انگیزه تحصیلی به عوامل گوناگونی بستگی دارد. از جمله؛ روابط کودک و نوجوان با والدین، همسالان، معلمان تاثیر عمیقی بر میزان پیشرفت تحصیلی آنان دارد. تایید شدن از سوی معلمها و همسالان برای دانش‌آموز مهم است. در دوره ابتدایی کودکان بیشتر مایلند والدین خود را خوشحال کنند. در دوران بلوغ تایید همسالان اهمیت زیادی دارد و انگیزه و نیاز به پیشرفت با توجه به اهداف تحصیلی می‌تواند نقش پررنگ یا کمرنگتری به خود بگیرد. علاوه بر این شرایط محیطی مانند تعطیلات نوروزی و مسافرتها می‌تواند دانش‌آموز را به امر تحصیل کمی بی‌علاقه کند که طبیعی است اما نیازمند حمایتهای والدین و ایجاد شرایط مساعد برای مطالعه می‌باشد. همچنین تجارب موفق و شکست دانش‌آموز در امر تحصیل بر باورهای او درباره تواناییها، قابلیتها و ضعفها از نکات کلیدی مهم برای ادامه تلاش، کوشش و انگیزه تحصیل است. در قسمت پایین به بررسی هر کدام از این موارد می‌پردازیم:
والدین
خانواده نقش بسزایی در انگیزه تحصیلی کودک و نوجوان دارد. وضعیت خانوادگی، نوع پرداختن به تربیت بچه‌ها، کسب تجربیات خاص در محیط خانه موثر است. بعنوان مثال والدینی که به اهمیت دخالت در تربیت فرزندان خود آگاه‌ترند و محیط خانه را برای اینوع کارها آماده‌تر میکنند فرزندان با انگیزه‌تر هستند تا خانواده‌های که درگیر مسائل خودشانند. خانواده‌های موفق تر در تربیت فرزندان سعی میکنند از روشهای استفاده کنند تا محیط مساعدی برای فرزند ایجاد کنند منجمله اینکه:
1- میزان حمایت چه مقدار باشد و چه مقدار تلاش را با توجه به تواناییها و نقاط ضعف فرزند برای او مدنظر قرار دهند.
2- محیط امن عاطفی و صمیمی برای او ایجاد میکنند که فرزند هدفها و ارزشهای والدین را مهم شمارد و والدین خود را از نظر سخت‌کوشی و مداومت در انجام کارها الگو قرار دهد.
3- والدین با تجربه‌های ناب آموزشی و عادتهای مناسب مانند کتابخوانی از دوران کودکی علاقه و اشتیاق به تحصیل را در او بیدار نگه می‌دارند.
همسالان
همسالان از طریق مقایسه‌ی توانمندیهای اجتماعی و یادگیری بر انگیزه‌های یکدیگر تاثیر می‌گذارند. دانش‌آموزانی که در جمع همسالان پذیرفته‌تر هستند و مهارتهای برقراری ارتباط بیشتری دارند معمولا در مدرسه هم بهتر عمل میکنند. همسالان از طریق بحث و گفتگو چیزهای زیادی به یکدیگر می‌آموزند. ارتباط با همسالان جنبه‌های منفی و مثبت زیادی دارد از جنبه‌های مثبت این است اگر گروه همسالان افراد موفقی باشند تاثیر مثبت و عمیقی بر یکدیگر دارند و موجب رشد انگیزه های تحصیلی، اعتماد به نفس و کشف بیشتر قابلیتهایشان است. البته عکس آن هم می‌تواند نتیجه منفی داشته باشد.
معلمان
یکی از افراد بسیار مهم برای انگیزه تحصیلی دانش‌آموز، معلم است. دانش‌آموزانی که در تحصیل موفقیت چندانی ندارند، نسبت به معلم و تکالیف بدبین هستند و علاقه چندانی به انجام آن ندارند در نتیجه از طرف معلم هم مورد انتقاد قرار می‌گیرند. زمانی دانش‌آموز در جهت شایستگیهای خود اقدام میکند که احساس موفقیت در او ایجاد شود و حمایتهای معلم و والدین را به طور همزمان داشته باشد.
ضروری است، معلم فعالیتهای برانگیزنده علاقه و تلاش در کلاس مطرح کند و محیطی صمیمی و پر از حمایت داشته باشد و فعالیتهای معنادار برای آنان مطرح کند و والدین را در کار تحصیل و تربیت فرزندان دخالت دهد و وضعیت تحصیلی دانش آموز را به طور مرتب به اطلاع آنان برساند تا والدین در فعالیتهای یادگیری فرزند خود دخالت و نظارت بیشتری داشته باشند و دانش آموز به پیشرفت تحصیلی بالاتری نائل آید.
دانش آموز
تجارب مملو از موفقیت و شکست دانش آموز تاثیر بسزایی در انگیزه تحصیلی او دارد. گاهی فرزند شما بدلیل شکستهای متعددی که در امر تحصیل داشته، احساس درماندگی و ناتوانی دارد. بسیار مهم است او را در معرض موفقیتهای تدریجی و گام به گام قرار دهید و در این مسئله با مدرسه و معلم او هماهنگ باشید تا بتدریج احساس توانایی در او ایجاد شود. در چنین شرایطی در تفکر او عدم اطمینان به توانایی و قابلیتهای خود وجود دارد که در هنگام گفتگو و کار کردن با فرزندتان باید عدم موفقیتها را به عدم تلاش نسبت دهید و او به این بینش برسد که عدم موفقیت بدلیل نداشتن تلاش او بوجود آمده است نه به دلیل عدم توانایی. همچنین در هر زمینه که توانایی و تلاش نشان می‌دهد آنرا مدنظر قرار دهید تا به توانایی خود اعتماد و اطمینان بیشتری پیدا کند.
در نهایت در مورد کم‌کاریهای و کمبود انگیزه‌های تحصیلی فرزندتان آرامش خود را حفظ کنید و با بدست آوردن بینش درباره علل مشکلات در جهت رفع آن تلاش کنید.
