سهم گردشگری در اشتغال

سهم در اشتغال‌زایی

براساس گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری (WTTC)، پیش‌بینی می‌شود تا سال 2027 شمار گردشگران خارجی بازدیدکننده از ایران به مرز 10 میلیون نفر برسد، اما مزایای اقتصادی ورود 10میلیون گردشگر به ایران طبق این پیش‌بینی چه میزان است؟  طبق گزارش این سازمان، صنعت سفر و گردشگری در ایران در سال‌ 2013 به‌طور مستقیم برای حدود 400 هزار نفر اشتغال‌زایی کرده و این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود در سالی که ایران پذیرای 10 میلیون گردشگر خارجی است، 670 هزار نفر به‌طور مستقیم در این صنعت مشغول کار باشند؛ یعنی با رشد گردشگری ایران و میزبانی از 10 میلیون گردشگر، این صنعت به‌طور مستقیم حدود 270 هزار نفر شغل بیشتر ایجاد می‌کند. در این میان باید نقش گردشگری داخلی را نیز لحاظ کرد که به افزایش اشتغال کمک خواهد کرد. همچنین باید افزود همانند هر صنعتی، اثرات غیرمستقیم و القایی نیز وجود دارند که باید برای سنجش میزان اشتغال ممکن با ورود 10 میلیون گردشگر خارجی به ایران موردتوجه قرار گیرند. براساس گزارش‌های WTTC، در سال 2014 مجموع مشارکتی که صنعت سفر و گردشگری در اشتغال داشته (با احتساب موارد غیرمستقیم و القایی) به حدود یک میلیون و 200 هزار نفر می‌رسیده است.

در همین حال پیش‌بینی‌های این سازمان در سال 2017، گویای آن است که چنانچه ایران پذیرای 10 میلیون گردشگر خارجی باشد، این میزان اشتغال و در واقع مشارکت سفر و گردشگری در آن به حدود 2 میلیون شغل خواهد رسید. این آمار به معنی آن است که ایران می‌توانست در صورت افزایش گردشگران خارجی خود به 10 میلیون نفر، حدود 800 هزار شغل تنها از طریق این صنعت ایجاد کند. در صورت تحقق این امر و تداوم یافتن ورود 10 میلیون گردشگر به کشور در سال‌های پس از آن، سودآوری این صنعت می‌تواند افزایش یابد و افراد بیشتری را در طول زمان وارد چرخه فعالیت آن کند. در گزارش سال 2015 این سازمان معتبر جهانی، پیش‌بینی می‌شد گردشگری ایران تا سال 2025 پذیرای 4 میلیون و 740هزار گردشگر باشد، حال آنکه در گزارش سال 2017 این سازمان، ایران تا سال 2027 می‌تواند پذیرای 10 میلیون گردشگر باشد که نشان از بهبود وضعیت گردشگری و چشم‌انداز روشن‌تر آینده این صنعت برای ایران دارد.

نقش در بزرگ شدن اقتصاد

یکی دیگر از ابعادی که ورود 10 میلیون گردشگر خارجی می‌تواند تاثیر مهمی بر آن بگذارد، افزایش تولید ناخالص داخلی کشور و بزرگ‌شدن اندازه اقتصاد است. هرچند در ادامه آماری که ذکر خواهد شد با احتساب گردشگران داخلی نیز بوده، اما حضور گردشگران خارجی نقش مهمی در این میان دارد. بر اساس گزارش شورای‌جهانی سفر و گردشگری، مشارکت مستقیم گردشگری در اقتصاد ایران در سال 2014 معادل 9 میلیارد و 149 دلار بوده است که در سال 2016 میلادی به 9/ 11میلیارد دلار افزایش یافته است و انتظار می‌رود تا هنگام پذیرش 10 میلیون گردشگر خارجی در کشور، این میزان بتواند تا 6/ 16 میلیارد دلار نیز افزایش یابد. البته این رقم به قیمت ثابت سال 2016 یعنی در واقع با خارج کردن اثر تورمی آینده محاسبه شده است؛ به این معنی که گویی 6/ 16 میلیارد دلار امروز باشد، در واقع با احتساب تورم ممکن در خلال رسیدن به این هدف میزان این رقم بیشتر نیز می‌شود. این رقمی است که در صورت ورود 10 میلیون گردشگر خارجی و البته چشم‌انداز مناسب گردشگری داخلی به گزارش شورای جهانی سفر و گردشگری و به قیمت‌های ثابت سال 2016 فراهم می‌شود.

علاوه‌بر این مشارکت مستقیم، گردشگری به‌طور غیرمستقیم نیز در اقتصاد نقش ایفا می‌کند. با احتساب این آثار، در مجموع طی سال 2014 ایران حدود 14/ 25 میلیارد دلار از گردشگری عایدی کسب کرده و این رقم در سال 2016 به 5/ 31 میلیارد دلار رسیده است و می‌تواند در صورت تحقق ورود 10 میلیون گردشگر خارجی و بهبود گردشگری داخلی، به 9/ 44 میلیارد دلار نیز (به قیمت‌های ثابت سال 2016) برسد. در مجموع عوایدی که صنعت گردشگری تنها از طریق گردشگران خارجی خود کسب کرده است، در سال 2014 به 961 میلیون دلار می‌رسید. این در حالی است که این مقادیر برای سال 2016 معادل با 2/ 4میلیارد دلار برآورد شده است. همچنین انتظار می‌رود این میزان با ورود 10 میلیون گردشگر خارجی به 6/ 6 میلیارد دلار به قیمت ثابت سال 2016 برسد. افزایش بیش از 600 میلیون دلار در صورت حضور 10 میلیون گردشگر خارجی می‌تواند منابع ارزی فراوانی برای دولت نیز به‌همراه آورد و منابع لازم را برای سرمایه‌گذاری در سایر بخش‌ها و ایجاد اشتغال به‌دست آورد که بر آمار 800 هزار نفری اشتغال نیز که پیشتر گفته شد، می‌تواند افزوده شود.

دو تجربه

برخی کشورها در سال‌های اخیر توانسته‌‌اند در گردشگری به موفقیت‌هایی دست یابند؛ ترکیه و میانمار از این جمله‌اند. ترکیه بیش از یک دهه است که در این زمینه بسیار موفق عمل و زیرساخت‌های مناسبی در این‌خصوص ایجاد کرده است. البته با توجه به اینکه این صنعت در این کشور رشد قابل‌توجهی یافته و دیگر در مراحل ابتدایی آن قرار ندارد، رشد اشتغال و افزایش سهم آن در اقتصاد اندکی دشوارتر خواهد بود. ترکیه که از سال 2003 توجه به صنعت گردشگری را در کشور خود مورد توجه قرار داد، توانسته است در طول یک دهه اخیر اشتغال زیادی در حوزه گردشگری و مشاغل مربوط به آن ایجاد کند. در سال 2005 که گردشگران خارجی این کشور به 20 میلیون نفر می‌رسید، بیش از 400 هزار نفر در این صنعت مشغول به‌کار بودند. این در حالی است که پیش‌بینی می‌شود در سال 2027 این میزان اشتغال به 800 هزار نفر برسد. ترکیه در سال‌های 2014 و 2015 حدود 40 میلیون گردشگر به کشور جلب کرده بود. پیش‌بینی می‌شود تا سال 2027 تعداد گردشگران این کشور به 70 میلیون نفر برسد و با این افزایش، تعداد کل مشاغل ناشی از گردشگری (با احتساب بخش‌های مستقیم و غیرمستقیم)، از 2 میلیون و 130 هزار نفر در سال 2014 به 3 میلیون نفر خواهد رسید.

میانمار نیز یکی از کشورهایی است که در سال‌‌های اخیر با رشد قابل‌توجهی که در گردشگری داشته، نشان داده که به دنبال استفاده اقتصادی از این صنعت است و همگامی با سایر کشورهای جنوب‌شرقی آسیا نیز موجب تسریع این روند شده است. نگاهی به آمارهای گردشگری و اشتغال در این کشور نشان می‌دهد در سال 2010 اندکی بیش از 200 هزار نفر در این بخش به‌طور مستقیم اشتغال داشته‌اند، درحالی که این آمار برای سال 2016 به مرز 800هزار نفر رسید. این افزایش که تنها در طول 6 سال حدودا 4 برابر شده است، تا سال 2027 نیز به یک میلیون و 300 هزار نفر خواهد رسید. میزان مشارکت کلی گردشگری در اشتغال با احتساب آثار مستقیم و غیرمستقیم در سال 2014 بالغ بر یک میلیون و 134 هزار و 500نفر بوده است. این میزان در سال 2016 به یک میلیون و 662 هزار نفر رسیده و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2027 به حدود 2 میلیون و 400 هزار نفر برسد.

این در حالی است که به گزارش بانک جهانی، میزان ورود گردشگران خارجی به میانمار که در سال 2010 تنها حدود 800هزار نفر بوده، در سال 2014 به 3 میلیون نفر و در سال 2015 به 68/ 4 میلیون نفر رسیده است. طبق گمانه‌زنی‌های شورای جهانی سفر و گردشگری، تعداد گردشگران خارجی میانمار در سال 2027 به حدود 7/ 16 میلیون نفر خواهد رسید. در کشورهایی که در مراحل مقدماتی قرار دارند یا هنوز در ابتدای راه هستند، بهبود زیرساخت‌ها و گام‌های مثبتی که در این حوزه برداشته شود، می‌تواند نقش موثری در افزایش اشتغال داشته باشد و دوبرابر شدن حجم گردشگران ورودی به کشور عاملی برای ترقی آن خواهد بود. ایران نیز هنوز در مراحل آغازین این راه قرار دارد و سرمایه‌گذاری در این صنعت و توجه سیاستی به آن، می‌تواند آمار اشتغال و گردشگری آن را به‌شدت متاثر کند.