میهمانان تابستانی شهر تهران هنوز از راه نرسیده‌اند اما مدیران شهری و کارشناسان محیط زیست نسبت به بازگشت دوباره آنها هشدار می‌دهند. سفیدبالک‌ها که به مگس سفید مشهور هستند، چند سالی است که میهمان ناخوانده شهر تهران شده‌اند.
مگس سفید یا عسلک گلخانه، آفتی است با نام علمی Bemisia tabaci که در زمستان به صورت تخم بر روی خاک یا بقایای خاک دیده و با افزایش درجه حرارت هوا فعال می‌شود. این مگس‌های کوچک که پیش از کوچ به تهران درباغ‌ها و مزارع صیفی‌جات قزوین ساکن بودند، بسیاری از محصولات کشاورزی و به خصوص صیفی‌جات این استان که مهم‌ترین منابع تأمین صیفی‌جات پایتخت‌نشینان است، را نابود کرده بودند. در مورد اصالت و محل اصلی زندگی این حشرات موذی اختلاف‌نظرها بسیار است. گروهی آنها را نروژی و گروهی دیگر آن را متعلق به صحراهای مغولستان می‌دانند.
طی این سال‌ها مدیریت شهری با نوارهای زرد رنگ و شست و شوی درختان این سفید بالک‌ها را کنترل کرده است. اما همچنان با گرم شدن هوا سر و کله این حشرات سفید پیدا می‌شود.
محمدحسین بازگیر رئیس اداره محیط زیست شهر تهران با بیان این که هنوز جمعیت سفید بالک‌ها در سطح شهر طغیانی نشده است به خبرنگار مهر گفت: این حشرات آفت مزارع و باغات کشور از گذشته بوده‌اند؛ یعنی در کشور ما از قدیم حضور داشتند و اگر در باغی یا مزرعه‌ای جمعیت‌شان افزایش پیدا می‌کرد با مبارزه شیمیایی جمعیت‌شان کنترل می‌شد. اما در شهر تهران با این جمعیت شاهد حضور آنها نبودیم اما شرایط شرایط به نفع سفیدبالک‌ها مساعد شده است.
وی ادامه داد: دمای هوا مقداری نسبت به سال‌های گذشته گرم‌تر شده است؛ همچنین از آن یخبندان‌های ممتد چند روز و چند هفته‌ای هم خبری نیست. بارش برف را دیگر شاهد نیستیم و رژیم بارشی‌مان تغییر کرده است.
به گفته بازگیر در کنار اینها شکارگرها و دشمنان طبیعی این گونه هم برحسب اتفاق جمعیت‌شان کم شده یا در شهر تهران حضور ندارند؛ همه این عوامل باعث شده همه شرایط به نفع سفید بالک‌ها تمام شود و جمعیت‌شان زیاد شده و شاهد طغیان جمعیت آنها باشیم.
او می‌گوید: ما نمی‌توانیم اینها را به روش شیمیایی در سطح شهر کنترل کنیم به‌دلیل اینکه مواد شیمیایی و سموم روی زندگی مردم و سلامتیشان خیلی اثر منفی دارد.
رئیس اداره محیط زیست تهران ادامه داد: سازمان محیط زیست، تمام دستگاه‌هایی که به این موضوع ارتباط پیدا می‌کردند را دعوت واین موضوع و راهکارهای مقابله با آن را بررسی کرد. در این رابطه معین شد که مسئولیت کنترل سفید بالک‌ها در سطح شهر تهران بر عهده شهرداری تهران باشد یعنی دستگاه اجرایی، دستگاه عملیاتی، دستگاه اقدام‌کننده شهرداری است.
بازگیر اضافه کرد: شهرداری تیم‌هایی به محوریت سازمان بوستان‌ها و فضای سبز تشکیل داد. مقابله فیزیکی یا مکانیکی اولین کاری بود که برای مقابله با این حشرات انجام شد و در این روش، درختانی که درگیر با این حشرات بودند با آب و یک ماده شوینده سازگار با طبیعت، شست‌وشو می‌شوند. اما این کار برای ریشه‌کنی سفیدبالک‌ها کافی نیست؛ چرا که در برخی نقاط امکان شست‌وشوی کامل درختان وجود نداشت. ماشین‌های آب شویی شهرداری دربرخی کوچه‌های نمی‌توانستند بروند. بعضی از درختان یک سمتشان به سمت خیابان بود و سمت دیگرشان به دیوار و به سمت خانه مردم بود. بعضی درخت‌ها در درون خانه‌های بود. بخشی از درختان در داخل اماکنی بود که در اختیار شهرداری نبود مثل بیمارستان‌ها، دانشگاه‌ها، مراکز خدماتی، سفارتخانه‌ها و… و. در کنار این کار نوارهای زرد رنگ را برای شناسایی این گونه‌ها برای یافتن کُلُنی‌های پرجمعت‌شان در درختان شهر کار گذاشتند.
وی ادامه داد: در کنار این فعالیت‌ها هَرس درختان توت را تغییر دادند. در حال حاضر این درختان را به گونه‌ای هرس می‌کنند که باد در داخل آنها بچرخد و امکان لانه گزینی سفید بالک‌ها کمتر شود. در زمستان‌ها هم در این دو، سه سال اخیر بحث جمع‌آوری برگ درخت توت را در دستور کار قرار دادند.
به گفته بازگیر، برگ‌های خشک شده درخت توت -چون روی آنها تخم‌های این حشره وجود داشت- را در زباله سوز مرکزی جمع‌آوری می‌کردند و می‌سوزاندند. همه این اقدامات باعث شده که مقداری جمعیت سفید بالک‌ها کم شود و طغیان جمعیت دیرتر رخ دهد.
رئیس اداره محیط زیست تهران با تأکید بر این که سفید بالک‌ها از بین نرفته و جمعیت‌اش هم کنترل نشده، تصریح کرد: در کنار فعالیت‌های شهرداری، مؤسسه گیاه پزشکی جهاد کشاورزی یک پروژه مطالعاتی را شروع کرده است. همچنین از دستگاه‌هایی مثل دانشگاه‌های علوم پزشکی و مراکز بهداشتی هم خواستیم بر روی اثرات سفیدبالک‌ها بر سلامتی مردم تحقیقاتی انجام دهد که اعلام شد عامل و ناقل هیچ بیماری نیستند. تنها به‌عنوان یک جسم خارجی مثل گرده گل، اگر وارد مجاری تنفسی بشود می‌تواند مزاحمت‌هایی را برای شهروندان ایجاد کند و حساسیت‌هایی به‌وجود بیاورد.
وی افزود: ضمن اینکه مردم هم از حضور سفیدبالک‌ها در محیط زندگی‌شان راضی نیستند و به طریقی آلودگی‌ها و مزاحمت‌های بصری هم ایجاد می‌کند.
بازگیر افزود: مؤسسه گیاه‌پزشکی جهاد کشاورزی هم اعلام کرده که موارد و موضوعات مشابه را در کشورهای دیگر، آنجا بررسی کرده است. در همه جای دنیا روش مبارزه بیولوژیک منجر به رفع طغیان جمعیت سفید بالک‌ها شده است. برای مبارزه بیولژیک هم باید گونه‌های شکارگر طبیعی این گونه را پیدا ودر محیط قرار گیرند.
وی با بیان این که دو گونه شکارگر و یک زنبور خاص برای مبارزه طبیعی با سفیدبالک پیشنهاد شده گفت: اینها اگر در طبیعت باشند، رشد جمعیت سفیدبالک‌ها را کنترل می‌کنند.
رئیس کمیسیون سلامت و محیط زیست شورای شهر تهران هم در خصوص سرانجام جلسات مشترک برای حل ظغیات عسلک‌های سفید به خبرنگار مهر گفت: در سال جاری اقداماتی برای مقابله با هجوم مگس‌های سفید انجام شده است. سازمان بوستان‌ها و فضای سبز بعد از سه سال از بروز این پدیده نشستی را با مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و مراکز تحقیقاتی این وزارتخانه برگزار کرده است.
حافظی افزود: انتظار داریم حاصل جلسه مذکور بتواند مشکلات ناشی از بروز مگس‌های سفید را حل کند. مسئولان بعد از سه سال پذیرفتند مشکل مگس‌های سفید را حل کنند چون تا قبل از آن موضوع بین شهرداری، محیط زیست و وزارت جهاد کشاورزی پاسکاری می‌شد و هر یک از این نهادها برای حل مشکل سلب مسئولیت می‌کردند.
وی اضافه کرد: استمرار هجوم مگس‌های سفید در شهر تهران و این تهدید زیست‌محیطی در سال‌های اخیر باعث شد تا مسئولان تصمیم بگیرند برای حل مشکل برنامه‌ریزی کنند که امیدواریم تابستان سال جاری آسیب کمتری داشته باشیم و تدبیر مسئولان منجر به حل مشکل شود.
چند سالی است که مگس‌های سفید یا همان عسلک و سفید بالک‌ها مهمان پایتخت شده‌اند و با اینکه با اقدامات زیادی در راستای مهار این مگس‌ها انجام شده است اما همچنان با گرم شدن هوا دوباره عرصه را بر مردم تنگ می‌کنند.
