عبدالرحمان شلیلیان با بیان اینکه برای نخستین بار در دنیا موفق شدیم به تکنولوژی تولید برق از تونلهای حرکت قطار درون شهری دست یابیم، درباره جزئیات این ابداع اظهار کرد: به واسطه رفت‌وآمد نسبتا زیادی که با مترو داشتم، متوجه جریان باد همیشگی در ایستگاه‌ها و تونلهای مترو شدم که اغلب بخاطر اختلاف دما و سطح به وجود می‌آید.
وی ادامه داد: زمانیکه قطار در تونلها حرکت می‌کند، جریان بادی را به صورت کمپرس شده ایجاد می‌کند که می‌تواند پتانسیلی برای تولید یکنواخت برق باشد؛ از همین ایده استفاده کردم و طرح تولید برق به واسطه توربینهای بادی در تونلهای مترو را به متروی تهران دادم.
این مبدع تولید برق از طریق تونلهای بادی مترو با تأکید بر اینکه استفاده از این انرژی رایگان با بکار بردن توربینهای عمودی و افقی‌محور ممکن است، ابراز کرد: با توجه به اینکه دیدم این جریان انرژی با وجود قابلیت بهره‌برداری، بلامصرف هدر می‌رود، تصمیم گرفتم تا طرحی مبنی بر تولید برق به واسطه این انرژی را به متروی تهران ارائه کنم.
شلیلیان با اشاره به اینکه پاییز 94 این طرح را به شرکت متروی تهران ارائه کردم و مجدانه پیگیر اجرای آن شدم، گفت: کمیته فنی مترو تهران پیرامون چنین طرحی چند جلسه فنی تشکیل داد و در نهایت با ماهیت اجرای آن موافقت کردند اما عنوان کردند که این طرح باید به شکلی علمی‌تر ارائه شود که از این حیث مذاکراتی با دانشگاه‌های فردوسی مشهد، خواجه نصیرالدین طوسی و مالک اشتر انجام دادم.
وی با بیان اینکه برخی از این دانشگاه‌ها شرایط خاص خودشان را داشتند و حتی از من طلب پول برای اجرای آزمایشی آن داشتند، اذعان کرد: در نهایت از میان این سه دانشگاه، با توجه به رویکرد مثبت دانشگاه مالک اشتر با آن به توافق رسیدم و برای این دانشگاه طرح موضوع کردم؛ بر این اساس جلسات دیگری را با متروی تهران ترتیب دادیم تا هر چه سریعتر گامهای اجرایی این طرح برداشته شود البته با توجه به اینکه برای ثبت چنین اختراعی نیازمند یکسری خروجیها و دیتای اعداد و ارقامی بودیم، تمایل داشتم زودتر به مرحله اجرای آزمایشی برسد.
این فعال فناور با اعلام اینکه در حال حاضر قراردادی را با متروی تهران عقد کرده‌ایم و در مرحله تست آزمایشی این طرح هستیم، تصریح کرد: این طرح در شرایط و محاسبات آزمایشگاهی جواب داده و با توجه به اینکه شدت باد حاصل از حرکت قطارها در تونلهای مترو بیشتر است، توجیه اجرای عملیاتی آن ممکن است.
وی یادآور شد: جریان همیشگی و سمت‌و‌سوی مشخص باد، شرایط حداقلی را برای چرخش توربینها ایجاد می‌کند و با توجه به اینکه اغلب فاکتورهای مورد نیاز چرخش توربینها برای تولید برق، در شرایط تونلهای مترو ثابت است، اطمینان دارم اجرای پروژه با موفقیت خواهد بود.
این فعال فناور درباره شرایط کاشت توربینها در تونلهای مترو نیز گفت: در حال حاضر و طی قرارداد پایلوت قرار شده که دو دستگاه توربین بادی در خط یک متروی تهران به شکل عمود محور و با اتصال به دیواره‌های جانبی طی چند روز آینده کاشته شود و بعد از نتیجه حاصل از اجرای پایلوت، وارد مرحله تجاری شویم.
وی همچنین از بررسی فرآیند نصب توربینهای افقی‌محور بر سقف تونلهای مترو نیز خبر داد که کمیته فنی شرکت متروی تهران در حال بررسی آن و ایجاد فضایی برای نصب به شکل پایلوت است.
شلیلیان درباره میزان تولید برق توسط توربینهای نصب شده در تونلهای مترو گفت: پیش‌بینی می‌کنیم که ظرفیت تولید هر واحد (توربین) بین 4.2 تا 4.8 کیلووات ساعت باشد که انرژی کاملا پاک است البته هر چه حرکت قطارها با فاصله زمانی کوتاه‌تر و سرعت بیشتری باشد، خروجی حاصل از چرخش توربینها بیشتر خواهد بود.
وی با بیان اینکه شرکت متروی تهران وعده ارائه این طرح فناورانه در مجامع بین‌المللی نظیر مجمع جهانی قطارهای درون شهری را در صورت به نتیجه رسیدن اجرای پایلوت داده است، ابراز کرد: سعی کردیم کوچک بودن ابعاد توربینها را در تعداد جبران کنیم زیرا هر توربین در حدود 1.50 تا 1.75 سانتیمتر ابعاد و 75 سانتیمتر قطر دارد که می‌تواند بین 450 تا 500 وات ساعت برق تولید کند.
این مبدع ادامه داد: در این طرح، منبع ذخیره برق تولیدی در کنار توربین قرار دارد که البته در شکل تجاری، امکان تولید شبکه‌ای برق وجود دارد.
وی با تأکید بر اینکه دو واحد توربین حوزه پایلوت توسط دانشگاه مالک اشتر تولید می‌شود، درباره شرایط فروش آن نیز خاطر‌نشان کرد: توربینها باید در مکانی از تونل نصب شود که سرعت قطار در آن نقطه به اوج می‌رسد به عنوان مثال در فواصل 50 متری دهانه تونلها نمی‌توان توربین نصب کرد زیرا نقطه افت حرکت قطار است.
شلیلیان در پاسخ به این سؤال که ظرفیت نصب توربین در خط یک متروی تهران چه تعداد است، گفت: فاصله معمول و معقول بین هر توربین 3.5 تا 5 متر است که با در نظر گرفتن نقاط تحت مباحث ایمنی و نقاط کور، شاید بتوان در این خط از 3800 تا 4800 توربین نصب کرد.
وی با بیان اینکه پیش‌بینیها و محاسبات ما باید بر مبنای کف احتمالات باشد زیرا هیچگاه نمی‌توانیم شرایط ایده‌آل آزمایشگاهی را در فضای واقعی داشته باشیم، یادآور شد: قطعا ممکن است مسائل پیش‌بینی نشده‌ای در حرکت قطارها ایجاد وقفه کند اما هر چه نرخ حرکت پیوسته‌تر باشد، توجیه کار ما بیشتر می‌شود.
شلیلیان همچنین در پاسخ به این سؤال که چرخش توربینها به چه میزان توجیه اقتصادی پیدا می‌کند، گفت: توربینهای بادی اگر 30 درصد از ایام سال را کار کنند (چرخش داشته باشند)، توجیه‌پذیر هستند و با توجه به اینکه در این حوزه با فاکتورهای ثابتی مواجه هستیم، قطعا به شرایط توجیه‌پذیر می‌رسیم ضمن اینکه باید در نظر داشته باشید در دنیا نرخ بازگشت سرمایه توربینها بین 3.5 تا 5 سال است.
وی همچنین درباره مصارف پیش‌بینی شده برای بکار بردن برق تولیدی توسط این توربینها تصریح کرد: پیشنهاد ما برای شرکت متروی تهران این بوده که با توجه به نرخ خوب فروش، برق تولیدی را به شرکت توانیر بفروشیم اما پیشنهادهایی از سمت آنها مطرح بوده که برق تولیدی را به مصرف ایستگاه‌های خود مترو برسانیم.
