذاری کرد و بمب‌های ساعتی در جاهای مختلف کاشت تا در صورت نیاز بتواند با استفاده از این بمبها بحران‌سازی و به‌دنبال آن بهره‌براری کند و سلطه خودش در منطقه را داشته باشد.
وی با اشاره به اینکه اختلافات مرزی بین بحرین_قطر، قطر_عربستان، امارات_بحرین، عربستان_کویت وجود دارد، تصریح کرد: مجموعه اختلافات مرزی و مشکلات موجود و ناهمگونی که در ساختار سیاسی این کشورها علی‌رغم ظاهر یکسانی که وانمود می‌شود، موجب شده شورای همکاری خلیج‌فارس که اساسا برای رویارویی با انقلاب اسلامی در دهه 80 میلادی تاسیس شد، هیچگاه قوام نگیرد و سست و لرزان و کاملا لغزنده باشد.
خامه‌یار گفت: آنها تلاش کردند این شورا مانند مدل اتحادیه اروپا باشد و بتوانند به منطقه قوام بدهند، اما چنین اتفاقی نیفتاد و هنوز اختلافات گمرگی و مرزی ادامه دارد و حتی به پول واحدی هم نرسیدند.
رایزن فرهنگی سابق ایران در قطر با بیان اینکه اختلاف بر سر منابع نفتی و گازی مشترک بین کشورهای حوزه خلیج‌فارس وجود دارد، تصریح کرد: تقسیمات اجتماعی نیز بین قبیله‌ها به شدت بالا است.
وی ادامه داد: نکته بعدی اختلافی است که بین خود قطر و عربستان وجود دارد و در سال 1992 درگیری مرزی بین این دو صورت گرفت و بخشی از خاک قطر توسط سعودیها اشغال شد.
خامه‌یار با بیان اینکه قطری‌ها براساس توانمندی‌هایی که در دهه اخیر بدست آورند و به‌دلیل استخراج و فروش گاز مایع در سطح جهان تبدیل به غول اقتصای شدند، گفت: اقتصاد بالای قطر موجب شد شهروندان قطری به ثروتمندترین شهرودندان منطقه تبدیل شوند.
وی با اشاره به اینکه قطری‌ها 60 درصد گاز منطقه و 30 درصد گاز کل دنیا را تامین می‌کنند و از قدرت اقتصادی بالایی برخوردارند، عنوان کرد: قدرت اقتصادی بالا نقش بازیگری قطری‌ها را در منطقه افزایش داد و این موضوع باعث شد سعودیها احساس کنند با یک رقیب قدر اقتصادی مواجه هستند.
خامه‌یار با بیان اینکه از سوی دیگر تحولات بیداری اسلامی یا بهار عربی که در منطقه بوجود آمد مورد پسند سعودیها نبود، یادآور شد: سعودیها در کودتای السیسی و سرکوب جنبش اخوان‌المسلمین مصر نقش بزرگی داشتند و همین وضعیت را در یمن هم ایجاد کردند و نهایتا قطری‌ها به حمایت از جنبش اخوان‌المسلمین در کل جهان عرب برخواستند و از جنبش‌ها و رهبران اسلامگرای منطقه حمایت جانانه‌ای داشتند.
معاون بین‌الملل سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با بیان اینکه مراجعه به کتب و اسناد تاریخی نشان می‌دهد که اختلاف عمیق و واگرایی بی‌سابقه‌ای بین وهابیت و جنبش اخوان‌المسلمین وجود دارد، گفت: طبیعتا وقتی قطری‌ها از جنبش اخوان‌المسلمین که اختلافات ریشه‌ای با وهابیت دارد، حمایت می‌کنند موجب ناراحتی سعودیها می‌شوند.
وی ادامه داد: سعودی و قطر در پرونده سوریه با هم مشترکند و نسبت به سرنگونی رییس جمهور و حکومت قانونی سوریه هم‌نظر هستند اما با توجه به درگیری‌های گروههای تکفیری با یکدیگر می‌توان گفت جنگ نظامی میدانی قطر و عربستان در سرزمین سوریه به شکل نیابتی وجود دارد.
رایزن فرهنگی سابق جمهوری اسلامی ایران در قطر گفت: نکته بعدی هم این است که جشن رونمایی از فاکتور باج گیریانه 400 میلیارد دلاری ترامپ در اجلاس ریاض و سود بزرگی که آمریکایی‌ها با ایجاد یک نوع ایران‌هراسی از سعودیها گرفتند، موجب شد که انگلیس‌ها تصور کنند این بازی به زیان آنان است.
خامه‌یار افزود: انگلیس‌ها هنوز در منطقه نقش دارند و بعضی از این کشورها در مدار انگلیس می‌چرخند و مبلغ دریافتی ترامپ در مقایسه با مبلغی که ترزا می در سفری که بهمن‌ماه گذشته به منطقه داشت و توانست با جوسازی و ایران هراسی تنها 10 میلیارد دلار از فروش تسلیحات بدست آورد ناچیز است و بنابراین بحران‌سازی اخیر می‌تواند اقدامی از سوی انگلیسی‌ها باشد تا این بازی را بر هم بزنند و مطالبه بیشتری را داشته باشند.
وی با بیان اینکه مبلغ دریافتی از سوی ترامپ بسیار سنگین است و روی اقتصاد آینده عربستان و شهروندان سعودی تاثیرگذار خواهد بود و اقتصاد آینده این کشور را فرو می‌پاشد، اظهار داشت: نمونه این آسیب‌یدگی را بعد از کاهش قیمت نفت از سوی سعودیها به منظور ضربه زدن به اقتصاد ایران و روسیه را کاملا شاهد بودیم و دیدیم که این کاهش چگونه روی شهروندان سعودی و عرب در حوزه خلیج فارس اثر گذاشت.
رایزن فرهنگی سابق جمهوری اسلامی ایران ادامه داد: مبلغ 400میلیارد دلار فروپاشی اقتصاد عربستان را نوید می‌دهد و این مسئله موجب نگرانی سعودیها شده و تلاش می‌کنند مبلغ اهدایی به آمریکا را بین کشورهای منطقه سرشکن کنند.
وی با بیان اینکه بحرین و عمان قادر به پرداخت این سهم نیستند و قطری‌ها باید سهم عمده را بپردازند، گفت: قاعدتا آنها زیر بار چنین کاری نمی‌روند، چرا که اگر قرار باشد چنین مبلغی را بپردازند در قبال گرفتن امتیاز مستقیما به خود آمریکایی‌ها می‌دهند لذا شاید یکی از عوامل بروز این بحران در شرایط فعلی به دلیل مسئله مالی و اقتصادی است.
خامه‌یار با بیان اینکه بحران بسیار گسترده است و شرایط دهگانه عربستان هم شرایط بسیار سنگینی است، خاطرنشان کرد: اگر قطری‌ها چنین شرایطی را بپذیرند باید از حیثیت، آبرو، امکانات و نقش بزرگ منطقه‌ای که توانستند در طی سالهای گذشته بدست بیاورند، چشم‌پوشی و آنها را به سعودیها واگذار کنند.
وی خاطرنشان کرد: فکر می‌کنم این کار امکان‌پذیر نیست و این واگذاری برای قطری‌ها بسیار سنگین است و آنها تحت فشار عربستان به چنین کاری تن نخواهند داد.
